Sanat piyasası, 2024’e girildiği dönemde küresel ölçekte 65 milyar dolar civarında sabitlendi. Bu rakam, 2023’te %4’lük bir düşüş yaşamasına rağmen, hâlâ pandemiden önceki seviyelerin üzerinde bulunuyor. ABD, %42’lik pazar payı ile sanat piyasası içinde liderliğini sürdürdü, ancak üst segmentteki satışların zayıflaması nedeniyle %10’luk bir düşüş yaşadı.
Bunun yanında, Çin %9’luk bir artışla 12,2 milyar dolara ulaşarak ikinci sıraya yükseldi ve sanat piyasasında İngiltere’yi geride bıraktı. İngiltere ise %8’lik bir gerileme ile 10,9 milyar dolarlık hacimle üçüncü sırada kaldı.
Fransa’nın 4,6 milyar dolarlık performansı, ülkeyi istikrarlı bir şekilde dördüncü sırada tutarken, Avrupa sanat piyasası daha karmaşık bir tablo çizdi. Almanya’da %5’lik bir düşüş yaşanırken, İtalya ve İspanya gibi ülkelerde sanat piyasasının daha güçlü büyüdüğü gözlemlendi.
Müzaye Sektöründe Sanat Piyasası Yeni Dinamiklerle Hızlanıyor
Müzayede satışları, küresel olarak %7 oranında gerileyerek 2024 yılında dikkat çekici bir zayıflık gösterdi. Özellikle üst gelir segmentindeki satışların azalması, bu gerilemenin temel nedenlerinden biriydi. Ancak Çin’de, 2022’nin ertelenmiş envanterlerinin satışa sunulmasıyla pazarın ilk yarısında kayda değer bir hareketlilik yaşandı. Özel müzayede yoluyla yapılan satışların %2 artması ise bu alandaki farklılaşmayı işaret ediyor.
Sanat Piyasası Online Sanat Eseri Satışlarıyla Yükselişte
Sanat piyasasında dijitalleşme artık geçici bir trend olmaktan çıkmış durumda. 2024 yılında gerçekleşen online satışların %7 artarak 11,8 milyar dolara ulaşması, sanat piyasasının dijital kanallara yönelimini net bir şekilde ortaya koyuyor. Online satışlar, 2024 yılında toplam pazarın %18’ini oluşturdu.
Dijital kanallar, yeni koleksiyonerler için önemli bir giriş noktası haline gelirken, sanat galerileri ve müzayede evleri de bu platformları daha etkin kullanmaya başladı. Sanat piyasasında sadece online yapılan müzayedelerdeki eserlerin büyük kısmı orta ve düşük fiyat segmentinde yer alırken, üst segmentteki eserlerin hâlâ çoğunlukla fiziksel ortamlarda satıldığı görülüyor. Ancak burada dengelerin her an değişebileceğini tahmin etmek güç değil.
Küresel Sanat Piyasası İçinde Yeni Bir Merkez mi Doğuyor?
Çin, 2024’te yalnızca Asya’nın değil, küresel sanat pazarının en önemli oyuncularından biri olarak öne çıktı. Hong Kong’daki sanat fuarlarının tam kapasiteye dönmesi ve önceki yıllarda ertelenen satışların geçtiğimiz yıl gerçekleştirilmesi, yılın ilk yarısında piyasada bir canlanma yarattı. Ancak yılın ikinci yarısında, Çin’in ekonomik büyüme projeksiyonlarının zayıflaması ve gayrimenkul sektöründeki sorunlar, sanat pazarındaki satışları bir miktar frenledi. Bu durum, Çin’in başarısının ne kadar sürdürülebilir olduğuna dair soru işaretleri de yarattı.
Zirveden Düşüşü Engellenemeyen NFT’ler
Sanatla ilişkili NFT’lerin satışları 2024’te %51 oranında düşerek 1,2 milyar dolara geriledi. Sanat piyasası NFT sektöründe spekülatif alımların azalması ve piyasanın daha istikrarlı bir zemine oturması, bu segmentin bir dönüşüm geçirdiğini gösteriyor. Koleksiyon temelli NFT satışları da %64’lük bir düşüşle 6,3 milyar dolara geriledi ve bu segmentin daha az spekülatif bir yapıya bürünebileceğine dair sinyaller verdi. Böylece pandemi sonrası oldukça popüler olan NFT’lerin geçici bir heves ve spekülatif bir zemin olduğunu belirtenler haklı çıkmış oldular gibi bir tabloyla karşı karşıyayız.
Koleksiyonerler Kalite ve Değere Daha Çok Önem Veriyor
Yüksek net gelirli (HNW) koleksiyonerler, küresel ekonomik belirsizliklere rağmen piyasaya olan güvenlerini korudu. 2023 yılında yapılan bir araştırmaya göre, koleksiyonerlerin %77’si sanat pazarının geleceğine dair olumlu beklentilere sahip. Bununla birlikte, alımlarında kalite ve değer odaklı bir yaklaşım sergiledikleri gözlemlendi. Sanat piyasasında spekülatif ve yüksek fiyatlı eser satışlarını, temkinli koleksiyonerlerin daha kaliteli ve değeriyle öne çıkan eserlere doğru meyletmesiyle, bir süre daha göremeyebiliriz.
