İBB’nin Art İstanbul Feshane’de yer alan Ortadan Başlamak isimli sergisi bir kez daha saldırıya uğradı. Uzun süredir bazı medya organları ve sosyal medyada bazı kullanıcılar tarafından hedef gösterilen sergide yer alan bir keçi heykeli kimliği belirsiz bir kişi tarafından yere düşürüldü. Saldırı sonrası zarar gören heykel heykeltıraş Gönül Nuhoğlu’na ait.
İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’nin 23 Haziran’da açılışını yaptığı 19 küratör ve 300 sanatçının 400’den fazla eserinin yer aldığı Ortadan Başlamak isimli sergisi uzun süredir bazı medya organları ve sosyal medyada hedef gösteriliyordu. Sergiye daha önce 27 Haziran’da ‘LGBTİ propagandası’ yaptığı iddiasıyla bir grup tarafından saldırı girişiminde bulunuldu. 5 Temmuzda ise sergide yer alan heykeltıraş Gönül Nuhoğlu’na ait olduğu öğrenilen bir eser kimliği belirsiz bir kişi tarafından yere düşürüldü. Saldırı sonrası heykel zarar gördü.
“Çoşku ve özgüven içerisindeyiz”
Gerçekleştirilen saldırının ardından Ortadan Başlamak sergisinin küratörü Feyyaz Yaman ve eserleri yer alan sanatçılar Feshane’deki sergi alanında toplanarak bir basın açıklaması yaptı. Sergiye yapılan saldırıyı kınayan Feyyaz Yaman konuşmasında “Biz artık bu mekanlarda sanat olarak kalıbımıza sığamıyoruz, bunun coşkusu ve özgüveni içerisindeyiz, diyerek şu cümleleri kaydetti:
“Bu özgüveni kırmak dağıtmak ve demorilize etmek adına birtakım müdahalelerle karşı karşıya kalıyoruz. Önceki gün heykeltıraşlarımızdan Gönül Nuhoğlu’nun keçi heykeline daha önce provoke edilen satanist yakıştırmasıyla bir müdahalede bulunuldu ve tahrip edildi. Bizim muhatabımız oradaki kullanımlı aktör faillerin kendi kimlikleri asla ve asla olmayacak. Biz olayın bilincindeyiz ve farkındayız. Sanatı şu anda başka amaçlar doğrultusunda manipüle etmek isteyen ve sanatın bütün modern sanatların, en büyük itici gücü olan kendini de toplumu da eleştirme alışkanlığını ortadan kaldırmak istenen eğilimlere asla taviz vermeyeceğiz.”
“Açık bir toplum özlemi sanatın en büyük talebidir”
Yaman’ın konuşmasının ardından bağımsız sanatçılar, küratörler ve yazarlar saldırıyı kınayan bir basın açıklaması yaptılar. Sanatçı Burak Delier tarafından okunan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Bağımsız sanatçılar, küratörler ve yazarlar olarak, kamusal aktörler olma sorumluluğuyla, ortak bir kent bilinçliliği etrafında Feshane’deki sergide bir araya geldik. Bu sergide devletin ve özel sektörün her türlü belirleyici etkisinden bağımsız, özgür bir sanat arayışı, bir bellek mekanında ve ona referansla kendini ifade imkân buldu. Bize göre öncelikle bu kazanımın kendisi çok kıymetlidir. Mekanın kamusal kullanıma mükemmel bir restorasyonla açılabilmiş olması büyük bir başarıdır. Bu mekanda tüm çeşitliliğiyle bir araya gelen topluluğun Ortadan Başlamak adı altında bir sergi üretmesi de tarihe umutlu bir not düşmüştür. Sanat, ekonomik, siyasi, yerel ve kültürel alandaki egemen politikalarının sınırlarını ve varsayımlarını açığa vurduğu ölçüde eleştireldir. Hepimizi kapsayan ortak iyiyi amaçlayan eleştirinin ve sanatsal duyarlılığın gelişmesi yenidünyanın kazanımı olacaktır. Bugün sanatın tüm alanlarına yönelik saldırılar karşısında her türlü eleştiri ile yüzleşmeye açık bir toplum özlemi sanatın en büyük talebidir. Bu duyguların paylaşımı hepimizin ve İstanbul’un kazanımı olacaktır.”
