İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin son beş yılda kültür sanat alanında şehre yaptığı katkılar yadsınamaz bir gerçek. 2019’dan bu yana Kültür Dairesi Başkanlığı bünyesinde kültür merkezleri ve açık alanda düzenlenen 20 bin 176 etkinliğe toplam 14,2 milyon kişi katıldı. 2019’dan bu yana İstanbul’u dünya çapında bir kültür metropolü haline getirmek için çalışmalar yürüten İBB Kültür Dairesi Başkanlığı, şehirde yaşayan herkesin kültür sanata erişebilmesi için binlerce etkinlik düzenledi. Bu etkinliklerle kültür sanat 39 ilçeye ulaştı. Böylece kültür sanat birkaç ilçe merkeziyle sınırlı olmaktan çıkıp kentin çeperlerine ulaştı. Önceki yıllarda temsil imkânı bulamamış sanat türleri programlarda yer aldı.
Pandemide Sanatçıya Destek
İBB, pandemide zor günler geçiren kültür sanat sektörü çalışanlarına verdiği destekle adından söz ettirdi. Salgın döneminde zor günler yaşayan özel tiyatrolar, İBB’nin İstanbul’da Perdeler Kapanmasın projesiyle yeniden seyircisiyle buluştu. Projeyle 129’u yetişkin, 101’i çocuk olmak üzere toplam 230 oyun ücretsiz olarak seyirciyle buluştu. Tiyatro emekçilerine de önemli destekler sağlandı. Projeyle pandemi döneminden etkilenmiş tiyatro sektörüne 2 milyon TL destek sunuldu. Sektör emekçilerinin daha fazla kazanabilmesi için Sanat Pazarı, İstanbul Sahaf Festivali ve her sanatsal disiplinden toplamda 1026 açık hava etkinliği gerçekleştirildi. 1 Şubat-31 Aralık 2021 arasında toplamda yaklaşık 4 bin 500 sanatçıya, 12 milyon Türk lirasının üzerinde doğrudan ödeme yapıldı. Pandemi dönemi kültür sanat etkinliklerinin dijital ortama taşınmasına da sebep oldu. Bu dönemde etkinliklerini dijital ortama taşıyan ilk yerel yönetim olan İBB’nin dijital yayın platformundaki etkinlikleri 15 milyon kişi takip etti.
Festivaller Kenti
Son beş yılda yine İBB Kültür Dairesi Başkanlığı bünyesinde birçok festival düzenlendi. 2021’de başlayan Oda Müziği Festivali’nin yanı sıra, Denizcilik Şenlikleri, Kaligrafist Yazı Kültürü Festivali, Barok Müzik Festivali, Sinemada, Adalar’da Caz, Komedi Festivali ve Koro Festivali gibi etkinlikler, İstanbul’a kazandırıldı. Öte yandan İBB tarihinde ilk kez 2020’de Şehir Tiyatroları’nın kapıları özel tiyatrolara açıldı. Özel tiyatroların toplamda 62 oyunu, Şehir Tiyatroları’nda sergilendi. İBB ayrıca Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda bir dans okulu açtı ve burada ilk kez modern dans eğitimleri verildi.
Çocuklar için Kültür Sanat
3,3 milyonluk çocuk nüfusuyla Avrupa’nın en kalabalık çocuk nüfusuna sahip olan İstanbul’da dezavantajlı mahallelerde yaşayan çocukların kültür sanatla ilişkisini güçlendirecek çalışmalar, son derece önemli. Mahalleleri gezen gezici kumpanya Oynaya Oynaya, sanat atölyelerine yer veren Çık Dışarıya Oynayalım adlı etkinlik, Çengelköy Çocuk Sanat Merkezi ve halen kentteki 12 farklı mekânda verilen çeşitli sanat eğitimleri bunlardan bazıları. Yine bu kapsamda çocuk oyunlarının sergilendiği Sahnebüs 39 ilçede 119 mahalleye gitti. Gezici Çocuk Şenlikleri, Semt Festivalleri ve Gezici Film Festivali düzenlendi. Öte yandan 2021 ve 2022’de 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü kapsamında Çocuk Hakları Festivali yapıldı.
