Uzun yıllardır politik mahpuslar ile dayanışan Görülmüştür Kolektifi ve objektiflerini sık sık sosyal sorunlara çeviren Redfotoğraf Grubu’nun hazırladığı Karanlıkta Kahkaha başlıklı grup sergisi Karşı Sanat’ta izleyicilerle buluşuyor. Hapisteki ressam, yazar, şair ve mimarlar ile farklı coğrafyalarda yaşayan fotoğrafçıların imgelerini ortak bir payede buluşturan sergi, hayat ile sanatın ne derece iç içe geçebileceğini farklı noktalardan ön plana çıkarıyor.
Türkiye’de siyaset ile sanat, gündelik yaşam ile politika farklı dönemlerde farklı şekillerde iç içe geçmiş ve ortaya kimi zaman birbirlerine paralel gelişen kimi zaman ise birbirleriyle çatışan bir yapı çıkarmıştır. Günümüz Türkiye’sinde binlerce yazar, şair, ressam ve mimar, çeşitli politik nedenlerle mahkûm olarak hapishanelerde tutuluyor. Özgürlük, eşitlik, adalet ve adil yargılanma talepleri görmezden gelinen tüm bu mahkûmlar, içinde bulundukları olumsuz koşullar ve imkânsızlıklara rağmen yazmaya, çizmeye, üretmeye devam ediyor. Bir noktada bu tutku, tüm olumsuzluklara karşın üretme arzusu onları ‘içerisi ile dışarısı’ arasında bir noktada diri tutuyor. Karşı Sanat’ta gerçekleşen Karanlıkta Kahkaha da işte gücünü tam olarak buradan, bu direnme arzusundan alıyor.
Karanlıkta Kahkaha, direnişe ismiyle başlayan, tüm olumsuzluklara rağmen mücadele azminden vazgeçmeyen; yapılan tüm kötülüklere, yaşatılan tüm sıkıntı ve zorbalıklara karşın boyun eğmemeyi öncüleyen bir sergi olarak tahayyül edilebilir. Ortada alabildiğine genişleyen bir karanlık varken dahi kahkahanın altını çizen, mücadelenin tüm bu insanları bir araya getiren en önemli direnç noktası olduğunu haykıran bu başlık, serginin özünü de içerisinde barındırıyor. Zorlu hapishane koşullarında, kimi tecritte kimi koğuşta hayal etmesi dahi güç şartlar altında üretmeye çalışan ve sergide işleriyle yer alan bütün isimler, dünyaya kendilerine özgü bir mesajla “Merhaba” diyor ve bir hatırlatmada bulunuyor: İnsan, mücadelesinden hiçbir zaman vazgeçmez ve sanatçı, mücadelesini işiyle ölümsüz kılar, herkes için bir direnç kaynağı olur.
Sergi, Görülmüştür Kolektifi ile Redfotoğraf Grubu’nun geçtiğimiz yıllarda Karşı Sanat’ta gerçekleştirdiği İçeride – Dışarıda ve Özgürlüğün Sesi başlıklı sergilerin yeni bir halkası olarak değerlendirilebilir. Büyük bir kararlılıkla gerçekleştirilen, farklı coğrafyalardan, kültür ve anlayışlardan mahkûmları bir direnç arayışı etrafında birleştiren bu sergiler, aynı zamanda unutulmayışın, bir farkında oluşun sembolü olarak da düşünülebilir. Öyle ki söz konusu bu sergilerde hapishanelerde bulunan sanatçılardan kadınlara, çocuklardan emekçilere, mültecilerden LBGTİ+ bireylere kimse unutulmaz. Bu zenginlik serginin anlamını derinleştirdiği gibi işlere de farklı değerler katar.
İçerisi ile dışarısını ortak bir imge arayışı içerisinde bir araya getiren Karanlıkta Kahkaha, kişinin içerisinde bulunduğu durumu dışa vurmak için sembollerden ne derece güçlü bir şekilde yararlanabileceğini de açıkça ortaya koyuyor. Bambaşka üretim pratikleri içerisinde iş üreten sanatçılar, yazar, ressam ve şairler, sergide yer alan işlerinde bir yandan uzun yıllardır içerisinde bulundukları zorlukları dışa vururken diğer yandan bunu evrensel normlar üzerinden ifade ederler. Böylece bir noktada kişisel olan ile evrensel olan iç içe geçer, ortaya zamanı ve mekânı aşan bir durum çıkar. Oldukça geniş bir kapsam ile hareket eden Karşı Sanat, galeri alanını salt ressam, mimar, fotoğrafçı ve sanatçılara değil, aynı zamanda karikatürist, yazar ve şairlere açarak farklı disiplinlerin ortak bir amaç uğruna bir araya gelmesine de zemin hazırlar. Neredeyse tüm sınırları ortadan kaldıran bu arzu, sanatçılara zihinlerindeki düşünceleri dışa vurabilmeleri için alabildiğine özgür bir ortam sunar. Nihayetinde içerisi ile dışarısı arasındaki bu ilişki, Karşı Sanat’ın çağrı metninde de açıkça kendisini hissettirir: “İşte böyle; içerisi ve dışarısı arasında ayrım bu kadar belirsizleşmişken sana yeniden seslenme gereği duyduk. Dünyadan sürgün edilmeye çalışılan insanların, her gün yenidünyalar açan yaşam bilgisine kulak vermek istiyoruz.” Görülmüştür Kolektifi ve Redfotoğraf Grubu’nun hazırladığı, Karşı Sanat’ın ev sahipliğinde gerçekleştirilen Karanlıkta Kahkaha, mücadele azminden hiçbir zaman vazgeçmeyenlere seslenen, sınırların gideren muğlaklaştığı bir ortamda beraber hareket etme arzusunun altını çizen bir sergi olarak izleyicilerle buluşuyor. “Mahpusluğun, özlemin, yoksunluğun, mesafelerin, ağırlaşmış zamanın tüketemediklerini” görünür kılma amacıyla gerçekleştirilen sergi; herkes için adalete, gündelik hayata, yoksunluk, dışlanmışlık ve arayışa dair yeni perspektifler açmaktan da geri durmuyor.
21 Ekim’e kadar Karşı Sanat’ta.