UPSD: “Türk sanat ortamı bu Ortaçağ özentilerine geçit vermeyecek”
Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği (UPSD) İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’nin Art İstanbul Feshane’de düzenlenen “Ortadan Başlamak” isimli sergisinde 27 Haziran’da meydana gelen protesto hakkında basın bildirisi yayımlamıştı. Yayımlanan bildiride sanatı siyasi emellerine alet etme gayreti içinde olanlara fırsat verilmeyeceği vurgusu yapıldı.
İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’nin 23 Haziran’da açılışını yaptığı 19 küratör ve 300 sanatçının 400’den fazla eserinin yer aldığı Art İstanbul Feshane’deki Ortadan Başlamak isimli sergisi bir grup tarafından “LGBT propagandası yapıldığı ve cinsel içerikli tabloların bulunduğu” iddiasıyla hedef gösterildi. Grup, sergide, çıplaklık içeren ve polis düşmanlığı yapan fotoğrafların yer aldığı, LGBTİ+ propagandası yapıldığı ve sosyalizmi öven filmler gösterildiğini öne sürdü. Aralarında avukat, akademisyen, gazeteci ve sanatçının olduğu grup sergiyi protesto etmek için İstanbul Eyüpsultan’da bulunan Feshane önünde toplanarak açıklama yaptı.
Sergi bazı medya organları ve sosyal medyada bazı kullanıcılar tarafından hedef gösterilmesi üzerine saldırı girişimi nedeniyle geçici süreliğine ziyarete kapatıldığı iddia edilse de, İBB’nin sosyal medya hesaplarından yapılan resmi açıklamalarda “Daha önce ilan ettiğimiz gibi Artİstanbul Feshane bayramın 4. günü tekrar rutin programına devam edecek,” duyurusu yapıldı.
İBB Miras’ın yürüttüğü kapsamlı restorasyon çalışmalarının ardından İstanbul’un kültür sanat alanında önde gelen merkezlerinden biri olmak için kapılarını açan Art İstanbul Feshane’deki gerici protestolara yönelik Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği de bir basın açıklaması yaptı.
“Feshanede Yaşanan Olumsuzluklar Hakkında”
UPSD, “Feshanede Yaşanan Olumsuzluklar Hakkında” başlıklı basın bildirisinde Ortadan Başlamak isimli sergide meydana gelen protestolarla ilgili “Yerel seçimler yaklaşırken, her türlü saldırının yine karşımıza çıktığına tanık oluyoruz. Çağdaş sanat alanında dünyada söz sahibi olan birçok sanatçıya, küratöre, eleştirmene sahipken “yenilik”, “çağdaşlık” gibi kavramlardan rahatsız kişilerin sanat eleştirisi yapmaya çalıştığını görüyoruz. İBB tarafından restorasyonu tamamlanan ve Ortadan Başlamak başlıklı bir sergi ve çarpıcı bir katılımla açılan Feshane, yalnızca 48 saat sonra, cehaletle beslenen bir grubun saldırısına uğramıştır. Kendilerini sanat eleştirmeni veya tarihçisi yerine koyan bu kişiler, büyük bir tahammülsüzlük içinde, İstanbulumuza son derece güçlü ve önemli bir kültürel katkı sağlayan Feshane’nin yeniden açılışını desteklemek ve alkışlamak yerine, bu güçlü sergiyi vesile yaparak, İBB’ye ve değerli Başkanı Ekrem İmamoğlu’na olmadık saldırılara girişmişlerdir. Ortadan Başlamak sergisi, İBB tarafından şu şekilde duyurulmuştu: 19 küratör ve 300 sanatçının katıldığı, farklı tekniklerden ve dönemlerden 400’den fazla eserin yer aldığı, çeşitli etkinliklerle zenginleşerek Haliç kıyısında yer alan Feshane’nin açık ve kapalı alanlarına yayılıyor.”
