Kokuların anıları hatırlatıcı özellik taşıması, ‘koku hafızası’ insanlar için geçmişe açılan bir kapı adeta. Dolayısıyla bu kapının aralanmaya çalışılması, hafızamızda yer alan tarihi kokuların günümüzde de duyumsanabilmesi çalışmaları şaşırtıcı değil. Şimdi, araştırmacılar Avrupa’nın tarihi kokularını geri getirmek amacıyla bir koku kütüphanesi üzerine çalışıyor.
2.8 Milyon Euro’luk “Odeuropa” Projesi
İngiltere ve Avrupa’dan bilim adamları, tarihçiler ve yapay zeka uzmanları 2.8 milyon euro’luk bir koku kütüphanesi projesi için bir araya geldiklerini duyurdu. “Odeuropa” isimli proje, 16. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Avrupa’yı saran koku ve aromaları tanımlamaya ve hatta geri getirmeye çalışacak.
Odeuropa ekibinden olan, “Smell in 18th Century England” (18. Yüzyıl İngiltere’sinin Kokusu) başlıklı kitabın yazarı akademisyen Dr. William Tulette, “1500’lü yıllardan itibaren Avrupa’da basılmış belgelere baktığınızda, tütsü gibi ‘dini’ kokulardan tütüne kadar, çok sayıda koku referansı görürsünüz” diye konuştu.
Üç Yıllık Projenin İlk Aşaması Ocakta Başlayacak
Üç sene sürecek projenin ilk adımı Ocak 2021’de atılacak. İlk aşamada hedef, geliştirilen yapay zeka ile yedi farklı dilde yazılan tarihi kitaplardaki koku betimlemelerini ve bunların bağlamlarını göstermek, aynı zamanda görsellerde (örneğin tablolarda) aromaya dair ögeleri teşhis etmek.
Elde edilen verilerle Avrupa kokuları için online bir ansiklopedisi yaratılacak. Ansiklopedide, kokuların özet biyografileri, hissettirdikleri duygular ve eşleştirildikleri mekânlarla ilgili bilgiler de bulunacak.
Kokuların Anlamları ve Kullanımları Zamanla Nasıl Değişti?
Projenin bir diğer amacı da, farklı kokuların anlam ve kullanımlarının zaman içinde nasıl değiştiğini göstermek. Araştırmacılar, tütünün tarihinde bu değişimin oldukça belirgin olduğuna dikkat çekiyor.
16. yüzyılda Avrupa’ya geldiğinde egzotik bir kokuyken hızlı bir şekilde yerelleşen tütün, 18. yüzyıl başlarında insanların tiyatrolardaki kokusundan şikâyetçi oldukları bir ürüne dönüşüyor.
Proje kapsamında ele alınacaklar arasında geçmişteki belli ‘burun tipleri’, koku duyusu daha güçlü olan insanlar ve kokunun onlar için ne ifade ettiği tartışmaları da var.
Müze ve Tarihi Alanlarda Kokular ile Deneyim Geliştirilecek
Ekip, bulgularını kimyager ve parfümörlerle paylaşıp ortak bir çalışmayla geçmişin kokularını yeniden ‘canlandırmaya’ çalışacak. Kokuların insanlara nasıl aktarılabileceğine dair araştırmalar yürütecek ekip, müze ve tarihi alanlarda ziyaretçi deneyimlerini kokularla daha da derinleştirmeyi amaçlıyor.
Kaynak: The Guardian
Yazar: Nicola Davis
Tarih: 17.11.2020
Orijinal Başlık: Scents of History: Study Hopes to Recreate Smells of Old Europe
