Cemre Yeşil Gönenli’nin FiLBooks ve Fraglich Publishing tarafından yayımlanan Hayal & Hakikat adlı kitabı, II. Abdülhamid dönemine ait mahkûm fotoğrafları üzerinden affetme ve cezalandırma temalarını ele alıyor. Kitap, Osmanlı arşivlerinden alınan görüntüler aracılığıyla mahkûmların serbest kalma ihtimali ile kalıcı cezalandırılma durumlarını yan yana getiriyor.
Hayal & Hakikat, II. Abdülhamid’in 25. cülus yılında planladığı bir af kapsamında, cinayet mahkûmlarının elleri görünecek şekilde çektirdiği fotoğrafları içeriyor. Sultan, polisiye romanlarda geçen, başparmak uzunluğuna göre karakter analizi yapılabileceği iddiasına dayanarak bu fotoğrafların çekilmesini emretti.
Kitabın ilk bölümü “Hayal” adını taşıyor ve affedilmeyi bekleyen mahkûmların elleri kadraja alınıyor. İkinci bölüm olan “Hakikat”te ise müebbet hapse mahkûm edilmiş, af dışında kalan kişilerin prangalı görüntüleri yer alıyor.
Sanatçı, tüm fotoğraflarda mahkûmların başlarını kadraj dışında bırakıyor. Bu tercih, mahkûmları tekrar suçlu olarak tanımlamamak ve onlara yeni bir alan açmak amacıyla yapılıyor. Kitapta yer alan kişilerin akıbeti bilinmiyor; II. Abdülhamid’in hangi mahkûmları affettiğine dair bir kayıt bulunmuyor.
Kitabın ikinci baskısı, Türkiye’de sürdürülen demokrasi mücadelesine ithaf ediliyor. Hayal & Hakikat, daha önce PHotoESPAÑA 2021’de “Yılın En İyi Uluslararası Fotoğraf Kitabı Ödülü”nü kazandı ve çeşitli uluslararası fotoğraf kitap ödüllerinde finale kaldı.
*Cemre Yeşil Gönenli’nin yeni fotoğraf kitabı Hayal & Hakikat için adresi ziyaret edebilirsiniz.
