25 Şubat’ta sona eren Art Show: Galeriler Buluşması, bir süredir sanat dünyasında konuşulan bir alternatif söylem olasılığının çıktısı olarak gerçekleştirildi. Etkinlik, Bilgili Holding ana sponsorluğunda The Ritz-Carlton Residences’da beş kata galerilerin yayıldığı bir şekilde düzenlendi.
Sanat fuarları, sanat sektörünün tarihsel, kültürel ve ekonomik boyutlarına önemli katkılarda bulunarak çok önemli bir rol oynuyor. Fuarların önemi bu perspektiften incelendiğinde, küresel sanat ekosistemi üzerinde yarattıkları ve yaratmaya devam ettikleri çok yönlü etki ortaya çıkıyor. Biraz bu etkinlik ekseninde ortaya çıkan panoramadan tarihten hareket ederek bahsetmek istiyorum.
Sanat Fuarları
Sanat fuarları, yıllar öncesine dayanan zengin bir tarihsel geçmişe sahip. Sanatsal fikirlerin, tarzların, tekniklerin görülmesi ve yayılması için çok önemli merkezler olarak hizmet ediyorlar. Kökenleri ticaret fuarlarına dayanan sanat fuarları, zaman içinde gelişerek sanat dünyasının merkezi haline geldi. Fuarlar yalnızca sanatın ticaretini kolaylaştırmadı, aynı zamanda kültürel değişimleri ve hareketlere etki ederek sanat tarihinin gidişatını şekillendirdi.
Sanat Fuarlarının Fonksiyonu
Öte yandan fuarlar diyaloğu, beğeniyi ve katılımı teşvik eden kültürel platformlar olarak hizmet veriyor ve sanatçılara çalışmalarını izleyiciler ve potansiyel alıcılara sergileyebilecekleri platformlar sunarak tanınmalarını, geri bildirim almalarını ve iş birliği fırsatları yakalamalarını sağlıyor. Bunlara ek olarak uluslararası ölçekte sanatçıları, koleksiyonerleri ve küratörleri bir araya getirerek bir tür kültürel alışveriş platformu yaratıyorlar. Bu fikir ve perspektif alışverişi yaratıcılığı, yeniliği ve kültürler arası anlayışı besleyerek küresel sanat camiasının dokusunu oluşturur.
Ayrıca küratörlü sergiler, konuşmalar ve performanslar aracılığıyla sanat fuarları, salt ticaretin ötesine geçen deneyimler geliştirmeye çalışarak da bireyler ve sanat eserleri arasında daha derin bağlar kurulmasını sağlamaya çalışıyor. Şu bir gerçek: Ekonomik açıdan sanat fuarları sanat piyasasının ayrılmaz bir parçası; galerilerin ve koleksiyonerlerin sanat eserleri alım-satımı için bir araya geldikleri önemli pazar yerleri olarak hizmet ediyor. Sanat fuarlarının ekonomik etkisi doğrudan satışların ötesine de geçiyor. Ayrıca, sanat fuarları uluslararası ilgiyi ve yatırımı çekerek, şehirleri kültürel merkezler olarak konumlandırarak ve sanatsal turizmi teşvik ederek, yerel ekonomileri canlandırıyor. Fuarlar sanatçıları, galeri çalışanlarını, etkinlik organizatörlerini ve ilgili profesyonelleri destekleyerek sanat endüstrisinde istihdam olanaklarını da arttırıyor.
Alternatif Fuarın Ortaya Çıkışı
Ülkemizde bir dönem üç hatta bazen bundan da fazla fuara tanık olduk ancak 2010’ların ortalarından itibaren sadece Contemporary İstanbul Fuarı varlığını sürdürüyor. Bunun nedenleri ayrı bir yazısının konusu olsun. Fakat Art Show: Galeriler Buluşması’nda bir grup galeri tarafından düzenlenen alternatif bir sanat fuarının ortaya çıkışı, mevcut tekelin algılanan sınırlamalarına bir yanıt ve ülkedeki sanat fuarı ortamını çeşitlendirme arzusunu yansıtan hem sanatsal hem de ekonomik motivasyonlar sundu.
