Kapadokya’nın beklenmedik ve başka bir gezegene aitmiş gibi görünen doğasında müziği, çağdaş sanatı ve gastronomiyi buluşturan Cappadox, uzun bir aradan sonra 23-26 Mayıs’ta 5. Edisyonu ile geri dönüyor. Konser alanlarında Casper Clausen, Mammal Hands, Kerala Dust, Danilo Plessow’dan Lalalar, Gevende, Teoman, Ulla, Jordan Rakei, Büyük Ev Ablukada’ya yerli-yabancı birçok müzisyen ve grubun sahne alacağı festival, bu yıl önceki edisyonların küratörü Fulya Erdemci’nin anısına Değişen Gökler temasıyla hayata geçiyor. Cappadox Çağdaş Sanat Programı’nı, 2025’te gerçekleşecek 18. İstanbul Bienali’nden itibaren İstanbul bienallerinin direktörlüğüne de seçilen, Cappadox’un yeni küratörü Kevser Güler’e sorduk.
Değişen Gökler teması neyi anlatıyor? 2022’de kaybettiğimiz önceki Cappadox Çağdaş Sanat Programları’nın küratörü Fulya Erdemci’ye bir gönderme mi? Bu temaya nasıl karar verdiniz?
Fulya Erdemci’nin anısına düzenlediğimiz ve onun hayal ettiği 5. Cappadox Edisyonu Çağdaş Sanat Programı’nın kurgusuna yaklaşmayı arzu eden bu programı düşünmeye başladığımda, ismini de Erdemci’yle birlikte koymanın bir yolunu bulmak istedim. Eski notlara, defterlere baktım, Cappadox arşivinde uzun vakitler geçirdim, Erdemci’nin bu hayalini paylaştığı pek çok dostuyla sohbet ettim, acaba bir vakit bu sergi için bir isim de konuşmuş muyduk diye görebilmek için. Daha önce konuştuğumuz bir isim çıkmadı, böyle olunca Fulya’nın başka sergilerinin isimlerini yeniden hatırladım ve Pişmanlıklar, Hayaller ve Değişen Gökler ile bir ufuk belirdi. Buradan yola çıkarak serginin adını Değişen Gökler koymayı ve programın temasını bu başlık çerçevesinde düşünmeyi önerdim.
Bu başlığın, sevgili dostumuzun yokluğunda, bu büyük kayıp sonrasında onun ortaya koyduğu programa bakmanın, beraberinde sanatçılar için geçmişte sergiledikleri yapıtları yeniden düşünmenin ve katılımcılar için bu yapıtlarla tekrar temas etmenin anlamlarını da usulca taşıyabilecek bir başlık olacağını düşündüm. Değişen Gökler aynı zamanda Cappadox’un altı yıl aradan sonra yeniden düzenlenmesini, aradan geçen bu sürenin kendisini ve süredeki değişimleri gözden kaçırmamaya çalıştığımızı da işaret etmeyi mümkün kılıyordu.
Fulya Erdemci’nin Anısına
Kurucu ekibinde yer aldığınız ve küratör yardımcılığı yaptığınız Cappadox Çağdaş Sanat Programı’nda bu kez küratörsünüz.
Fulya Erdemci, 2014’te Cappadox’u yapmak için yola çıkarken beni de kurucu ekibe davet etmişti ve hem Çağdaş Sanat Programı’nın oluşum sürecinin, tüm araştırmalarının ve tartışmalarının bir parçası oldum hem de 2015, 2016 ve 2017 yıllarında yardımcı küratör olarak programa katkı sundum. Erdemci’nin, Cappadox Çağdaş Sanat Programı’nın 5. Edisyonu için programın geçmiş yıllarda ürettiklerine, Kapadokya’da bu süreçte öğrendiklerimize birlikte bakmaya davet edecek bir geri çağırma sergisi yapmak, beraberinde 2015’te başlayan bu süreci bir yayında toplamak gibi bir arzusu vardı. Pozitif, bu yıl Cappadox’u yeniden düzenlemeye karar verdiğinde, Fulya Erdemci’nin bu hayalini onun anısına gerçekleştirmeyi istedi ve Erdemci’nin ailesinin izni ve desteğiyle bu serginin kalp atışları duyulmaya başladı.
Geçmiş edisyonlardan bir seçkiyi bir araya getiren, Değişen Gökler temasıyla düzenlediğimiz bu yılki serginin küratörlüğünü ben üstleniyorum. Cappadox 23-26 Mayıs arasında, sergi ise her edisyonda olduğu gibi festival sonrasında da devam ediyor ve 13 Haziran’a dek açık. 2015’ten 2024’e Cappadox Çağdaş Sanat Programı’nın tüm çalışmalarını kapsayacak bir de yayın üstünde çalışıyoruz. Yayın 2024 sonbaharında basılacak.
Bu yıl nasıl bir sergi oldu?
