Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Grafik Tasarım Bölümü 4. sınıf öğrencileri” Grafik Tasarım V – Süreli Yayın Tasarımı” dersinde her yıl bir süreli yayını tasarlıyorlar. Öğrenciler proje hocalarının önerisiyle 2024-2025 Güz döneminde ise ArtDog İstanbul’u tasarladılar.
Daha önce Milliyet Sanat, Yapı Mimarlık, Oksijen Gazetesi, Arredamento Mimarlık, Toplumsal Tarih, Altyazı Sinema Dergisi, Socrates süreli yayınlarının tasarlandığı dersin amacını bölüm hocalarından Arş. Gör. Gülce Nur Ertopuz “Proje dersleri bölümün en yüksek krediye sahip olan, belirlenmiş grafik tasarım alanlarında mesleki deneyime çok yakın, hatta profesyonel boyutta derinlemesine incelenerek muazzam işçilik ile üretilmesi beklenen uygulamalı derslerdir,” sözleriyle anlatıyor.
“Her proje dersinin, öğrencinin adım adım ve verimli bir şekilde yetkinlik kazanması için sistematik olarak kurgulanmış bir eğitim amacı vardır. Aynı zamanda proje dersleri, müfredatta bulunan diğer tüm dersler de dahil olmak üzere birbirini kendinden bir sonraki dersin altyapısına hazırlıyor diyebiliriz. Eğitim kadromuz tüm derslere ve içeriklerine oldukça hakim. Hangi derste ne işlendiği çok iyi derecede bilinir ve yönlendirme konusunda kendi içimizde de iş birliği halinde hareket edilir. Teknik olarak Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Grafik Tasarım Bölümü’ndeki proje derslerindeki eğitim yapısı tüm proje seviyelerindeki öğrencilerin dahil olduğu atölyelerde açık olarak yapılıyor,” diyor.
Gülce Nur Ertopuz, öğrencilerin dönem başında dört farklı proje yürütücüsünden birisini seçerek dönem boyunca projesini tamamlamak için çalıştıklarını paylaşıyor. Açık atölye yapısı sayesinde öğrencilerin kendi projeleri üzerine proje yürütücüsü ile görüşürken diğer öğrencilerin de verilen tashih ve yaklaşımları deneyimlemesi amaçlandığını da ekliyor.
“Şunu içtenlikle söylemekte fayda var: Tüm sistem eğitimden öte benzersiz bir deneyim fırsatına sahip olmalarını istemekle ilgili. Daha önce görmedikleri ve belki mesleki hayatlarında da karşılaşmaları mümkün olmayacak bir ortamda bulunduklarını çoğu zaman fark etmiyorlar. Oysa hepsi birbirinden yetenekli ve özel olan grafik tasarım bölümü öğrencilerinin proje derslerindeki performansları çoğu zaman tatlı bir rekabet ortamını da beraberinde getiriyor. Öğrencilerimiz yalnızca birbirlerinin başarılarından değil, başaramadıklarından da ilham alıyor. Biz de öğrencinin projesini en iyi duruma getirmesi ile ilgileniyoruz. Ortalama başarılar ya da averaj bizim ilgimizi çekmiyor. Öğrenciye özgün tasarımcı yaklaşımını keşfetmesi için yol gösteriyoruz ve onlardan bu projeleri kullanarak kendilerinin en iyi versiyonlarını bulmalarını istiyoruz.”
Ertopuz, ders kapsamında gerçekleştirilen “süreli yayın kurumsal kimliği oluşturma” projesini ise şöyle anlatıyor:
“Dördüncü yılın ilk döneminde öğrenciler, ‘Grafik Tasarım V – Süreli Yayın Tasarımı’ isimli projeyi alıyorlar. Süreli yayın dünyasına ilişkin durumları, mevcut bir derginin ya da gazete tasarımının incelendiği derste, tasarım sürecini editoryal bir bakış açısıyla oluşturulması amaçlanıyor. Öğrenciler süreli yayın tasarımında bir sistem geliştirmeyi ve mecranın gereklilikleri çerçevesinde, tasarımda doğru gramer kullanımını öğreniyor. Dergi, gazete gibi bir süreli yayın ürününün, kimliğini oluşturan değerler üzerinden ele alınarak, yeni bir görsel kimlik sistemiyle yeniden tasarlanması; önerilen sistemin sürekliliğinin tasarımı; tasarlanmış olan ürünün tanıtımı ile ilgili parçaların tasarımı dersin içeriğini oluşturuyor.”