Kadınlara Özel
Kadınlar özelinde birçok etkinlik düzenleyen İBB’nin özellikle Birleşmiş Milletler Kadına Karşı Şiddetle Mücadele Haftası’na özel yaptığı etkinlikler öne çıktı. Etkinlikler kapsamında 15 gün boyunca kültür merkezlerinde toplumsal cinsiyet perspektifi ile tiyatro oyunları, sinema gösterimleri ve söyleşiler İstanbullularla buluşturuldu. İBB Kültür Dairesi Başkanlığı tarafından düzenlenen Semtimde Orkestra başlıklı müzikal etkinliklerle 24 ilçede on binlerce İstanbulluya ulaşıldı. Ayrıca 2020’de başlayan Sokakta Sanat Var projesi ile 39 ilçenin uygun park ve orman alanlarında çeşitli etkinlikler düzenlendi.
132 Yeni Eser
Bu beş yılda şiir de unutulmadı. Poesium İstanbul 2. Uluslararası Şiir Forumu ile 8 ülkeden 33 şair İstanbullularla bir araya getirildi. 7-10 Aralık 2023 arasındaki festivale Metrohan ev sahipliği yaptı. Özellikle İstanbul’a dair kitapların öne çıktığı İstanbul Kitapçısı şubelerinde de toplam 144 kültür sanat programı düzenlendi. İBB Yayınları ise 2019’dan bu yana 132 yeni eser ve 58 müteakip baskı yayımladı. Şehrin merkezinde konumlanan, İBB Kültür AŞ’nin kamusal kültür sanat durağı olarak faaliyet veren Taksim Sanat, 2019’dan bu yana 19 sergiye ev sahipliği yaptı ve 200 binden fazla ziyaretçiyi ağırladı. İstanbul’un en prestijli kültür sanat mekânlarından olan Harbiye Cemil Topuzlu Açık Hava Tiyatrosu da bu dönemde yeni bir görünüme kavuşturuldu. Harbiye Açık Hava’da 2019’dan bu yana özel projeler ve kiralamalar dâhil toplam 399 yerli ve yabancı etkinlikte 2 milyon 246 bin 263 İstanbullu ağırlandı. Cemal Reşit Rey Konser Salonu ise 2019 – 2023 arasında 454 etkinliğe ev sahipliği yaptı, toplam 161 bin 384 katılımcıyı ağırladı. Kadıköy, Yenikapı ve Maltepe semtlerindeki Festival Park adlı açık hava etkinlik mekânlarında düzenlenen onlarca etkinliğe de milyonlarca İstanbullu katıldı.
Deprem Bölgesi ile Dayanışma
Cumhuriyet’in 100. Yılı’na özel olarak onlarca kültür sanat etkinliği düzenleyen İBB, geçen yıl Türkiye’yi sarsan deprem felaketinin ardından yürüttüğü çalışmalarla da adından söz ettirdi. İBB, deprem bölgesindeki tiyatro topluluklarıyla bir dayanışma süreci başlattı. 27 Mart Dünya Tiyatro Günü kapsamında 26 – 30 Mart arasında İstanbul’daki oyunların yanı sıra Tiyatro Kooperatifi ve Akdeniz Bölge Tiyatro Kooperatifi’yle birlikte depremden etkilenen illerdeki tiyatro ekiplerine sahneler açıldı. Depremin ilk gününden itibaren bölgede sağlıktan barınmaya, psikolojik destekten kültür sanat faaliyetlerine kadar pek çok alanda çalışmalar yürüten STK’ları, kooperatifleri ve gönüllüleri İhtiyaç Haritası ve AFET Platformu paydaşlığında, Dayanışmanın 100’ü projesiyle bir araya getirdi.
