Türk karikatürünün ve deniz temalı resim sanatının usta ismi Haslet Soyöz, 70 yaşında hayatını kaybetti. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), yaptığı açıklamada, “Gazetecilik mesleğine karikatürleriyle uzun yıllar başarıyla hizmet eden üyemiz Haslet Soyöz’ü kaybetmenin derin üzüntüsü içindeyiz” ifadelerini kullandı.
Haslet Soyöz’ün Karikatürle Başlayan Sanat Yolculuğu
1955 yılında Burdur’da doğan Haslet Soyöz, Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Resim Bölümü ve İstanbul Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu Grafik Bölümü’nde eğitim aldı. 1977 yılında Politika gazetesinde başladığı gazetecilik kariyerinde Cumhuriyet, Vatan, Dünya, Demokrat, Milliyet gibi birçok yayında çizerlik yaptı. Ulusal ve uluslararası karikatür yarışmalarında kazandığı ödüllerin ardından, 1998 yılında Karikatürcüler Derneği tarafından “Yılın Karikatüristi” seçildi. Eserleri, İtalya’daki Tolentino Karikatür Müzesi ve Almanya Aşağı Saksonya Parlamentosu gibi saygın kurumlarda sergilendi.
Haslet Soyöz: “Karikatüre Ara Verdim, Kendimi Denize Verdim”
2000 yılında, bir gazete yöneticisiyle yaşadığı fikir ayrılığı sonucu karikatüre ara veren Soyöz, yönünü denize çevirdi. “Karikatüre istemeyerek de olsa üç yıl ara verip kendimi denize, dalgalara, güneşe, fırtınaya ve elbette gemilere vererek 2000 yılında vira dedim,” diyerek bu dönüşümünü anlatıyordu. İlk tablosu olan Savarona, onu uzun soluklu bir deniz resimleri serisine sürükledi.
Denize olan ilgisinin çocukluk yıllarında Trabzon’da başladığını dile getiren Soyöz, Karadeniz postası gemilerine duyduğu hayranlığın, yıllar sonra tuvale aktardığı görsel hafızaya dönüştüğünü belirtiyordu. “Evden okula giderken uzaktan gördüğüm beyaz yolcu gemilerini hayranlıkla seyrederdim,” diyordu.
Matematiksel Dalgalar ve Belgesel Tablolar
Soyöz, gemi resimlerini sadece estetik değil, aynı zamanda belgesel bir yaklaşımla ele alıyordu. “Deniz resmi yapmak gerçekten zor. Sonraları denizdeki matematiksel hareketleri inceledim. Dalgalar ve ışık da matematiksel davranış gösteriyor,” diyordu. Her resim öncesinde teknik araştırmalar yapıyor, yaptığı her gemiye tarihsel bir kimlik kazandırıyordu. “Bu aynı zamanda resimlerime belgesel özellik katıyor,” diye ekliyordu.
Haslet Soyöz’le Karanın Bittiği Yerdeki Mavi
Soyöz’ün Rahmi M. Koç Müzesi’ndeki altıncı sergisi olan Karanın Bittiği Mavi, 2023 yılında sanatseverlerle buluştu. Sergide yer alan 26 resme, tarihî gemilerin hikâyeleri eşlik ediyordu. Serginin favori parçalarından biri ise hakkında çok az bilgi bulunan Osmanlı gemisi Gayret-i Vataniye idi. Soyöz bu tabloyu şöyle anlatmıştı: “Nedense isminden dolayı bu gemiyi yaşatmak istedim.”
Atatürk’ün emriyle dünya denizlerinde dolaşan Karadeniz, İstanbul’a gelen ilk transatlantik Leonardo Da Vinci, İstanbul limanının küçük kahramanları olan römorkörler ve denizin türlü halleri, Soyöz’ün fırçasıyla hayat buldu.
İki Yüzden Fazla Gemi Tablosu, Bir Arşivin Temeli
Haslet Soyöz, kariyeri boyunca Türk denizcilik tarihine yaklaşık 200’den fazla tablo kazandırdı. Eserleri Rahmi M. Koç Müzesi, Beşiktaş Deniz Müzesi ve Tarabya Huber Köşkü gibi önemli koleksiyonlarda yer alıyor. Söyleşisinde “Denizin sanatla karışık kokusu izleyenleri büyüler,” demişti. Soyöz, 2023 yılında Sedat Simavi Karikatür Ödülü’nün ve Türkiye Gazetecilik Başarı Ödülü’nün sahibi oldu. Evli ve bir çocuk babası olan Haslet Soyöz, ardında çizgilerle dolu bir gazetecilik belleği, tablolarla örülmüş bir deniz arşivi ve sanatla geçen dolu dolu bir ömür bıraktı.
Haslet Soyöz’ün ArtDog Istanbul’a verdiği söyleşi için tıklayın.
