Kale Tasarım ve Sanat Merkezi (KTSM), çizgisel ‘Al-Üret-Tüket’ sistemine kendi cam pratiğinden sürdürülebilir bir üretim modeliyle yanıt veren cam sanatçısı ve tasarımcı Felekşan Onar’ın, ileri dönüşüm yöntemleriyle tasarlayıp ürettiği cam eserleri bir araya getiren “Artakalan” sergisini ziyaretçilerle buluşturuyor. Küratörlüğünü Serra Yentürk’ün üstlendiği, 31 Aralık’a kadar devam edecek sergiyi ve üretimlerini sanatçı Felekşan Onar’dan dinledik.
-
KTSM’de açılan “Artakalan” serginiz ‘atık’ olarak görülen parçaların değerliliği ve biricikliğini hatırlatıyor. Sergideki işlerinizin hazırlık sürecinden kısaca bahsedebilir misiniz? Ziyaretçiler neler görecek?
Ziyaretçiler cama olan tutkumuzun doruğa ulaştığı bir sahneye tanıklık edecekler. Onları karşılayan nadide bir kolye görüntüsündeki paravanların yönlendirmesi ile ‘Offering’ noktasına vardıklarında kimi vazoyu, kimi mumluğu andıran objeler ve onları taçlanarak aydınlatan sarkıt lambalar ile karşılaşacaklar. Biraz ilerleyince paravanların arkasına gizlenmiş iki totem ve onların gölgeleri ile çoğalan anıtsal yerleştirme ile buluşacaklar.
Sergi kurgusundan detaya girince ise her tasarımın yapı taşını oluşturan cam parçacıkların birer ‘Artakalan’ olduklarını fark ediyor olacaklar. Bu artakalanlar Fy-shan Glass Studio’nun neredeyse iki seneye yakın adetli üretiminden geriye kalan üfleme tekniğinin vazgeçilmezi kapellerdir. Kapel yani şapkaları kesildikten sonra bardak, karaf olabilen üflenmiş haznelerin kendileri kadar özel ve özel oldukları için ayni muameleye tabi tutulmuş kısımlarının tekrar bir araya gelerek oluşturdukları bu yeni formlar, Artakalan sergisinin eserlerini oluşturmaktadır.
-
Eserlerin ötesinde, arka plandaki üretim sürecinde kullandığınız ileri dönüşüm yönteminden bahsedebilir misiniz?
İleri dönüşüm yöntemleri bizim stüdyo pratiğimizde hep vardı. Kah ormana atılmış bira şişelerinden kah Beyoğlu barlarının topladığı şarap şişeleri düzenli şekilde toplayarak bardak ve benzeri kullanıma yönelik parçalar üretmekteydik. Bu sefer kendi üretimimizin fazlalıklarını ileri dönüştürdük. Bu bakış açısı benim gibi sürecimizdeki herkese de yerleşmiş nosyonlar… Bir ürünü ortaya çıkarmanın ne kadar meşakkatli olduğu bilen bizler,
elimizdeki her parçacığa değer katmayı kendimize misyon edindik.
-
Geçtiğimiz günlerde BM İklim Değişikliği Konferansı gerçekleşti, öte yandan Venedik’in geleceği için pek çok aktivist İtalyan yönetimine seslendi. Küresel iklim değişikliği sürdürülebilirlik konusu sanat dünyasının da önemli gündemlerinden biri haline getirdi: Eserlerde geri dönüştürülerek kullanılan materyallere yer verilmesi; bienal, fuar gibi etkinliklerin karbon ayak izi hesaplamaları ya da direkt olarak eserleriyle iklim krizine dikkat çeken çok sayıda sanatçı var. Sergiden de hareketle, sizin bu konudaki yorumlarınız neler? Sürdürülebilir, çevreye daha duyarlı bir dünyanın önemi ve bu farkındalık için araç olarak sanatı kullanmak konusunda neler söylemek istersiniz?
Dediğiniz gibi konu çok gündemde fakat sanatın çok önde giden bir farkı var. Genci, yaşlısı, kim olursa olsun bir esere bakıp ondan söylemi okuyabiliyor. Sanat ne eğitim ne lisan gerektiriyor. Onun için ben toplumsal sorunlar için sanatın çok büyük bir kıymet olduğunu düşünüyorum ve buna can-ı gönülden inanıyorum. Benim savunduğum konular, iklim değişikliği, gelir düzeylerinin farklılığı, göçler ve mübadele… Her konuda ben yazıp çizmek, konuşmak yerine sanatım ile çok daha etkin olduğumu düşünüyorum.
Kısa Filmde Başrolde Camdan Heykeller
-
Şu anda ülke içinde ya da uluslararası alanda sergilenecek, üzerinde çalıştığınız yeni projeler var mı?
Olmaz mı 🙂 Her zaman en az iki yıl sonrasını çalışırız. Şu anda 2022’nin ilk yarısında sunmak istediğim bir projeyi tamamlamak üzereyiz. Çok farklı bir proje olacak. Şöyle ki camdan heykellerin ana karakterler olduğu bir kısa film… Bu kadarını söylemiş olayım. Devamı sürpriz olsun. 2023 için de İstanbul’da bir uluslararası cam sergisi için hazırlıklar yapıyoruz.
-
Fy-shan Glass Studio’nun yeni üretimlerinde dikkat çeken, ortak temalar var mı? Post-Covid dönemi, ülkede ve dünyada yaşananlar yeni üretimleri nasıl etkiliyor? İlham kaynaklarınızdan kısaca bahsedebilir misiniz?
“Artakalan” ve “#GetmePPE”nin başı çektiği sergiler ile günümüz dünyasındaki kullan-at davranış biçimine olan sert duruşumuz tekrar eden bir tema. Arkada ise benim pratiğimin bel kemiğini oluşturan tarihsel çerçevede göç, sınır, millet, aidiyet gibi konular süregelmekte. Fy-shan Glass Studio koleksiyonları da bir şekilde Felekşan Onar sanat kariyerinden etkilenip şekilleniyor.
Doğanın, Canlının Yüceldiği Koleksiyonlar
Doğanın, canlının yüceldiği koleksiyonlar, camın malzeme olarak tutkulu bir şekilde kullanıldığı tasarımlar gibi her dönem çalıştığımız temalar yer almakta.
Zeynep Özler: “Dünyasına iyi bakan sanatçılarla iş birliği yapmaktan mutluluk duyuyoruz. “
“KTSM olarak dünyanın sanat ve tasarımla daha iyi bir yer olacağına inanıyoruz. Ve bu amaçla çalışan, sorumlu üretim ve tüketime davet eden ve harekete geçmeye çağıran sanatçı ve tasarımcılara alan açıyoruz” diyen Kale Grubu Kurumsal İletişim Müdürü Zeynep Özler, “Her bir projede amacımız sosyal fayda barındıran bir fikrin savunuculuğunu yapmak, dünyamıza iyi bakmak için her bireyin kendi etki alanı içerisinde adım atmasını cesaretlendirmek, sanat ve tasarımı hayatın merkezine yerleştirmek. Bu düşüncelerle dünyasına iyi bakan sanatçılarla iş birliği yapmaktan mutluluk duyuyoruz. Felekşan Onar’ın “Artakalan” sergisi bizler için çok kıymetli… Artakalanın dönüşümünü ve biricikliğini vurgulayan, emeği ve doğal kaynakları onurlandıran böylesine anlamlı bir sergiye ev sahipliği yapmak geleceğe dair umutlarımızı yeşertiyor” diyor.
