Salt’ın yeni sergisi Hayvanların Yaşamı, insan ile hayvanın tarih boyunca değişen, müşterek varoluştan tahakküme farklı boyutlar alan ilişkisini keşfe çıkıyor. Adını Güney Afrikalı yazar J. M. Coetzee’nin insan merkezci bakışı sorgulayarak hayvana yönelik empati ve şefkati irdelediği aynı isimli romanından alan sergi, insan-hayvan ilişkisini belirleyen toplumsal hiyerarşileri tartışmaya açarken farklı birliktelik ihtimallerine dair arayışları da ortaya koyuyor.
Salt Beyoğlu’nun Forum alanındaki Ses Mekânı’yla başlayan sergi, yapının ikinci ve üçüncü katlarına yayılıp Kış Bahçesi’nde sonlanıyor. Müzikoloji, eko-akustik, zoomüzikoloji gibi disiplinlerden sanatçıların saha kayıtları ve ses işlerinden oluşan Ses Mekânı, hayvanların işitsel dünyası ile türler arası iletişime dair sanatsal ve bilimsel yaklaşımlara alan açıyor. David Maroto’nun Çatalhöyük’ten esinle mekâna özgü hazırladığı iki parçalı duvar resmi ise hayvan tasvirleri üzerinden evcilleştirme, toplumsal hiyerarşi ve insan-doğa ilişkilerinin sürekliliğine dair yerleşik anlatıları sorguluyor.
Hareketli görüntü, resim ve enstalasyonların yer aldığı ikinci katta tür temelli tahakküm, hayvanların özgürleşmesi, ekolojik sorumluluk, kültürel melezlik gibi temalar öne çıkıyor.
Şiddet ile İhtimam Arasında:
İstanbul’un Köpekleri, 1910 yılında 80 binden fazla sokak köpeğinin şehrin en uzak ve küçük adası olan Sivriada’ya sürgün edilmesinden günümüze, İstanbul’da köpeklerin yaşamını kuşatan söylemlerin, değişen mekânsal politikaların, idari ve hukuki süreçlerin izini sürüyor. Arşiv belgeleri ışığında, köpeklere yönelik şiddetin değişen biçimlerini ve ona karşıt bir güç olarak gelişen ihtimam, merhamet ve koruma anlayışını ortaya koyan çift yönlü bir kronoloji sunuyor.
Üçüncü kattaki nakış, gravür ve tekstil ağırlıklı çalışmalar ise insan-hayvan ilişkilerinde bakım, kontrol, yas, direniş, ekolojik çöküş gibi iç içe geçmiş konuları, doğa ve hayvan hakları için verilen bireysel ve kolektif mücadeleleri işliyor.
Antwerp Güncel Sanat Müzesi (M HKA) işbirliğiyle L’Internationale’nin Museum of the Commons [Müşterekler Müzesi] projesi kapsamında gerçekleştirilen ve Joanna Zielińska ile Fatma Çolakoğlu tarafından programlanan Hayvanların Yaşamı, 10 Ağustos’a kadar SALT’ta. Ücretsiz.
1910 Hayırsızada Katliamı
Sivriada’da ya da diğer adıyla Hayırsız Ada’da olan köpeklerin katliamı bugün hâlâ ülkenin büyük utancı. Haziran 1910’da dönemin belediye başkanı Suphi Beysoyundu’nun talimatıyla 80 binden fazla köpek toplanır ve Hayırsızada / Sivriada’ya götürülüp kaderlerine terk edilir. Tarihçilerin anlatımına göre Hayırsızada sadece kayaydı, dikili tek bir ağaç bile yoktu ve 80 bin köpeğin feryadı söylendiğine göre geceleri İstanbul’dan bile işitilir olmuştu. Sesler birkaç gün sonra kesildi, zira yaşayabilmek için birbirlerini yiyen köpeklerden artık bir teki bile hayatta değildi.
Dönemin Fransız Gazetecesi Robert Gillon Hayırsız Ada önünden geçerken yaşadığı trajediyi şöyle anlatır:
“… Az sonra rüzgârla birlikte burnumuza dayanılması imkânsız pis bir koku geldi. Daha doğrusu kendimizi bu kokunun içinde bulduk. Kitleler halinde ölen köpeklerin kokuşmaya başlayan cesetlerinin kokusuydu bu! Dediklerine göre adada bekçiler vardı ve bu köpeklerle bir arada yaşıyorlardı. Adamlar ölen köpekleri kireç kuyularına atıyorlardı ama yine de bu pis kokuya engel olunamıyordu…”
Halk 1912 yılındaki İstanbul depreminin sebebini bu katliama bağlar.
Hayvanlara Ettiklerimiz
2023 yılında vefat eden Almanya-Irak kökenli aktivist sanatçı Lin May Saeed’in hayvanlara karşı zorbalıkları hicvettiği işleri, serginin düşünsel merkezini oluşturuyor. Saeed’in çalışmalarını Türkiye ve farklı coğrafyalardan sanatçıların işleriyle bir araya getiren sergi İstanbul’un sokak köpeklerine odaklı bir arşiv projesinin sunumunu da içeriyor.
Sanatçılar
Apian, Noor Abuarafeh, Pierre Bismuth, melanie bonajo, Elen Braga, Sue Coe, Golden Snail Opera Collective (Isabelle Carbonell, Joelle Chevrier, Yen-Ling Tsai, Anna Tsing), Elmas Deniz, Simone Forti, Piero Giraldi, Laura Lima, Dafna Maimon, Britta Marakatt – Labba, David Maroto, Ad Minoliti, Füsun Onur, Jean Painlevé, Janis Rafa, Maria Roza, Necla Rüzgar, Lin May Saeed, Uriburu.
Ses Mekânı: Cevdet Erek, Nathan Gray, Kathy High, John C. Lilly, Charlemaigne Palestine and Simone Forti, Dr. Roger Payne, Dr. Joyce Poole and Peter Granli, Lisa Schonberg, Jana Winderen.
Arşiv ve Araştırma Projesi: Mine Yıldırım.
*24. sayımızda yer alan Hiçbirimiz Güvende Değiliz başlıklı dosya konumuzu okumak için tıklayın.
