Koronavirüsle birlikte hızlanan dijital gelişmelerin sanat dünyasına nasıl yansıyacağını Türkiye’nin belli başlı sanat kurumlarına sorduk. Ve şu sorular bağlamında bir yanıt aradık:
* Koronavirüs, sanat endüstrisini yeniden mi yapılandırıyor?
* Daha dijital olan yeni düzende sanatın yeni aracı ne olacak?
* Online etkinlikler bu süreçten sonra da devam edebilir, dolayısıyla, daha da dijitalleşen yeni düzende nasıl bir konum belirleyeceksiniz?
* Sanat dünyasında beklenen yenilikler neler?
* Dijital platformlarla sanatın duygusu iletilebilir mi?
* Sanatın tanımı değişiyor mu?
Gezme Deneyimini Dijital Dünyaya Aynen Aktarmak Bugünkü Teknolojiyle Mümkün Değil
ARTER
İçinde bulunduğumuz dönemin sanat endüstrisine uzun vadeli etkilerini şimdiden öngörmek mümkün değil. Kültür kurumları olarak fiziksel mekânlarımızın geçici olarak kapalı olduğu bu süreçte ekipler olarak kendi içimizde, birlikte içerik ürettiğimiz kişi ve kurumlarla, ziyaretçilerimiz ve takipçilerimizle etkileşime geçmenin yeni yollarını keşfediyoruz. Biz de Arter olarak dijital araçlarla, coğrafyadan bağımsız olarak daha geniş kitlelerle buluşmayı deneyimliyor ve misyonumuzu sürdürülebilir biçimlerde hayata geçirmeye devam edebilmek için çalışıyoruz.
Dijital Ortam, Bilgi Odaklı Sergiler İçin İyi İşliyor
Arter olarak büyük ölçüde fiziksel mekân içerisinde cereyan eden bir sergi programı sunuyoruz; programımız çok büyük ölçüde mekânla güçlü bağlar kuran, fiziksel mekân içerisinde deneyimlenmek üzere kurgulanmış sergilerden oluşuyor. Fiziksel mekân içerisindeki sergi gezme deneyimini dijital dünyaya aynen aktarmak bugünkü teknolojiyle mümkün olmuyor. Örneğin Arter’in geçici olarak ziyarete kapanmadan önce yakın zamanda sergilemeye başladığı Cevdet Erek’in “Bergama Stereotip” başlıklı sesli mimari yerleştirmesi, hem mekân içine yerleşen ve ziyaretçinin üzerinde gezinebileceği bir mimari yapıdan hem de bu yapıya entegre hoparlörlerden yayılan ses unsurlarından oluşuyor. Bu yerleştirmeye dair deneyimi 360 derece kamerayla dijital ortama aktarmak yapıtın ya eksik ya da farklı bir versiyonunu ortaya koymak anlamına gelecektir. Kapalı olduğumuz dönemde bu sergiyi fotoğraf, video, ses, metin gibi araçlarla dijital ortamda hatırlamayı ve hatırlatmayı elbette sürdüreceğiz; fakat fiziksel mekândaki sergilerin 360 derece kamerayla sanal ortama aktarılması yöntemi daha çok iki boyutlu yapıtlar, mekânla yoğun bir ilişki kurmayan, tarih, arkeoloji gibi bilgi odaklı sergiler için iyi işliyor.
Dijital Mecralara Yönelik Özgün Çalışmalar
Bu dönemde aslen fiziksel mekân için kurgulanmış sergileri dijital ortama uyarlamaya çalışmaktansa dijital mecralara yönelik özgün çalışmalar oluşturmanın daha anlamlı olduğunu düşünüyoruz. Bu kapsamda #evdeçal isimli yeni bir video seçkisini web sitemizde yayınlamaya başladık. Arter Koleksiyonu’ndan farklı icra yöntemleri aracılığıyla sesle ve müzikle bağlar kuran sekiz videoyu bir araya getiren bu seçki, web sitemizde izlenebildi. Sesin fiziksel kısıtların ötesine geçerek iletişim kurma, görünür kılma, yer değiştirme ya da karşı koyma imkânlarını hatırlatan bu seçkilere #evdeçal başlığıyla devam etmeyi öngörüyoruz.
Google Arts and Culture’da Arter Sayfası
Sergilerimiz dışında bir yandan Arter olarak mevcut kriz durumu öncesinde planlamış olduğumuz programlarımızı yeni döneme uyarlayarak, çevrimiçi etkinliklerle ve eski etkinlik ve programlarımızı hatırlayarak geçiriyoruz. 10. kuruluş yıldönümümüzle beraber Arter Koleksiyonu’nu web sitemiz üzerinden dijital erişime açmayı hedefliyoruz. Aynı dönemde, Dünya Müzeler Günü’yle paralel olarak Google Arts and Culture’daki Arter sayfasının da lansmanını gerçekleştirdik.
Elektronik Yayıncılık Projesi
Bir süredir üzerinde çalıştığımız ve lansmanını 2021’de yapmayı öngördüğümüz elektronik yayıncılık projesinin başlangıç tarihini de içinde bulunduğumuz yeni gerçeklikte erkene almaya karar verdik. Özgün araştırmaların hayata geçirilmesini ve sanat tarihi yazımına katkıda bulunmayı hedefleyen yayıncılık faaliyetlerimiz kapsamında 2010 yılından bu yana basılı yayınlar bağlamında birçok yeni metnin oluşturulmasına vesile olduk ve destek verdik. Bu dönemde Arter Yayınları kapsamında yayımlanan yazıların bir bölümünü web sitemizde dijital olarak erişime açmaya hazırlanıyoruz.
Seminerleri, Dijital Ortama Taşıdık
Öğrenme Programımız kapsamında süregiden Arter Araştırma Programı’nın 10 katılımcısı çevrimiçi yollarla çalışmalarına devam ediyor. Gençlik Konseyi, program yürütücüsü Güneş Terkol’un katılımcılara ilettiği evde yapabilecekleri egzersizlerle yol alıyor. Çağdaş Sanat Seminerleri’ni de dijital ortama taşıdık: Sena Başöz yürütücülüğünde 12 Mayıs’ta başlayan “Çağdaş Sanat: Giriş – Gelişme – Süreç” başlıklı seminer dört hafta boyunca, Dila Yumurtacı yürütücülüğündeki ücretsiz Hareket Atölyesi 3 Haziran’a dek her Çarşamba fiziksel buluşma olmaksızın, ekranlarımız aracılığıyla devam ediyor.
Sosyal Mesafe Odaklı Etkinlikler
Öğrenme Programı ekibimiz sosyal mesafelenme döneminde gerçekleştirmek üzere yeni bir etkinlik formatı geliştirdi. Her katılımcının evinde bulunan bir sanat yapıtını veya nesneyi diğer katılımcılara anlatmasını temel alan bu çevrimiçi buluşmalar 11 Mayıs’tan bu yana her hafta Pazartesi günü saat 19:00’da Zoom üzerinden gerçekleşiyor. Rehberli sergi turları da bu dönemde ekran paylaşımlı çevrimiçi buluşmalar aracılığıyla sürdürüyoruz. Etkinlik Programımız kapsamında planlamış olduğumuz canlı performansları şimdilik süresiz ertelemiş olsak da bu dönemi eski etkinliklerimizden seçkiler paylaşarak, Spotify’da kullanıcılarımıza yönelik listeler hazırlayarak geçiriyoruz.
