60. Venedik Bienali, bu yıl 20 Nisan- 24 Kasım tarihleri arasında yapılacak. Bu kapsamda, bu yılın bienal sergisini, 12. İstanbul Bienali’nin küratörlüğünü Jens Hoffmann ile birlikte üstlenmiş olan Adriano Pedrosa gerçekleştiriyor.
31 Ocak’ta yapılan basın toplantısında Pedrosa bu yılki Venedik Bienali’nin sergi temasını Yabancılar Her Yerde olarak açıkladı. Bu yıl bienal sergisinde 2022 yılına göre daha fazla sanatçının olması dikkat çekici. Sanatçı listesine göre bu yılki bienale katılım 331 sanatçı ile 2022 edisyonundaki 213 sanatçının üzerinde.
60. edisyondaki 331 sanatçı arasında Beatriz Cortez, Olga De Amaral, Hito Steyerl (Disobedience Archive aracılığıyla), Simone Forti, Samia Halaby, Lauren Halsey, Rindon Johsnon, Bouchra Khalili, Teresa Margolles, Ahmed Morsi, Puppies Puppies (Jade Guanaro Kuriki), Zilia Sánchez, Ana Segovia, Yinka Shonibare, Superflex, Salman Toor, Kay WalkingStick ve WangShui gibi kariyerlerinin başlarında ya da farklı dönemlerinde olan birçok isim yer alıyor.
Çağdaş Çekirdek, Tarihi Çekirdek
Ayrıca sergide Pacita Abad, Etel Adnan, Huguette Caland, Tarsila do Amaral, Carmen Herrera, María Izquierdo, Frida Kahlo, Wifredo Lam, Judith Lauand, Tina Modotti, Tomie Ohtake, Diego Rivera, Freddy Rodriguez, Jewad Selim, Joaquin Torres-García ve Rubem Valentim gibi tanınmış, önemli, tarihe geçmiş sanatçılar ve yakın zamanda vefat eden sanatçıların eserleri de görülebilir.
Pedrosa’nın sergisi, bienalin ana sergi alanı olan Giardini’de gerçekleşiyor ve Nucleo Contemporaneo- Nucleo Storico’da olmak üzere iki ana bölüme ayrılıyor. Bu bienalde de
Arsenale ve Giardini’de açık hava projeleri, etkinlikler ve performans programı öne çıkıyor. Pedrosa, daha önceki basın toplantısında bu yılki bienal sergisinin de çağdaş çalışmalar için “Nucleo Contemporaneo” ve tarihe geçmiş çalışmalar için ise “Nucleo Storico” adıyla iki bölüme ayrıldığını açıklamıştı.
Küratör de Yabancı ve Her Yerde
Bienal başlığını, 2004’te Paris’te oluşan, Palermo Merkezli Claire Fontaine kolektifinin eser serisinden alıyor. Bu eser serisinde Yabancılar Her Yerde yazısının neon yerleştirmelerle farklı dillerde yazıldığını görüyoruz. Bu kelimeler aslında 2000’lerin başında Turin’de bir kolektifin yabancı düşmanlığı ve ırkçılıkla mücadele etmek için kullandığı bir tamlama.
Pedroso’ya göre ise birkaç anlamı var. Küratöre göre nereye gidersek gidelim mutlaka yabancılarla karşılacağız, çünkü yabancılar her zaman her yerde. İkincisi ise nerede olursak olalım her zaman olduğumuz yerde kendimizi yabancı hissedebiliriz. Pedrosa, bienalin kendisi için de kişisel bir deneyim olduğunu söylüyor: “Sergide yer alan tema, kavram, motif ve çerçevelerin birçoğuna ben de kendimi çok yakın hissediyorum. Hayatım boyunca yurtdışında yaşadım ve çok seyahat etme şansına sahip oldum. Ancak, hiçbir zaman bir mülteci olmamama ve aslında Küresel Güney’in en geçerli pasaportlarından birine sahip olmama rağmen, benim gibi bir üçüncü dünya yabancısına reva görülen muameleyi de sık sık tecrübe ettim.”