Şehrin Tarihi Ona Emanet
2019’da İstanbul Kültür Varlıkları Dairesi Başkanlığı çatısı altında kurulan İBB Miras, o günden bu yana yaptığı restorasyon çalışmalarıyla gündemde. Bu çalışmalar tamamlandığında mekânların kültür sanat merkezi olarak kullanılması kültür metropolü olma yolundaki İstanbul için büyük önem taşıyor. İstanbul’un kültür mirasına yönelik önleyici koruma ve restorasyon faaliyetleri gerçekleştiren oluşum, “Örselenmiş bir tarih ve kültür şehrine vefa duyar” mottosuyla çalışmalarını sürdürüyor. İBB Miras 2019’dan bu yana 943 miras alanını koruma altına alarak geleceğe taşıdı. 63 anıt eser ve sivil mimarlık eseri, 22 yeni müze ve yaşam alanı, 34 kamusal sanat eseri, 197 tescilli çeşme, 588 tarihî mezar ve hazire ile 19 tarihî türbe onarıldı. Kurum, “kültürel miras yönetim politikasını” sadece yapıyı fiziksel olarak iyileştirmek ve kurtarmak üzerinden değil, o yapıyı bugünkü şehir hayatı içinde görünür ve yaşanabilir kılmak üzerinden belirliyor. Böylece kentten kopuk bir şekilde yok olmaya terk edilmiş kültür varlıkları, yeni işlevleriyle yeniden İstanbul’a ve İstanbullulara kazandırılmış oluyor. Kurumun öne çıkan çalışmaları arasında Müze Gazhane’ye dönüştürülen 132 yıllık Hasanpaşa Gazhanesi, Yerebatan Sarnıcı, Haliç Sanat’a dönüştürülen Fener Evleri, Feshane, Tünel Meydanı’nı nabzını tutan Metrohan, Cendere Sanat, Anadolu Hisarı, Gülhane Sarnıcı, Haliç Evleri, Moda İskelesi, Yedikule Gazhane, Bebek Sarnıcı ve Casa Botter Sanat ve Tasarım Merkezi’ne dönüştürülen İstanbul’un ilk art nouveau yapısı Botter Apartmanı yer alıyor. Ayrıca Adalar halkının uzun yıllardır dile getirdiği bir kültür sanat mekânı ihtiyacı Büyükada Taşmektep’in restore edilmesiyle giderilmiş oldu. Beyoğlu’nun kültür sanat yaşamının simge mekânlarından Beyoğlu Sineması yeniden İstanbul’a kazandırıldı. Tüm bu mekânlarda 2023’te düzenlenen etkinliklere 300 bin İstanbullu katıldı.
Etkinlikler Portalda
İBB Miras’ın gerçekleştirdiği restorasyon çalışmalarıyla yenilenen, Kültür AŞ’nin işletmeciliğini yürüttüğü ve mülkiyeti İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ait olan Yerebatan Sarnıcı belki de son beş yılın en çok konuşulan mekânlarından oldu. 1600 yıllık sarnıç, sergiler, konserler, performanslar ve tiyatro oyunlarıyla popüler kültür sanat noktalarından biri haline geldi. Yine son dönemin popüler mekânlarından Müze Gazhane’de yapılan 4 bini aşkın etkinlik ise toplam 2 milyonun üzerinde kişiye ulaştı. Bu dönemde öne çıkan mekânlardan bir diğeri de Artİstanbul Feshane oldu. Yüzlerce sanatçının eserlerinin sergilendiği Artİstanbul Feshane’de İngiltere’nin önemli sanat kurumlarından Tate iş birliğiyle hazırlanan Dinamik Göz: Optik ve Kinetik Sanatın Ötesi başlıklı sergi 19 Mayıs’a kadar ziyaret edilebilecek. Sergi, 21 ülkeden 95 sanatçının eserini bir araya getiriyor. Yine Kültür AŞ işletmesindeki Şerefiye Sarnıcı, Miniatürk, Panorama 1453 Tarih Müzesi de İstanbullların ziyaret etmeyi sevdiği mekânlardan. Belediye bünyesinde kurulan kultursanat.istanbul portalıyla İstanbullular sadece İBB’nin yaptığı değil, İstanbul’daki bütün kültürel etkinliklere erişebiliyor.
“KADININ GÜCÜ IRIS APFEL” Sayısı
ArtDog Istanbul basılı dergi satış noktalarını görmek için tıklayın.
Kapak Görseli: Iris Apfel, INC International Concepts Kampanyası, 2016, Fotoğraf: Ben Watts
Kapak Uygulaması: Burcu Ocak
