Sanat, insan ruhunun en derin, karmaşık ve yaratıcı yanlarını ortaya koyar. Her eser, ardında bir hikâye, bir mücadele ve bir ilham taşır. Bu seçkide, farklı dönemlerden ve coğrafyalardan, sanatçıların yaratım süreçlerine, yaşamlarına ve sanat dünyasındaki yerlerine ışık tutan 15 özel belgeseli sizlerle buluşturuyoruz.
Sanatın yalnızca objelerden ibaret olmadığını; kimliklerle, toplumsal mücadelelerle, hastalıklarla ve hayallerle şekillendiğini gösteren bu belgeseller, izleyiciyi yaratıcı zihinlerin içine davet ediyor. Kimi zaman bir sahtekarın takıntılı dünyasında, kimi zaman feminist bir hareketin ateşli dinamiklerinde dolaşıyoruz. Her biri, sanatın büyülü ve çoğu zaman zorlu evrenine özgün bir pencere açıyor. Sanat ve sanatçıların ruhuna dokunan bu zamansız belgesellerle, yaratıcılığın izini sürmeye davetlisiniz.
1. Art and Craft (2014)
Art and Craft, müzelere titizlikle hazırlanmış sahte eserler bağışlayan ünlü bir sahtekar olan Mark Landis’in hikayesini takip ediyor. Bir müze görevlisi onun yıllardır süren aldatmacasını ortaya çıkarırken, film Landis’in şizofreniyle mücadelesini ve bağlantı kurma arayışını inceliyor. Belgesel, sanat, kimlik ve deha ile delilik arasındaki ince çizgiyi sorguluyor.
2. David Lynch: The Art Life (2016)
Jon Nguyen, efsanevi yönetmen David Lynch’in gençlik yıllarını keşfe çıkıyor. Film, Lynch’in Montana ve Idaho’daki çocukluğunu, Philadelphia’ya taşınarak resim tutkusu peşinde koşmasını ve ilk uzun metraj filmi Eraserhead’in doğuşunu anlatıyor.
3. Kusama: Infinity (2018)
Zamanının çok ilerisinde bir vizyona sahip sanatçı Yayoi Kusama’nın kişisel yaşamı ve yaratım sürecine dair parlak bir bakış sunan bu belgesel, Heather Lenz tarafından yönetildi. Film, Kusama’nın muhafazakâr Japon yetiştirilmesinden, 1960’larda Amerika’da tanınan bir sanatçı olma yolculuğunu takip ediyor.
4. Ai Weiwei: Never Sorry (2012)
2011’de Tate Modern’in Turbine Hall’undaki sergisinin son haftalarında, Çinli sanatçı Ai Weiwei, Çin Komünist Partisi’ne karşı olan eserleri nedeniyle tutuklandı ve büyük bir uluslararası ilgi odağı oldu. Sundance Jüri Ödüllü bu film, olaylara giden iki yılı ve Çin’de kazandığı kült takipçisini anlatıyor.
5. Jean-Michel Basquiat: The Radiant Child (2011)
1986’da Tamra Davis, daha sonra Crossroads ve Billy Madison gibi filmlerle tanınacak olan yönetmen, arkadaşı Jean-Michel Basquiat ile röportaj yapıyor. Warhol’un desteğiyle parlayan Basquiat, iki yıl sonra ölümcül bir eroin aşırı dozuyla hayatını kaybetti fakat snat dünyasınada kalıcı bir miras bıraktı. Filmin müziklerinde Beastie Boys’tan Mike D ve Ad-Rock yer alıyor.
6. Tim’s Vermeer (2013)
Sihirbaz ikili Penn ve Teller, dijital eğilimli grafik tasarımcı Tim Jenison’ın Vermeer tablosu yapma takıntısının peşine düşüyor. Jenison, Vermeer’in foto-gerçekçiliğini yakalamak için ayna bazlı bir cihaz icat ediyor ve önümüzdeki beş yıl boyunca Vermeer’in stüdyosunu tamamen yeniden yaratıyor.