Sergideki Türk Sanatçılar
Bu yıl Pedroso’nun sergisinde Türkiye’den sanatçılar görmek de mümkün, Güneş Terkol, Semiha Berksoy, Fahrelnissa Zeid bu sanatçılar arasında. Beatriz Cortez, Olga De Amaral, Hito Steyerl (Disobedience Archive aracılığıyla), Simone Forti, Samia Halaby, Lauren Halsey, Rindon Johsnon, Bouchra Khalili, Teresa Margolles, Ahmed Morsi, Puppies Puppies (Jade Guanaro Kuriki), Zilia Sánchez, Ana Segovia, Yinka Shonibare, Superflex, Salman Toor, Kay WalkingStick ve WangShui gibi kariyerlerinin başlarında ya da farklı dönemlerinde olan birçok isim de sergide yer alıyor.
Ayrıca sergide Pacita Abad, Etel Adnan, Huguette Caland, Tarsila do Amaral, Carmen Herrera, María Izquierdo, Frida Kahlo, Wifredo Lam, Judith Lauand, Tina Modotti, Tomie Ohtake, Diego Rivera, Freddy Rodriguez, Jewad Selim, Joaquin Torres-García ve Rubem Valentim gibi tanınmış, önemli, tarihe geçmiş sanatçılar ve yakın zamanda vefat eden sanatçıların eserleri de görülebilecek.
İsrail Pavyonu’na Protestolar
Son zamanlarda Venedik Bienali ismini en çok İsrail Pavyonu’na gelen tepkilerle duyurdu. 26 Şubat tarihinde birçok sanatçı ve küratör birleşerek bienalin İsrail Pavyonu’nu iptal etmesi gerektiğine dair bir imza kampanyası başlattı. Art Not Genocide Alliance (Sanat, Soykırım Değil Topluluğu), bienalin İsrail Pavyonu’nu iptal etmesi gerektiğini söylüyor, gerekçe olarak da Ukrayna’ya saldıran Rusya’nın Pavyonu’nun iptal edildiği 2022 bienalini gösteriyor. 14.500 imza toplanmasına rağmen 28 Şubat tarihinde İtalya Kültür Bakanı Gennaro Sangiuliano İsrail’in Venedik Bienali’ndeki pavyonunun iptal edilmeyeceğini açıkladı.
İptaller: Fas, Polonya, Yeni Zelanda
Diğer yandan, Venedik Bienali ülkelerin kendi pavyonunu iptal etmesiyle de öne çıktı.
Yeni Zelanda’nın bienaldeki ülke pavyonunu iptal etmesi ve Polonya’nın sanatçı değişikliğine gitmesinin ardından, Ocak ayında Fas Kültür Bakanlığı, daha önce bienale katılacağı açıklanan sanatçıların ve küratörün katılımını iptal etti.
Özellikle de Fas’ın ilk kez Venedik Bienali’ne katılacak olması açısından sanat dünyasının gündemine düşen bu iptalin bir son dakika kararı olarak ortaya çıkması da dikkat çekti.
Fas pavyonun küratörü Mahi Binebine bakanlığın, kendisinin ve sanatçılar Safaa Erruas, Majida Khattari ve Fatiha Zemmouri’nin bienale katılımını iptal ettiğini açıkladı. Binebine, bu “son dakika kararı” için herhangi bir açıklama yapılmadığını da ekledi.
Yaz aylarında da Yeni Zelanda, Venedik Bienali’ndeki pavyonunu yetersiz kaynak, maddi endişeler ve iş yükü nedeniyle iptal ettiğini açıklamıştı. Bu iptal ülkenin son 20 senedir bienaldeki ilk iptali olmuştu.
Polonya da, 2024 Venedik Bienali’nde sanatçı değiştirdiğini açıkladı. Ülkeyi temsil etmesi planlanan Ignacy Czwartos’un katılımı, sergi konseptinin “Avrupa karşıtı” olması gerekçesiyle Polonya Kültür Bakanlığı tarafından iptal edildi. İptalin ardından Polonya’yı 60. Venedik Bienali’nde Ukraynalı kolektif Open Group temsil ediyor. Bienal kapsamında iptaller ya da sansür uygulamaları dışında öne çıkan farklı pavyonlar da var. Birçok ülke pavyonu, farklı etnik kökenlerden gelen sanatçılarla bir arada dünya sorunlarını irdeliyor.
Türkiye Pavyonu ve Gülsün Karamustafa
Türkiye ise bienale Gülsün Karamustafa’nın mekâna özel ürettiği Oyuk ve Kırık Dökük: Bir Dünya Hâli adlı eseri ile katılıyor. Sanatçının eseri, dünyanın savaşlar, afetler, doğa ve çevre sorunları gibi zorluklarla karşı karşıya kalması sonucu ortaya çıkan acılara, kaybolan değerlere ve zayıflayan insan ilişkilerine odaklanıyor.