“Olanları kınıyoruz”
UPSD Başkanı Bedri Baykam ve yönetim kurulu üyeleri, Denizhan Özer, Melik İskender ve Murat Havan’ın imzalarının yer aldığı bildiri şu cümlelerle devam etti:
“Sergi, her anın bir başlangıç ihtimali olduğunu müjdeleyen umutvar bir kavramsal çerçeveye yerleşiyor. ‘Ortadan başlamak’ fikri çoğulluğu ve farklılığı överken, parça ve bütünü hem özerk hem bir arada tahayyül etmeyi öneriyor.”
“Sergide “pagan ritüelleri, çıplaklık içeren ve polis düşmanlığı yapan fotoğraflar, LGBT propagandası yapan ve sosyalizmi öven filmler” gösterildiğini iddia eden sözde bir gazeteci, ayrıca “Biz Müslüman Türk milleti olarak sergi kapatılana kadar burada mücadele vermeye devam edeceğiz” diyerek, sanatın özgürlükçü tavrı ile alakası olmayan cümleleriyle mesleğinin sınırlarını kat be kat aşmış, sanat ve sanatçı düşmanı yıkıcı bir kimliğe açıkça bürünmüştür. Hiçbir gerçek gazeteci böyle davranamaz, davranmamalıdır.
“Ardından, kitle örgütü başkanı olduğu söylenen bir zat, Feshane’de “tarihi dokuya, milli ve manevi değerlere uygun sanatın sergilenmesi” gerektiğini vurgulayarak, “LGBT lobisinin Türkiye’yi kuşattığını” ileri sürebilmiştir.
“Avrupa dogmalarını ortaçağda kapatırken, bu tür dogmatik uzantıların Cumhuriyetimizin 100. yılında konuşuluyor olması, karanlığın, aydınlanmanın medeniyetlere yol gösteren ışığını söndürme çabasıdır. Ancak her zaman olduğu gibi bu gayretleri beyhudedir.
“Halkı kışkırtıp ötekileştirerek, sanatı siyasi emellerine alet etme gayreti içinde olanları kınıyor ve bu davranışların çağdaş medeniyetler seviyesine uymadığını hatırlatarak UPSD’nin ve her disipliniyle genel Türk sanat ortamının bu ortaçağ özentilerine geçit vermeyeceğini ülkemizin kamuoyuna saygılarımızla duyururuz.”
Art İstanbul Feshane nasıl hedef gösterildi?
Sanatçı Bedri Baykam 29 Haziran tarihli Cumhuriyet gazetesindeki köşesinde ise hedef alınan Art İstanbul Feshane’deki durumu şu sözlerle özetledi:
“(…) Feshane’de Ortadan Başlamak başlıklı, 300 sanatçıyı, 19 küratörün seçkileriyle bir araya getiren büyük bir sergi açıldı. Gezerken Türk çağdaş sanatının gelişim çizgisini izlemek adına aldığımız keyif dışında, Feshane gibi büyük bir alanın, bu kadar kapsamlı ve geniş sergilere ev sahipliği yapabileceğini görmek, bu çok imkanlı ortamın ileride hangi projelere kucak açabileceğini düşünmek, beni heyecanlandırdı.
“Ama aradan 48 saat geçmeden gericiliğin tekrar devreye girmesiyle, saçma sapan satırlar önümüze düştü:
“Feshane önünde konuşan ve iki gün önce (25 Haziran) sergiyi gezdiğini sosyal medyada hesabından duyuran Milat Gazetesi Ankara Temsilcisi Özlem Doğan, sergide ‘pagan ritüelleri, çıplaklık içeren ve polis düşmanlığı yapan fotoğraflar, LGBT propagandası yapan ve sosyalizmi öven filmler’ gösterildiğini iddia etti.