2024 yılı, küresel sanat piyasasında dayanıklılığın, dönüşümün ve bölgesel farklılıkların öne çıktığı bir yıl olarak hatırlanacak olsa da koleksiyonerler için yeni fırsatlar yaratmaya devam etti. Kalite ve değeriyle öne çıkan bazı parçalara koleksiyonerlerin ilgisi muazzamdı.
İşte 2024’te en yüksek değere satılarak müzayede evlerinin rekorlarını alt üst eden bazı sanat eserleri ve diğer önemli koleksiyonluk parçalardan bazıları:
René Magritte, L’Empire des lumières (1954)
Magritte’in sürrealist başyapıtı Kasım ayında Christie’s New York’ta 121,2 Milyon dolara satılarak sanatçı için yeni bir müzayede rekoru kırdı. Eser 50 yıldan fazla süredir 2023 yılında vefat eden, Atlantic Records’un sahibi Ahmet Ertegün’ün eşi Mica Ertegün’ün koleksiyonunda bulunuyordu.
1963 Ferrari 250 GT SWB CalIfornia Spider
2024’te açık artırmada satılan en pahalı otomobil ABD’nin Florida eyaletinde düzenlenen Mecum Kissimmee 2024 otomobil müzayedesinde 17.875.000 dolara satılan Ferrari 55 SWB California Spyder oldu.
Mecum’un ilk kez bir otomobili 10 milyon doların üzerinde bir fiyata sattığı bu sonuç, aynı zamanda California Spider’ın kısa dingil mesafeli bir versiyonu için açık artırmada şimdiye kadar elde edilen en yüksek gelire sahip üçüncü otomobili de işaret ediyordu. Böylece bu Ferrari şimdiye kadar açık artırmada satılan en pahalı 27. otomobil olarak tarihe geçti.
Claude Monet, Meules à Giverny (1893)
Mayıs ayında Sotheby’s New York’ta 34,8 milyon dolara satıldı. Meules à Giverny sadece Monet’nin teknik becerisini değil, aynı zamanda ışık ve renk aracılığıyla doğanın özünü yakalamaya yönelik yenilikçi yaklaşımını da temsil ettiğinden önemli bir eser. Nitekim başarılı geçen müzayedesi hem eserin tarihsel önemini hem de Monet’nin sanat dünyası üzerindeki kalıcı etkisini yeterince yansıtıyor.
Leonora Carrington, Les Distractions de Dagobert (1945)
Mayıs ayında Sotheby’s New York’ta 28,5 milyon dolara satılan bu eseriyle sanatçının yeni bir müzayede rekoru kırdığını görüyoruz. Gittikçe artan bir seviyede sanat dünyasında kadın sanatçıların eserlerinin yükselişte olduğuna güzel bir örnek.
Jean-Michel Basquiat, İsimsiz (1982)
Kasım ayında Christie’s New York’ta yaklaşık 23 milyon dolara satılan bu eser sanatçının kağıt üzerine yaptığı işleri arasında şimdiye dek en yüksek fiyata satılanı olarak rekor kırdı.
Lucian Freud, Ria, Çıplak Portre (2006-07)
Ekim ayında Christie’s Londra’da 11,8 milyon sterline satılan bu tablonun ünlü İngiliz sanatçının olgunluk dönemi işlerinden birisi olması özellikle dikkat çekiciydi.
F.P. Journe Tourbillon Souverain à Remontoir d’Egalité (1993)
Saatlere ödenen astronomik rakamlar son yıllarda hepimizi şaşırtıyor. Bugüne dek müzayedelerde hep Patek Philippe veya Rolex saatlere ödenen uçuk fiyatları hak eden bağımsız bir ustanın olduğunu görmek sevindirici. Kasım ayında Phillips Müzayede Evi tarafından Cenevre’de 7,3 milyon İsviçre frankına satılan bu saatiyle F.P. Journe, kendi müzayede rekorunu tazelemiş oldu.
Babe Ruth “Called Shot” Forması
Babe Ruth’un 1932 Dünya Serisi sırasında giydiği “Called Shot” isimli forması, 25 Ağustos 2024 tarihinde yapılan açık artırmada rekor kırarak 24,12 milyon dolara satıldı. Dallas’taki Heritage Auctions tarafından gerçekleştirilen bu satış, spor koleksiyonları için önceki rekorları geride bırakarak spor hatıraları tarihinde şimdiye kadar satılan en pahalı spor koleksiyonu olarak önemli bir kilometre taşı oldu.
Küresel sanat ekonomisinin geleceğine dair ipuçları için: Daha Dengeli Bir Sanat Piyasası Mümkün Mü?