Dikkat Çeken Pavyonlar
Sanatçı ve küratör seçimleriyle dikkat çeken pavyonlar da var. Örneğin Hollanda Pavyonu Kongolu tarım işçileri kolektifi The Cercle d’Art des Travailleurs de Plantation Congolaise (CATPC) ile katılıyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden gelen kolektif, bienal için Hollandalı sanatçı Renzo Martens ile işbirliği yapıyor. Kolektif, dünyanın dört bir yanındaki tarlalardan toplanan kakaolardan yaptığı heykellerle tanınıyor.
Nijerya
Diğer dikkat çeken pavyonlardan birisi ise Nijerya. Nijerya’yı dokuz sanatçı temsil ediyor. Küratörlüğünü Aindrea Emelife’nin üstleneceği pavyonda Tunji Adeniyi-Jones, Ndidi Dike, Onyeka Igwe, Toyin Ojih Odutola, Abraham Oghobase, Precious Okoyomon, Yinka Shonibare ve Fatimah Tuggar’ın eserleri yer alıyor. Nigeria Imaginary adlı serginin en dikkat çeken ismi geçen bienalde de enstalasyonu yer alan Okoyomon.
İzlanda
İzlanda ise Hildigunnur Birgisdóttir tarafından temsil ediliyor. Küratörlüğünü Dan Byers’ın üstlendiği pavyonda heykeltıraş Birgisdóttir’in gündelik objeleri bağlamlarından koparıp yarattığı tasarımlar yer alıyor.
Macaristan
Küratörlüğünü Rona Kopeczky’in üstlendiği Macaristan Pavyonu rave kültürüne odaklanıyor. Marton Nemes’in rave kültürü ve sokak sanatını hatırlatan resimleri sergileniyor.
Avusturya
Avusturya’yı Anna Jermolaewa temsil ediyor ve pavyonun küratörü Gabriele Spindler. Sovyetler Birliği’nde doğan ve oradan 1989’da ayrılan, ülkenin ilk muhalefet partisinin de kurucularından olan Jermolaewa, 1999’daki 48. Venedik Bienali’nde Chicken Triptych adlı video çalışmasını sergilemişti ve çok ses getirmişti.
Avustralya
Avustralya’nın bienaldeki sanatçısı Archie Moore, pavyonun küratörü ise Ellie Buttorse. Küratör ve sanatçı Avusturalya’nın sömürgeci geçmişine odaklanıyor. Kanada Pavyonu’nun küratörü Gaëtane Verna, sanatçısı ise Kapwani Kipwanga. Aynı zamanda bir antropolog olan sanatçı Paris’te yaşıyor. Kipwanga, bilimkurguyu Afrika mitolojisi ile birleştiren afrofütürizmden etkileniyor.
İspanya
İspanya Pavyonu’nun sanatçısı Sandra Gamarra, küratörü ise Agustín Pérez Rubio. 53. Venedik Bienali’nde ülkesi Peru’yu temsil eden Gamarra, İspanya’nın sömürgeci geçmişine odaklanıyor. İsviçre’yi bienalde Guerreiro do Divino Amor temsil ediyor. Küratörlüğünü Andrea Bellini’nin üstlendiği pavyonda, karmaşık küreselleşme ve sömürgecilik ağlarını inceliyor. Belçika’nın bienaldeki sanatçıları Simona Denicolai, Ivo Provoost, Antoinette Jattiot. Sanatçılar bienale Petticoat Government adını verdikleri kolektif olarak katılıyor.
İrlanda
İrlanda ise siyasi ve toplumsal krizlere odaklanan eserlerle katılıyor bienale. Eimear Walshe’ın performans, yazı ve video sanatını içeren eserleri İrlanda’daki konut krizi, cinsellik ve cinsiyet gibi konuları merkezine alıyor.
“KADININ GÜCÜ IRIS APFEL” Sayısı
ArtDog Istanbul basılı dergi satış noktalarını görmek için tıklayın.
Kapak Görseli: Iris Apfel, INC International Concepts Kampanyası, 2016, Fotoğraf: Ben Watts
Kapak Uygulaması: Burcu Ocak