7. National Gallery (2014)
Adından da anlaşıldığı üzere, bu film Londra’nın önde gelen sanat galerisi National Gallery hakkında. Galerinin Turner, Rembrandt ve Caravaggio gibi ustaların eserlerini korurken aynı zamanda nasıl bir ziyaretçi cazibe merkezi haline geldiği anlatılıyor.
8. The Legend of Leigh Bowery (2002)
1994 yılbaşı gecesi erken yaşta vefat eden Avustralya doğumlu performans sanatçısı (aynı zamanda bazen Lucien Freud’un modeli) Leigh Bowery’nin hayatı ve mirasına odaklanan bu belgesel, ünlü video sanatçısı Charles Atlas tarafından yönetildi. Filmde Bowery’nin asistanı ve eşi Nicola ile, hayatı üzerine müzikali Taboo’yu hazırlayan Boy George ile röportajlar yer alıyor.
9. Waste Land (2010)
City of God’un yönetmeni Fernando Meirelles, Brooklyn merkezli sanatçı Vik Muniz’in hikâyesine odaklanıyor. Film, Rio de Janeiro yakınlarındaki dünyanın en büyük çöp sahasından çıkan büyüleyici bir sanat projesini belgeliyor. Aynı zamanda yaratıcılığın dönüştürücü gücü üzerine; Akademi Ödülü adaylığı ve Sundance Film Festivali ödülü kazandı.
10. Women Art Revolution (2010)
1960’lardan bu yana feminist sanat hareketini ve etkisini izleyen bu belgesel, Judy Chicago ve Yoko Ono’dan Guerrilla Girls’e kadar geniş bir yelpazede arşiv görüntüleri, sanatçı, küratör ve tarihçi röportajlarıyla feminist sanatın 40 yıllık görsel tarihini, saklı kalmış yönleriyle birlikte gözler önüne seriyor.
11. The Cool School (2008)
Jeff Bridges’in anlatımıyla, 50’ler ve 60’larda dokuz yıl boyunca faaliyet gösteren Ferus Gallery’nin, savaş sonrası Los Angeles’ın sanatla nasıl tanıştığını anlatan bu belgesel; galeri kurucusu Walter Hopps, yöneticisi Irving Blum ve Ed Ruscha, Wallace Berman gibi sanatçıları konu alıyor.
12. Exit Through the Gift Shop (2010)
Banksy’nin etkisini, başarılarını ve elbette gizemini küçümsemek mümkün değil. Sokak sanatı meraklısı Thierry Guetta, Banksy hakkında bir film çekmeye çalışırken, Banksy kendi tarzıyla olayı tersine çevirip Thierry’nin yükselişini anlatan bir film yapıyor. Rhys Ifans’ın anlatımıyla, Banksy filmi kişisel dokunuşlarıyla şekillendiriyor.
13. Black Art: In the Absence of Light (2021)
Black Art: In the Absence of Light, günümüzün en önemli Afro-Amerikan görsel sanatçılarını keşfediyor. 1976’daki “İki Yüzyıl Siyah Amerikan Sanatı” sergisinden ilham alan yönetmen Sam Pollard, Theaster Gates, Kerry James Marshall, Faith Ringgold, Amy Sherald ve Carrie Mae Weems gibi sanatçı, tarihçi, küratör ve akademisyenlerle kapsamlı röportajlar hazırlamış.
14. Gerhard Richter: Painting (2011)
Yönetmen Corinna Belz, gizemli Alman ressam Gerhard Richter’ın stüdyosuna nadir bir erişim sağladı. Film, Richter’ın perspektifiyle birlikte sanat dünyasının ve medyanın ona bakışını da yansıtıyor. Ayrıca yaratım sürecine dair ilginç ve tatmin edici görüntüler sunuyor.
15. The Mystery of Picasso (1956)
Kübist dönemi sırasında çekilen filmde, yönetmen Henri-Georges Clouzot, Pablo Picasso’nun stüdyosuna giriyor ve yaratım sürecini stop-motion ve hızlandırılmış çekimlerle belgeleyerek anlatıyor. Filmde oluşturulan eserlerin çoğu ne yazık ki tarih ve yıkım nedeniyle kaybolmuş olsa da, üçü geçen yıl Royal Academy’de sergilendi.