Artdog Istanbul İçin 12 Farklı Bakış, 4 Farklı Proje
Dr. Öğr. Üyesi Umut Südüak ise bu dönem ders kapsamında işlenen ArtDog Istanbul’un tasarım sürecini ve öğrencilerin yaklaşımına dair şu bilgileri paylaşıyor:
“Süreli yayın projesi isminden de anlaşılacağı gibi sürekliliğin gerektirdiği unsurların enine boyuna konuşulduğu, tartışıldığı bir proje. Burada devamlılık problematiği ile birlikte aynı zamanda güncel ve zamansız olmayı da dert edinerek projeyi inşa etmek hedeflenmekte. Bu bağlamda proje konusu olarak ele alınan Artdog İstanbul’un tasarımı, derginin yayın ve tasarım ekibi tarafından verilen brief ışığında tartışılarak üç aylık zaman diliminde sonuçlandırıldı.
“Ele alınan derginin o tarihlerde yayımlanmış en son sayılarından bir tanesinin kapak ve tüm sayfa tasarımlarıyla beraber iki farklı sayının kapak tasarımlarını kapsayan projenin önemli değişmezlerinden biri de gerçek problemlerle yüzleşmesi. Kendi özelinde içerik ilişkisinde Artdog İstanbul, uzun soluklu yayın hayatında, belli bir yerde kendini konumlandırabilmeyi başarmış bir yayın.
“Görsel iletişimde bilginin netliği ve en gerekli öğelere indirgeme durumu oldukça önemli. Tasarımın farklı dinamiklerle arabulucu gibi çalışması, derginin içerik ile olan kesintisiz iletişimini gösterme yollarının biçimlenmesini de kolaylaştırdı. Dersteki tashihlerde derginin sanat okuru ile olan ilişkisi ele alındı. Bu bilinçli çaba sayesinde anlamlı bir düzen oluşturmak amacıyla Artdog İstanbul dergisi için 12 farklı bakış açısıyla, 4 farklı proje yürütücüsü ile çalışıldı.”
“Çalışılacak Kurumlar ve Markaları Özenle Seçiyoruz”
Gülce Nur Ertopuz, proje sürecinde yayıncı kuruluşları ile yürütülen çalışmayı anlatıyor.
“Proje derslerindeki sisteme göre, 1. proje ve 6. projele dersleri (Self Promotion ve Diploma projesi) öğrencinin kendi belirlediği konular üzerinden ilerliyor. Ara dönem projeleri ise gerçek kurum ve kuruluşlar ile iş birliği yaptığımız dış paydaşlar tarafından verilen brief’ler doğrultusunda tasarlanıyor. Bu süreçte biz sizi davet ediyoruz, kampüste misafir edeceğimiz gün değişime ihtiyacınız olduğunuzu varsayarak öğrencilerimize kendinizden (kurumunuzun/ markanızdan) bahsetmenizi istiyoruz. Sistem değişken olmadığı için aslında süreç bizim tarafımızdan aynı ilerliyor. Özen gösterdiğimiz konu ise bu kurum ve markaların projeye uygunluğu ve sürdürülebilir niteliklerde olması. Proje konularında çalışacağımız kurum ve markaları belirlerken, özellikle sanat ve tasarımın izleyicisi ile buluşmasına vesile olacak grafik tasarımcı personasını önemsiyoruz. Yani tanınmış aktif bir tiyatro kimliği ve oyunların afiş tasarımı ya da bir kültür sanat kurumunun kimliğini ve afiş tasarımlarını yenileyebiliyoruz.
