Moda Sahnesi, yeni bir William Shakespeare oyunuyle seyirci karşısında. Shakespeare’in daha önce “Hırçın Kız” olarak çevrilen ve sahnelenen “The Taming Of The Shrew” adlı oyunu “Şirreti Evcilleştirmek” ismiyle yeniden sahnede. Emine Ayhan tarafından “Şirreti Evcilleştirmek” olarak Türkçeye uyarlanan oyun, yönetmen Kemal Aydoğan’ın rejisi ile sahneleniyor.
Melis Birkan, Timur Acar, Uluç Esen, Sedat Küçükay, Elif Gizem Aykul, Gürsu Gür, Çağlar Yalçınkaya, Ali Büyükkartal ve Yasin Yürekli’nin rol aldığı oyunun dekor tasarımı Bengi Günay’a, kostüm tasarımı Gamze Saraçoğlu ve Asena Saban’a, ışık tasarımı İrfan Varlı’ya ait.
Oyun şarkısının yaratıcısı ise Aykut Karatay. 6-7-8 Ocak biletleri tükenen “Şirreti Evcilleştirmek”, 12-13-14 ve 15 Ocak tarihlerinde Moda Sahnesi’nde izlenebilecek. Biletler Mobilet üzerinden satın alınabiliyor.
Neden “Şirreti Evcilleştirmek”?
Moda Sahnesi “Hırçın Kız” yerine “Şirreti Evcilleştirmek” başlığını seçmelerini ise şu cümlelerle anlatıyor:
“Öncelikle, “şer” ile etimolojik bağından ötürü “şirret” diye karşıladığımız ‘shrew’ sözcüğü İngilizcede ilk olarak, saldırganlığıyla ve kulak tırmalayıcı sesiyle bilinen sivri burunlu bir fare cinsine (Sorex cinsi) atıfla kullanılmıştır. Bu fare cinsi daha sonraları cadılarla da ilişkilendirilmiştir. Sözcük Ortaçağ’da “şeytan ruhlu, art niyetli veya kötü huylu adam” (Oxford English Dictionary) anlamında kullanılmaya başlanmış, bu kullanım 14. yüzyıl sonunda ‘Şeytan’ı da kapsar hale gelmiştir. Sözcüğün “geçimsiz ve dırdırcı kadın” anlamında kullanıldığı, bugüne kadar saptanmış ilk yazılı kayıt, Chaucer’ın Canterbury Hikâyeleri’ndeki (1387-1400) “Tüccarın Hikâyesi”nin sonsözüdür. Chaucer döneminde sözcük hem kadınlar hem de erkekler için kullanılırken, yeniden tanım kazanan aile içi cinsiyet rolleri çerçevesinde zamanla sadece geçimsiz gözüyle bakılan kadınlar için kullanılır hale gelmiştir. Aynı dönemde, sözcüğün dırdırcı, geçimsiz, vs. addedilmeyen kadınlar için basitçe “karı” (evli kadın) ve “kadın” anlamlarında kullanıldığına da rastlanıyor. Sözcüğün şeytan, cadılık ve genel olarak şerle ilişkisi ise değişmeden kalmıştır. Shakespeare de Şirreti Evcilleştirmek’te sözcüğü “şeytan,” “huysuz,” “baş belası,” “cadaloz,” “cadı,” “melanet,” “cehennemlik,” “aksi,” “iblis” gibi, bu yan anlamları çağrıştıran bir söz dağarcığı içinde kullanıyor. Shakespeare’in sözcüğü dönemin kadın düşmanı “şirret” ve “evcilleştirme” söylemi içinde yer bulduğu haliyle kullandığı tek oyun Şirreti Evcilleştirmek’tir.
Evcilleştirme İfadesi
“Evcilleştirme” ifadesine gelince, dönem Avrupa’sında şirret addedilen kadınları ve hayvan evcilleştirilmesi tekniklerinden mülhem evcilleştirilme tekniklerini konu alan, Shakespeare’in de oyunda bolca atıfta bulunduğu sayısız masal, halk şarkısı, risale, kitap ve hikâye dolaşımdadır. Hatta oyunda “insan”ın hayvanlıktan insanlığa dönüşüm yolculuğu da bir nevi evcilleş(tiril)me olarak ele alındığından, evcilleştirilen şirretin içgüdüleri bastırılarak toplumsal mekanizmaya dahil olan (modern) “insan”ın ta kendisi olduğu bile düşünülebilir. Bu anlamda Shakespeare evcilleştirme retoriğini hayvanların ve doğanın evcilleştirilip sömürgeleştirilmesinden başlayarak, dayatılan cinsiyet rollerine uygun davranmayan kadınların aile kurumuna yerleştirilecek şekilde evcilleştirilmesine ve nihayet toplumsal ve politik hayvan olarak “insan”ın süregiden evcilleştirilmesine kadar uzanan geniş bir eleştirel planda kullanmaktadır.
Biz de evcilleştirme sözcüğünü bu eleştirel bağlamından ötürü koruduk. Türkçedeki bu yeni başlığın kulağa bir nebze aşinalıktan uzak gelmesi, umuyoruz ki, oyunun işaret ettiği, geçerliliğini halen koruyan problemler üzerine düşünmek için bir vesile olur.”
