Dünyanın en önemli mimarlık etkinliklerinden Venedik Bienali 18. Uluslararası Mimarlık Sergisi, 20 Mayıs Cumartesi kapılarını açıyor. Mimar, akademisyen ve yazar Lesley Lokko’nun küratörlüğünde, Geleceğin Laboratuvarı / The Laboratory of the Future başlığıyla düzenlenen bienalde Arsenale ve Giardini bölgelerinde yer alan ana sergilerin yanı sıra Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 63 ülkenin pavyon sergileri yer alıyor.
Arsenale’de yer alan Türkiye Pavyonu’nda, küratörler Sevince Bayrak ve Oral Göktaş’ın Hayalet Hikâyeleri: Mimarlığın Çuval Teorisi adlı projesi sergilenecek.
Odağına mevcut olanı anlamayı ve dönüştürmeyi alan Hayalet Hikâyeleri: Mimarlığın Çuval Teorisi, terk edilmiş binaları yıkmak ya da kaderine terk etmek yerine, onların hikâyelerini dinlemeyi ve anlamayı öneriyor.
Yapılan bir açık çağrıyla Türkiye genelinden çok sayıda âtıl kalmış bina belgelenerek kolektif bir arşiv oluşturuldu. Küratörler bu yapıları “geleceğin laboratuvarı” teması ile ilişkilendirirerek; mimarlık dünyasındaki köklü değişimler, yapay zekâ, robotlar gibi yeni teknolojilerden de faydalanarak nasıl dönüştürebileceğimize dair araştırmaları pavyonda sergiliyor ve öneriler getiriyor.
Küratörler sergiyi hazırlarken, Elizabeth Fisher’ın Evrimin Çuval Teorisi ile bu kuramı edebiyata uyarlayan Ursula K. Le Guin’in Kurgunun Çuval Teorisi metinlerinden ilham aldı. Fisher, insanlara ait ilk kültürel aracın, sanılanın aksine, sivri ve keskin av araçları yerine içinde sebzelerin taşındığı bir çuval olabileceğini iddia ederken; Le Guin, Fisher’ın bu düşüncesini kurmacaya uyarladı. Kahraman olmayan sıradan karakterlerin, hayatı bütün iniş çıkışlarıyla yaşadığı sürükleyici hikâyelerini anlattı.
Hayalet Hikâyeleri: Mimarlığın Çuval Teorisi de Le Guin’in kurgusunun mimarlıktaki izlerini sürüyor ve kahraman yapıların başarı öyküleri yerine terk edilmiş̧ yapıların hikâyelerini dinlemeyi ve anlamayı öneriyor.
Bulut ve Tezgâh
Sergi tasarımı iki ana bölümden oluşuyor: Bulut ve Tezgâh. Bulut, Aralık 2022’de yapılan açık çağrıyla toplanan, Türkiye’nin farklı şehirlerinden kullanılmayan gökdelenler, oteller, okullar, hastaneler, restoranlar ve sosyal tesislerden oluşan Hayalet Hikâyeleri seçkisini içeriyor. Tezgâh ise küratörlerin hazırladığı Mimarlığın Çuval Teorisi için Bir Manifesto’nun on beş maddesine referans veren on beş masadan oluşuyor.
Tezgâh’ta, var olan yapıların nasıl dönüştürülebileceğine dair sorular, teoriler, çelişkiler, araç gereçler, yöntemler ve hayaller sergileniyor. Hikâye, Teori, Bağımlılık, Hayaletler, Entropi, Son Kullanma Tarihi, Neden Yıkıyoruz?, Olay Yeri İnceleme, Concrescere, Tamir Dükkânı, Venedik Tüzüğü– Dönüştürülmüş, Mevcuttan Öğrenmek, Test Sürüşü, Dönüştürenler ve Havuz başlıklarından oluşan manifesto metninin tamamına linkten ulaşmak mümkün. Ayrıntılı bilgiye https://turkiyepavyonu23.iksv.org/ adresinden ulaşabilirsiniz.
Kitap
Öte yandan projeye Sevince Bayrak ve Oral Göktaş tarafından hazırlanan bir kitap da eşlik ediyor. Açık çağrı ile toplanan hayalet hikâyelerinden örnekleri, sergi tasarımını ve Sevince Bayrak’ın manifesto maddelerinden yola çıkarak yazdığı metni de içeren kitabın İngilizce cildi Venedik Mimarlık Bienali’nin mağazalarından, ListLab yayınlarından ve ListLab’in anlaşmalı tedarikçilerinden edinilebilecek.
Kitabın Türkçesi ise Yem Kitabevi başta olmak üzere seçili kitabevlerinden alınabilecek. Her iki kitap da ayrıca, İKSV’nin çevrimiçi mağazası magaza.iksv.org’da satışa sunulacak. Kitabın tasarımı, projenin grafik tasarımından da sorumlu olan Esen Karol’a ait.
26 Kasım’a kadar Açık
İKSV’nin koordinasyonunda düzenlenen Türkiye Pavyonu, TC Dışişleri Bakanlığı himayesinde, TC Kültür ve Turizm Bakanlığı katkılarıyla, Schüco Türkiye ve VitrA eş sponsorluğunda gerçekleştiriliyor. Türk Hava Yolları, havayolu partneri olarak destek veriyor.
Türkiye, İKSV’nin girişimi ve 21 destekçinin katkılarıyla, bienalin ana mekânlarından Arsenale’deki Sale d’Armi binasında 20 yıllığına kiralanan mekân vesilesiyle 2014’ten bu yana Venedik Mimarlık Bienali’ne katılıyor. Türkiye Pavyonu Seçici Kurulu’nda Aslı Çiçek, Prof. Dr. Ayşen Savaş, Neyran Turan, Han Tümertekin ve Ertuğ Uçar yer alıyor. Venedik Bienali 18. Uluslararası Mimarlık Sergisi 26 Kasım’a kadar açık kalacak.
Türkiye Pavyonu hakkında
Küratörler: Sevince Bayrak, Oral Göktaş
Proje Ekibi: Aysima Akın, Kevser Reyyan Doğan, Merve Akdoğan
Araştırma Ekibi: Doğu Tonkur, Taylan Tosun
Araştırma Asistanları: Berke Şevketoğlu, Hatice Bahar Çoklar, Duygu Saygı
Sergi Tasarımı: SO? Mimarlık ve Fikriyat
Grafik Tasarım: Esen Karol
Yazılımcı: Özhan Binici