“Bianeller ve bazı film festivalleri için de çalıştık. Sanat, tarih, edebiyat, bilim ve seçkin gazeteler gibi süreli yayınların tasarımını, herkes tarafından bilinen klasikleşmiş yayınevleri ve seri kitaplarının kapak tasarımları, ürünlerini mutlaka denediğimiz orijinal ve heyecan uyandırıcı ambalaj tasarımları gibi, öğrencilerimizi mesleki hayatlarına hazırlarken İstanbul’un en iyileri ile buluşturmayı istiyoruz. Akademisyenler olarak çalışılacak kurumlar ve markaların seçimine gösterilen bu özenle öğrencinin projesine gösterdiği özen, sizin kendi kurum ya da markanıza gösterdiğiniz özen ile aynı olmak zorunda. Bu üçlüdeki uyumu yakaladığımızda sonuçlar genellikle herkesi mutlu ediyor.
“Proje sonuçları iyi olduğunda daha etkili işbirlikleri kurmakta kolaylaşıyor. Gerek dış paydaşlar gerek iş birlikçilerimiz ile birçok farklı projeye imza attık. Seminer ve paneller, öğrenci söyleşileri, atölye çalışmaları gibi etkinlikler düzenleyebiliyoruz. Bazı kurumların öğrencilerimiz için sağladığı staj ve iş imkanları da oluyor. Öğrenciler için ödüllü yarışmalar düzenlenebiliyor.”
“Sanat ve Kültür Yayınları Dönüşüm Sürecinden Geçiyor”
Gülce Hocamıza “Sizce basılı yayınlar, özellikle sanat ve kültür yayıncılığı, gelecekte nasıl bir dönüşüm geçirecek? Bu dönüşümün eğitimdeki yansıması ne olabilir?” diye son bir soru yöneltiyoruz.
“Sanat ve kültür alanındaki süreli yayınlar, dijitalleşme ve teknolojik ilerlemelerle şekillenen bir dönüşüm sürecinden geçiyor. İçinde bulunduğumuz dönemi de kapsayan bu dönüşüm, hem içerik üretim ve tüketim biçimlerine hem de eğitim alanında zaman içinde bambaşka boyutlar kazandıracak.
“Bir yandan geleneksel basılı yayınların, dijital versiyonlarıyla desteklenmeye devam ettiğini görüyoruz bir diğer yandan da özellikle sanat kitapları ve dergiler, artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik gibi teknolojilerle basılı yayıncılık sektörüne etkileşimli alternatifler kazandırabiliyor. Gelecekte basılı mecralar daha çok koleksiyon ürünü veya lüks bir deneyim olarak konumlanabilir. Yüksek kaliteli baskılar, sınırlı sayıda üretilen özel edisyonlar gibi yaklaşımlar önem kazanabilir.
“Olumlu tarafından bakacak olursak dijital platformlar sayesinde sanat ve kültür yayınları daha geniş kitlelere ulaşabiliyor. Dijital platformlar ile kültürel faaliyetlerin ve sanatın daha görünür olması şimdiden sağlanabiliyorken, okuyucuların sadece tüketici değil, aynı zamanda içerik yaratıcıları olabileceği katılımcı platformlar yaygınlaşması da söz konusu olacaktır. Günümüzde artık herkesin dijital araçlara ve internet erişimine sahip olduğu gerçeğini göz önüne alacak olursak, sanat ve kültür yayıncılığındaki dijitalleşmenin kapsayıcılığını da tahayyül edebiliriz. Bu bağlamda güvenilir kaynaklar ve güncel konular öncelikli olacaktır.
“Sanat ve tasarım disiplinlerinin dijitalleşmesi ile ilgili tartışılan en büyük endişe telif hakları ve etik konuları olarak gösteriliyor. Bu konularda GMK ile birlikte çalışmalar yürüterek gelişmeleri mesleğin merkezine alarak takip ediyoruz. Her ne kadar sanat ve kültür yayıncılığının dönüşümü eğitimi daha zengin, erişilebilir ve interaktif hale getirse de bu dönüşüm, teknolojik altyapı, erişim ve etik kuralların dikkatle ele alınmasını gerektirmeye devam edecek gibi görünüyor.”
ArtDog İstanbul ailesi olarak ilgi ve destekleri için bölüm hocalarımıza ve öğrencilerine sonsuz teşekkür…