Doğan ayrıca ‘Biz Müslüman Türk milleti olarak sergi kapatılana kadar burada mücadele vermeye devam edeceğiz,’ dedi.
Anadolu Ajansı’nın haberine göre, Doğan’dan sonra söz alan Fikirde Birlik ve Mücadele Platformu Başkanı Kürşat Mican, Feshane’de ‘tarihi dokuya, milli ve manevi değerlere uygun sanatın sergilenmesi’ gerektiğini vurgulayarak, ‘LGBT lobisinin Türkiye’yi kuşattığını’ ileri sürdü.
Sergi, sosyal medyada da bir grup tarafından ‘terör örgütü propagandası yapmak,’ Gezi Parkı Direnişi fotoğraflarına yer vermek gibi nedenlerle hedef gösterilmeye devam ediyor”
“Gerici, sanat düşmanı bir tavrın tezahürü”
Art İstanbul Feshane’deki protestoların ardından Birgün gazetesinden Işıl Çalışkan’a konuşan Heykeltraş Mehmet Aksoy ise olayları “Gerici, sanat düşmanı bir tavrın tezahürü” olarak değerlendirdi. Mehmet Aksoy, “El ele tutuşan adamdan porno dersi çıkarmak falan bunlar çok komik şeyler. Bir sanat kültürümüz yok. AKP iktidarı da sanat kültürünün yok olmasını sağlamak için elinden geleni yapıyor,” diyerek iktidarın sanat anlayışının sorunlu olduğuna vurgu yaptı. Aksoy, 2006 yılında Kars’ta yaptığı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “ucube” diyerek hedef gösterdiği “İnsanlık Anıtı” heykelinin yıkılmasının ardından hislerini ise “Heykelimin yıkıldığını gördüğüm zaman çocuğum öldürülmüş gibi oldum. Bu durum AKP iktidarına ne sağladı? Hiçbir şey,” diyerek paylaştı.
Art İstanbul Feshane
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İBB Miras ekiplerince yürütülen beş yıllık kapsamlı restorasyonun ardından İstanbul’un kamusal olarak en büyük kültür, sanat ve etkinlik alanı olarak tasarlanan Feshane-i Amire, Art İstanbul Feshane adıyla 24 Haziran 2023 tarihinde açıldı. 8 bin metrekarelik alanda konumlanan, ulusal ve uluslararası projelere ev sahipliği yapması planlanan Artİstanbul Feshane’de sergi salonları, kütüphane, sosyal mekânlar, kongre, atölye ve okuma alanları yer alıyor. Kültürel etkinliklerin yanı sıra kafe, restoran, mağaza ve yeşil alanlarıyla da İstanbullulara tüm gün sosyalleşebilecekleri alanlar sunuyor.
Protestolar devam ediyor
“Ortadan Başlamak” isimli sergiye milli ve manevi değerlere aykırı olduğu gerekçesi ile bazı STK üyelerince protestolar devam ediyor. Son olarak Eyüpsultan’da bulunan Artİstanbul Feshane önünde bir kez daha bir araya gelen STK temsilcileri, Fikirde Birlik ve Mücadele Platformu önderliğinde bir basın açıklaması gerçekleştirdi. Yapılan açıklamada protesto edilen sergide İslam’a ve milli – manevi değerlere aykırı LGBT propagandası yapan ve Gezi kalkışmasını öven tablolar bulunduğu iddia edildi. “Müslüman mahallesinde salyangoz satılmaz” diyerek serginin kaldırılmasını talep eden protestocular, “Biz sanatın ne demek olduğunu biliyoruz. Ecdadımızdan biliyoruz. Süleymaniye’ye gidin, Selimiye’ye gidin, Sultanahmet’e gidin; burada ecdadımızın sanatlarını bir görün. İçinde yaşadığımız toplumla yakından uzaktan alakası olmayan bir sanat var,” ifadelerini kullandı.