Çünkü alternatif bir sanat fuarının kurulması, galerilerin mevcut fuarda yer alma fırsatı bulamayan daha çeşitli sanatçı ve sanat eserlerini sergilemesine olanak tanıyor. Ancak böyle bir çeşitlilik sanatsal yeniliği teşvik eder, deneyselliği özendirir ve yerel sanat topluluğu içindeki kültürel diyaloğu genişletir. Ayrıca galeriler, kendi özgün sanatsal vizyonlarını ve tematik ilgi alanlarını yansıtan sergiler sunabilirler. Galeriler, sanatçılar, koleksiyonerler ve izleyicilerle daha farklı bağlar kurma fırsatına sahip olurken, daha kapsayıcı ve işbirlikçi bir sanatsal ekosistemi teşvik edebilirler.
Sanat Sektöründe Sağlıklı Rekabet
Art Show: Galeriler Buluşması’nın kurulması, sanat fuarı sektörüne sağlıklı bir rekabet getirerek Contemporary İstanbul Fuarı’nı yenilik yapmaya ve rekabetçi kalabilmek için tekliflerini geliştirmeye teşvik edecektir. Bu rekabet, sanat piyasasında daha fazla çeşitlilik sağlayacaktır. Neticede sanat fuarlarının çoğalması, Türkiye’deki sanat sektörünün genel olarak büyümesine ve gelişmesine katkıda bulunacaktır. Fakat hem daha önceleri Contemporary İstanbul Fuarı’na katılan galerilerin de olmasını hem de Ali Güreli’nin konuşmacı olarak davet edilmesini nasıl yorumlayabiliriz? Bence bu Türkiye sanat camiası içindeki dinamiklerin karmaşık bir etkileşimine işaret ediyor.
Sanırım galeriler bu alternatif fuarı, erişim alanlarını genişletmek ve mevcut fuarın sınırlarının ötesinde daha geniş bir kitleyle etkileşim kurmak için bir fırsat olarak gördüler. Ayrıca bu, Contemporary İstanbul Fuarı’na sanat piyasasının rekabetçi ortamının oluşması gerekliliğinin bir mesajı olabilir. Tabii, mevcut sanat fuarının direktörünün alternatif etkinlikte konuşma yapmak üzere davet edilmesi, açık bir rekabetten ziyade bir diplomasi ve iş birliği jesti olarak da yorumlanabilir. Yapıcı bir diyaloğa girme, fikir alışverişinde bulunma ve sanat camiasına fayda sağlayacak girişimlerde potansiyel olarak iş birliği yapma isteğine işaret ediyor gibi görünüyor.
Koleksiyonerler ve Fuarlar
Son olarak bir önemli husustan daha bahsetmek istiyorum. O da koleksiyonerlerin artık sanat galerilerini çok az ziyaret etmeleri ve sanat fuarlarının sanat edinimi için baskın mekân haline gelmesi. Bu galerilerin sanat ekosistemi içinde değişen rolü ve önemi hakkında önemli soruları gündeme getirir. Birincisi birer kültürel alan olarak sanat galerilerini kaybetme riski ortaya çıkar ve bu kariyerinin başında olan sanatçılar başta olmak üzere sanat dünyası için önemli bir kayıp olur. Ayrıca sanat yapıtlarının sunumunu bağlamsallıştırmadan ve küratöryel katkı almadan sadece emtia olarak sunmak, çürümenin tam kendisidir. Tamam fuarlar önemli ama her daim sanatsal diyalog ve kültürel zenginleşme yerine ticari işlemlere ve piyasa odaklı çıkarlara öncelik verme eğilimindedir. Sanat edinimi için yalnızca sanat fuarlarına güvenmek, sanat piyasasının birkaç önemli etkinlikte merkezileşmesine yol açar. Gerçekten arzu edilen bu mu?
