Zanele Muholi (they/them), Johannesburg’da yaşayan uluslararası üne sahip Güney Afrikalı bir fotoğrafçı ve görsel aktivist olarak tanınıyor. Muholi’nin fotoğrafları, Güney Afrika ve ötesindeki siyah LGBTQIA+ (Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Transgender, Queer, Interseks, Agender, Aseksüel) yaşamlarının hikayelerini anlatıyor. Fotoğrafçılık yoluyla adaletsizliklere dikkat çeken Muholi, yanlış temsil edilen topluluklar için olumlu görsel tarihler yaratıyor. Güçlü portreleriyle, ırk politikalarını ve ‘siyah bakışın’ gücünü ele alıyor.
Apartheid’ın Gölgesinde Yetişen Bir Sanatçı
Sanatçının Tate Modern Londra’da açılan sergisi, Muholi’nin 2000’li yılların başında bir aktivist olarak ortaya çıkışından günümüze kadar olan çalışmalarını kapsıyor. 1972 yılında apartheid rejimi sırasında doğan Muholi, bu rejimin desteklediği adaletsizlik ve ayrımcılıkla büyüdü. Apartheid 1994 yılında sona erdi, ancak Güney Afrika’nın 1996 anayasası cinsel yönelime dayalı ayrımcılığı yasaklamasına rağmen, LGBTQIA+ topluluğu hala önyargı ve şiddetin hedefi olmaya devam ediyor.
Muholi, çalışmaları aracılığıyla adaletsizliğe karşı çıkıyor ve değişimi savunurken aynı zamanda sevgi ve neşe anlarını da kutluyor. Fotoğraflarıyla toplulukların kalbinde yatan birlikteliğin ve iyileşmenin gücünü ortaya koyuyor. Muholi, 2020’den bu yana portre çalışmalarını heykele de taşıyarak kamusal ve özel alanlar arasındaki ilişkiyle hesaplaşıyor. Sanatçının yeni bronz heykellerinden bazıları da bu sergide yer alıyor.
Fotoğraflarında Aktivizim ve Estetik Birlikteliği
Muholi, 2002 ve 2006 yılları arasında ilk fotoğraf serisi olan Only Half the Picture’ı yarattı. Bu proje, Muholi’nin 2002 yılında kurucuları arasında yer aldığı Kadınların Güçlendirilmesi Forumu ile birlikte yürüttükleri çalışmanın bir parçasıydı. Proje, Güney Afrika’nın çeşitli bölgelerinde yaşayan nefret suçu mağdurlarını belgeliyor. Muholi, fotoğrafladıkları insanları – katılımcılarını – süregelen ayrımcılık karşısında şefkat, haysiyet ve cesaretle sunuyor. Seride ayrıca, anlatıyı mağduriyetin ötesine taşıyan mahremiyet görüntüleri de yer alıyor. Muholi, Güney Afrika’daki Siyah LGBTQIA+ topluluğu içinde var olan acı, sevgi ve meydan okumayı ortaya koyuyor.
Muholi, devam etmekte olan Faces and Phases serisine ise 2006 yılında başladı. Proje şu anda 600’den fazla çalışmayı kapsıyor. Kolektif bir portre olarak, siyah lezbiyenlerin, transseksüellerin ve cinsiyete uymayan kişilerin hayatlarını kutluyor, anıyor ve arşivliyor.
Portrelerin çoğu uzun ve sürekli ilişkilerin ve işbirliğinin bir sonucu. Muholi zaman içinde aynı kişiyi fotoğraflamak için sık sık geri dönüyor. Faces fotoğrafı çekilen kişiye atıfta bulunurken Phases, cinselliğin ya da cinsiyet ifadesinin ve kimliğinin bir aşamasından diğerine geçişi ifade ediyor.
Faces and Phases, Muholi’nin ‘cinsiyetlendirilmiş, ırksallaştırılmış ve sınıflandırılmış benliklerimizi zengin ve çeşitli şekillerde ifade ettiğimiz’ inancını görselleştiren yaşayan bir arşiv oluşturuyor.
Hyundai Tate Araştırma Merkezi tarafından desteklenen ve Zanele Muholi’nin kariyerine derinlemesine bir bakış sunan sergi Tate Modern Londra‘da, 26 ocak 2025’e kadar görülebilir.
