Kentle kurduğumuz ilişki samimi bir ‘merak’ ve ilgiden yola çıkıp, buradan geliştikçe, derinlik kazanmaya ve çok katmanlı bir bağ kurmaya müsait hale geliyor. Pek çok kentsel, altyapısal, politik ve sosyo-ekonomik nedene bağlı olarak son zamanlarda kent yaşamı, içinde yaşayanlar için bir yabancılaşma duygusuyla özdeş hale geldi. Tam da böyle bir zamanda kentte yaşarken gözümüzün önünde duran birçok şeye yeniden bakmak, gerçek anlamda görmek, araştırmak, bilmek, anlamaya çalışmak beraberinde her günümüzün geçtiği yeri, tarihiyle ve kültürüyle birlikte tanımaya yönelik anlamlı bir adım.
Apartman isimlerinin arkasındaki hikayelerin peşinden giden ‘Her Umut Ortak Arar’ sitesinin çıkışı da tam olarak böyle bir merak, araştırma, derinleşme ve en sonunda da bir tür bağ kurma yolculuğu…
Kayıt Altına Alma Süreci
Gazeteci Nilay Örnek’in kurduğu site temelde bir kayıt altına alma süreci. Kaydı alınan ise genel olarak yapılar olarak adlandırabileceğimiz kentin apartmanları, villaları, köşkleri ve onların isimleriyle başlayan ‘nereden nereye geldi’ hikâyeleri. ‘Her Umut Ortak Arar’ ismiyse aslında Örnek’in ikinci kitabının adı. “Bu ikinci kitabında yer alan deneme ve öykülerin arasında apartman ya da şehir yaşamına dair yazılar da olduğundan bu hesabı apartman paylaşımlarımda kullanmaya” karar vermiş Örnek. Diğer yandan sitede gelişen arşiv üzerinden, her merakın da ortak aradığını, ortağını buldukça alanını genişlettiğini ve araladığı kapıdan kente dair bir umut yarattığını hissediyor insan.
Apartman Dedektifliği
Örnek’in yapmak istediği şey aslında en yalın anlatımıyla bir merak yolculuğunda ortaya çıkanların kaydını tutmak. Kendisi bunu şöyle ifade ediyor; “Bugün var olan ya da olmayan bazı önemli binaların kaydını tutmak istiyorum. Bugüne kalan değerli yapıların içlerini görmek, anı, hikâye, fotoğraf paylaşımı yapmak… Yaşadığımız yeri bilmek…” Örnek bu ‘apartman dedektifliği’ne ilk başta ‘resimli apartman dedektifliği’ ile başlayarak apartmanların yıkılması ya da resimlerinin boyanması tehlikesine karşı, resimleri fotoğraflayıp kendi hesabından kaydolmasını sağlıyormuş. Ardından bu merak ve kayıt altına alma meselesi konuyu bugünkü “Her Umut Ortak Arar”a kadar getirmiş. Geldiği noktada mimar Kerem Piker’in Örnek’e gönderdiği Arkitekt Dergisi’nin arşivlerinin ve o arşivlerde pek çok binanın yapılış hikâyesinin yer almasının fazlasıyla etkisi olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bu vesileyle değişime uğramış binaları aramaya başlayan Örnek, bir süre sonra kendisini eski-yeni hallerini karşılaştırırken bulunca bir tür kent kaynağı olan bu mecra da aslında ilk adımlarını atmaya başlamış gibi görünüyor.
İşi bu web sitesine kadar getiren merakın arkasında apartmanların isimleri yatıyor… Hepimiz bazen enteresan bir apartman ismi gördüğümüzde kendi kendimize sorarız aslında ‘neden böyle bir isim koymuşlar’ diye. Devamındaki ise araştırma bir hayli meşakkatli. Örnek’le bu süreci konuşurken, vurgu yaptığı gibi, apartmanlara isim verme geleneği dünyanın her yerinde yok… Pek çok ülkede apartmanların numaraları var, Japonya ve bizde -ve belki az sayıda başka birkaç ülkede- ise işin içine isimlerin, hatta apartmanı inşa edenin, içinde yaşayacak olanın veya mimarın kişisel yaşantısından bir kesit taşıma ihtimali olan bir ismin girmesi enteresan.
Örnek’in peşine düştüğü hikâyelerin bir tür ‘dedektiflik’ işine benzemesi, kaynağın az olmasından, kaynaklarda yer alan yanlış bilgilerin birbiri ardınca kopyalanıp tekrar etmesinden veya özellikle Ermeni, Rum ve Yahudi yapılarının kayıtlarıyla ilgili olduğu gözlenen özensizlikten ötürü. Araştırılan ister eski bir yapının yeni haline dair olsun, ister günlük hayatta karşımıza çıkan, gördüğümüz, hikayesini merak ettiğimiz bir yapı olsun, bu araştırmanın içine dergiler, kitaplar, çeşitli arşivler, kişisel anlatılar giriyor ve değişen sokak isimleri, numaralar, birbiriyle kesişen anılar derken iş çetrefilli bir hâl alabiliyor. İşin güzel ve asıl birikimi yaratan kısmı belki de bu…
