Objeleri işlevlerinden kopararak yeni hikâyeler ve ilişkiler kuran disiplinlerarası sanatçı ve sahne tasarımcısı Meryem Bayram, Eponymous Object Anomalous başlıklı ilk İstanbul kişisel sergisiyle Barın Han’da izleyiciyle buluşuyor. Bayram, bu sergide objelerin özerkliğini, konumunu ve karakterini; insana dair tutarlılık arayışı ile aksamanın kaçınılmazlığı arasındaki denge üzerinden inceliyor. Mekânla yakın etkileşim içinde geliştirilen enstalasyonlar, sergi süresince performanslar aracılığıyla aktive edilecek. Serginin son aktivasyonu, 1 Kasım Cumartesi günü saat 15.00’te, sanatçının Mustafa Kaplan ile birlikte katılacağı bir performansla gerçekleşecek.
Eponim, Obje ve Anomali
Şiirsel bir karşılaşmayı temsil eden Eponymous Object Anomalous, birbiriyle bağlantılı üç kavrama dayanıyor: eponim, obje ve anomali. Sergide bu üç kavram şöyle tanımlanıyor:
“Eponim, Yunanca ‘isimlendirmek’ anlamına geliyor. Eponim bir obje, kimliği kavramsal bir
formla kurduğu ilişki yoluyla anlamlandırır. Objeler anlamlarıyla deneyimleri şekillendirir.
Anomali lafı ise sıradışılığı temsil eder. Eponim bir obje anormal bir şekilde davrandığında,
kimliğinin tutarlılığına dair soru işaretleri oluşuyor. Ahşap, cam, beton, metal, kâğıt ve kumaş gibi
çeşitli malzemelerle üretilen enstalasyonlar Barın Han’ın çatı katında, mekân ile obje arasındaki
ilişkiyi sorguluyor.”
Pratiğinde seramik, taş, ahşap ve demir gibi malzemeleri göstergebilim ve dilbilimle ilişkilendiren Meryem Bayram, ifade özgürlüğü arayışıyla yöneldiği tiyatro ve sahne tasarımı alanlarından besleniyor. Eserlerinin hiçbir zaman tamamlanmadığına, sergilenmek ve etkileşime girmek için var olduğuna inanan sanatçı, izleyiciyle ilişki kuran organik işler üretiyor.
Sergideki Eserler
Sergi mekânının merkezinde, tavandan asılı duran VAR YAS YON LAR başlıklı enstalasyon yer alıyor. Farklı tonlardaki ham ahşap parçaların doğrusal bir düzende birleştiği bu çalışma, yatay eksenine dik cam çubuklarla mekânın pencerelerine, ahşap bölümleriyle de verandaların tavanlarına göndermeler yapıyor. Formuyla çevrenin tarihi dokusuna renk katan çatı antenlerini çağrıştıran enstalasyon, anormal bir obje olarak izleyiciyle buluşuyor.
Bir diğer çalışma OVANGKOL, malzeme ve form arasındaki ilişkileri araştırıyor. Katmanlı beton bir küp üzerine yerleştirilen pirinç alaşımı parça, merkezdeki ham ahşap çubukla etkileşime girerek aktive oluyor. Enstalasyonun boyutları mekânla ve onu etkinleştiren kişiyle değişiyor. Bayram, bu süreci canlandırması için koreograf Mustafa Kaplan’ı davet ederken, Kaplan da üç sanatçıyı daha üretime dahil etti. Tahterevalli formunu andıran yapı, sergi pencerelerinden görülen antenler, uydu çanakları ve inşaat halindeki kulelerin dikey hatlarıyla tezat bir ilişki kuruyor.
Sergide ayrıca, SÜREÇ ÇİZİMLERİ başlıklı üç çizim, bu enstalasyonların geliştirme aşamalarına ait maket eskizleriyle birlikte sunuluyor. IŞIĞI SIVAMA adlı kumaş yerleştirmeleri ise sergi zemininin karo yapısıyla bağ kuruyor. Sergide yer almayan objelerin maketleri de sergi süresince Performistanbul’da görülebilecek.
Bayram’ın İstanbul’a odaklanan son çalışması, Gök Işıkları – Rüzgar Delikleri serisinden bir parça. Sanatçı, 2023’ten bu yana Litvanya, Polonya ve Bulgaristan’daki sergi mekânlarının pencerelerinden yola çıkarak geometrik soyutlamalar üretiyor. Bu parçaların ve sergide yer almayan objelerin maketleri sergi boyunca Performistanbul’da ziyaret edilebilecek.
Meryem Bayram
Meryem Bayram (Anvers, 1981) objeler, mekânlar ve insanlar arasındaki gizli ilişkileri ortaya çıkaran disiplinlerarası bir sanatçı ve sahne tasarımcısıdır. Çalışmaları sanatçının anılarını yansıtan işlevsel objeler ve manzaralardan türetilen enstalasyonlar, performanslar ve senografilerden oluşur. Objeleri işlevsel kullanımlarından koparır ve parçalara ayırır, yeni yakınlıklar, potansiyel hikâyeler ve soyağaçları üretir. Görsel sanatlar alanındaki pratiği aracılığıyla objeleri harekete geçirir ve sanatçıları davet ederek performatif enstalasyonlar ve sahne performansları geliştirir.
Sanatçı heykel alanında lisans derecesini Anvers Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi’nden aldıktan sonra sahne tasarımı alanındaki çalışmalarına Belçika’nın başkenti Anvers’deki POPOK’da (Posthogeschool voor Podiumkunsten) devam etti.
Bayram 2006 ile 2018 yılları arasında OnderHetvel tiyatro kolektifinin bir üyesiydi. 2006 yılından bu yana disiplinlerarası sanat araştırmaları, üretimleri, rezidansları, prodüksiyonları ve sunumları için bir atölye ve merkez görevi gören sürdürülebilir uluslararası platform Platform 0090’ın sanatsal gelişimine katkıda bulundu. 0090 aynı zamanda etkileşimli enstalasyonlar, müdahaleler ve ses manzaraları aracılığıyla görsel sanat ve performans, ses ve hareket gibi canlı deneyimlerin kesişim noktalarını araştıran disiplinlerarası sanat festivali The Image Generator’ın kurucularından biridir. Bayram farklı dönemlerde bu festivalin küratörlüğünü de üstlenmiştir.
Bayram’ın sahne tasarımı işlerinden Nachtelijke Sempozyumu (2016) ve Ev’vel Zaman İçinde (2016) ve geliştirdiği Fourfold – Autonomous Scenography başlıklı kavramsal çerçeve (2018) İstanbul Tiyatro Festivali’nde gösterildi. Gösterime sunulmuş enstalasyonları arasında: KAĞIT / PAPER / ХАРТИЯ (Credobonum Gallery, Sofya, Bulgaristan, 2024); Skylights – Windows(Krupa Gallery, Wrocław, Polonya, 2023) ve Katla (FF Gallery Anvers, Belçika, 2021) yer alıyor. Ayrıca sanatçının 2021 yılında Kunsthal Extra City’nin Periphery isimli projesi kapsamında geliştirilen yerleştirmesi 2025 yılının sonuna dek Anvers’de sergilenecek. Bayram’ın ROUND a BOUT ROUNDABOUT (2020) başlıklı sanatçı kitabı ise İstanbul merkezli BAS Sanatçı Kitapları Koleksiyonu’nda yer alıyor. Meryem Bayram Belçika’nın Anvers şehrinde yaşıyor ve çalışıyor.
