Modern Türk şiirinin 1960’tan sonraki tüm aşamalarına hem tanıklık eden hem de bu aşamaları yaşayan şair Süreyya Berfe, vefat etti. Şiir serüveninin ilk döneminde soyut ve imgeci şiir anlayışını benimseyen şair, 1960’lı yılların sonunda toplumcu gerçekçi bir çizgi yakalamıştı.
80 yaşında vefat eden Berfe, uzun süredir organ yetmezliğiyle mücadele ediyordu. İzmir’de bir bakım evinde kalan Berfe, yarın ikindi vaktinde Urla Zeytinalanı Camii’nde kılınacak cenaze namazının ardından Zeytinalanı Mezarlığı’na defnedilecek. Şairin bir şiiriyle kendisine veda ediyoruz.
Kayıp
Seni yitirmedim, kaybettim.
Cep saatimi yitirdim, seni kaybettim.
Gökyüzünün herhangi bir yerinde
herhangi bir gökyüzünde
kaybettim seni. Kim kimi buldu ömründe?
Herkes başka bir günü düşündü.
Şöyle ya da böyle
ömründe olmayan dünü düşündü. Yeryüzünde hemen şurda
kaybettim seni.
Telaşla, korkuda kaybettim.
Hüzünde, coşkuda kaybettim.
‘Mutluluktan ölebilirim’ dedin, kaybettim. Kim kimi tanıdı ömründe?
Herkes başka bir durumu düşündü.
Şöyle ya da böyle
ömründe olmayan umudu düşündü. Kaybolan ne varsa onlarda, onlarla
geçen günlerden birinde, geçmişte
kaybettim işte, zaman sustu.
Zifiri karanlık bir mağarada
ürkek bir yosun ışıdı, kayboldu.
Kimdir?
Hikmet Süreyya Kanıpak adıyla 1943’te İstanbul’da doğan Süreyya Berfe, 1960’ta Çanakkale Lisesi’nden mezun oldu. İki yıl İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde, dört yıl ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nde okudu. Yedek subay öğretmen olarak yaptığı askerliğinin ardından, Arkın Yayınevi’nde çalışmaya başladı.
İlk şiiri 1961’de Zeren dergisinde yayımlandı. 1965’e kadar Süreyya Kanıpak imzasıyla Düzlem, Zeren, Yelken, Türk Dili, Soyut gibi dergilerde şiirlerini, daha sonraları Papirüs, Yeni Dergi, Yazı, Forum, Oluşum, Soyut, Ant, Yeni Edebiyat, Yeni A, Birikim, Milliyet Sanat, Defter, kitap-lık, Gösteri dergileriyle Yeni Gazete ve Ulus gazetelerde şiir ve yazılarını yayımlattı. 1966’da Kasaba adlı şiiriyle Türkiye Milli Talebe Federasyonu Kültür Yarışması birincilik ödülünü alması sayesinde tanındı.
Şair 1965’e kadar gerçek adı olan Süreyya Kanıpak’ı kullandı. Daha sonra soyadını değiştirmeye karar verdi ve Cemal Süreya’nın önerisiyle Berfe soyadını aldı. Önceleri İkinci Yeni akımı içinde yer aldıysa da, sonradan halk şiirinin yolundan giden başka arayışlara yöneldi. İlk şiir kitabı olan Gün Ola, bu arayışın ürünüdür. Süreyya Berfe, 1960 kuşağı şairleri arasında sayıldı.
“Hepsi O Kadar” adlı şiiri, Ece Ülker tarafından bestelendi.
1972’de Ali Özgentürk ile birlikte Asyalı dergisini çıkardı. (2 sayı) 1976’da Can Yayınevinin çocuk kitapları bölümünde görev aldı. Meydan Larousse, Cumhuriyet Ansiklopedisi, Yirminci Yüzyıl Tarihi gibi ansiklopedik yayınların hazırlanmasına katkıda bulundu. Sonraları reklam şirketlerinde metin yazarı olarak çalıştı.
Kitapları:
- Gün Ola… (1969, FKF)
- Savrulan (1971, Yücel Yayınları)
- Hayat ile Şiir (1980, Hür Yayın)
- Ufkun Dışında (1985, de Yayınevi)
- Şiir Çalışmaları (1992, Can Yayınları)
- Ruhumun (1998, Yapı Kredi Yayınları)
- Kalfa (1999) Yapı Kredi Yayınları 1. Baskı: Mayıs 1999
- Seçme Şiirler (2001, Adam Yayınları)
- Nâbiga (2001, Adam Yayınları)
- Seni Seviyorum (2002, Adam Yayınları)
- Foklar Söyledi Ben Yazdım (2005) Yapı Kredi Yayınları
- Çıkrık (2008,Yapı Kredi Yayınları)
- Kalfa – Toplu Şiirler (1965-2005) Yapı Kredi Yayınları 2. Baskı: Şubat 2009
- Yavaş Yavaş Bilemiyorum (2022, YKY)
Çocuk kitapları:
- İlkokullar İçin Matematik (1976, Milliyet Yayınları)
- Çocukça (2006, Tudem Yayınları)
- Eksik Alfabe (2006, Tudem Yayınları)
Ödülleri:
- TMTF Kültür Yarışması Şiir Dalı Birincilik Ödülü (1966)
- Cemal Süreya Şiir Ödülü (1992)
- Behçet Necatigil Şiir Ödülü (2002)
- Orhon Murat Arıburnu Şiir Ödülü (2002)
- Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü (2009)
- Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü (2011)
- PEN Türkiye Şiir Ödülü (2019)
- Attilâ İlhan Edebiyat Ödülleri, Şiir Ödülü (2023)
- 2023 – Yunus Nadi Ödülleri – Şiir Ödülü (Yavaş Yavaş Bilemiyorum kitabı ile)