Bahsettiğim gibi Fulya Erdemci’nin hayal ettiği 5. Edisyon sergisini, onun kaybı ardından, onun anısına düzenlemek arzusuyla bu sergi doğdu. Ve geçmiş edisyonlardan bir seçkiyle sergi biçimlendi. Sergiye katılan sanatçılar Asuncion Molinos Gordo, Ayşe Erkmen, Christoph Schaefer, Erdağ Aksel, Guillaume Bijl, Hale Tenger, Halil Altındere, Maider Lopez, Murat Germen, Nermin Er, Nilbar Güreş, Özlem Günyol & Mustafa Kunt, Wapke Feenstra, Yasemin Özcan ve Yaşam Şaşmazer. Sanatçıların bir kısmı daha önce gösterdikleri işleri birebir göstermeyi tercih etti, bir kısmı değişen bağlam ve mekân dolayısıyla yapıtlarını yeniden yorumladılar, bir kısmı yeni işler üretti. Wapke Feenstra ve Özlem Günyol & Mustafa Kunt, geçmiş edisyonlara katılmamışlardı fakat onlarla 5. Edisyon için sohbetimiz Fulya Erdemci’yle beraber 2019’da başlamıştı ve ben de bu sohbeti sürdürmeyi değerli buldum. Program kapsamında geçmiş Cappadox Çağdaş Sanat Programları’nın ürettiklerine birlikte bakmak için bir de sergi arşivi merkezi kurguladım. Geçmiş sergilerden sanatçıların videolarının ve tüm basılı malzemelerin erişilebilir olduğu bir alan burası. Cappadox Çağdaş Sanat Programı’nı bu yıl Uçhisar’da düzenliyoruz. Festivalin merkezinin bulunduğu ve diğer etkinliklerin yoğunlaştığı yer de Uçhisar. Yapıtlar hem birbiriyle hem de festivalin diğer etkinlik mekanlarıyla yürüme mesafesinde konumlanıyor. Cappadox Çağdaş Sanat Programı’nda üretilen yapıtlar arasında bölgedeki yaşamı bakımından özel bir yeri olan Dünyadan Çıkarken ise Avanos’ta, Avanos Parkı’nda izleyiciyle buluşuyor. Bu kolektif heykeli Yasemin Özcan, 2017 Cappadox Çağdaş Sanat Programı kapsamında Avanos’taki seramik ustalarıyla işbirliği içinde üretmişti ve yapıt kurulduğu günden beri bir kamusal heykel olarak Avanos Parkı’nda.
Fulya Erdemci’nin olmadığı bir Cappadox tasarlamak nasıl bir duygu?
Hem sergiye katılan sanatçılarla hem de Kapadokya’da 2015’ten itibaren tüm süreçte beraber çalıştığımız, Cappadox Sanat Programı’nı birlikte inşa ettiğimiz tüm katılımcılarla sevgili dostumuz Fulya’yı özlemle andığımız ve Cappadox Sanat Programı kapsamında geçmişte olanları hüzünle, neşeyle anımsadığımız ve hayalleri hatırladığımız bir süreç deneyimliyoruz.
“Birlikte üretmeye önem verildi”
Cappadox’un izole ve üstenci olması eleştirildi hep. Eleştirileri haklı buluyor musunuz? Bu algıyı değiştirmek için bir çabanız var mı?
Bizim Cappadox Çağdaş Sanat Programı’nın üretim süreçlerinde ve programın izleyiciyle buluştuğu dönemler boyunca deneyimlediklerimiz, sizin işaret ettiğiniz eleştirilerle örtüşmüyor. Cappadox Çağdaş Sanat Programı bağlamında her edisyon için davetli sanatçılar ve Kapadokya’dan danışmanlarla, bölgeyi beraber öğrenmeye, yaşayan kültür ortamında birlikte üretmeye önem verildi. Sergilerin temaları, sanatçıların ve katılımcıların ilgileri doğrultusunda Nevşehir’de ve Kayseri’de üniversitelerle, öğretmenler ve öğrencilerle, taş ustalarıyla, çömlekçilerle, bahçıvanlarla, rehberlerle, çifçilerle, esnafla, araştırmacılarla, fotoğrafçılarla, kişisel arşivler oluşturan pek çok kişiyle üretim süreçlerini ortak deneyimlemek en öncelikli ilkelerden biri olarak benimsenmişti. Bu doğrultuda sanatçılar birden fazla kez davet edildi, sergi ve programlar Kapadokya’nın farklı yerlerinde düzenlendi ve Kapadokya’da okullarla hem üretim hem sergi döneminde beraber çalışıldı.
Cappadox’un uluslararası boyutları sizce neler?
Cappadox farklı disiplinleri bir araya getiren bir festival olarak uluslararası festival modelleri içinde özgün bir yere sahip. Sanat programı bakımından da güncel kamusal alan, müşterek mekanlar, doğa ve ekoloji tartışmalarının kentsel mekân dışında gündeme geldiği bir sergi ve program modeli olarak çok ilgi gördü ve görmeye devam ediyor.
Cappadox Artık Her Yıl Yapılacak
Her yıl yapılırken iki yılda bir yapılmasına karar verildi ve sonra Covid-19 ile birlikte yıllarca ertelendi. Bundan sonra ne sıklıkta yapılması planlanıyor?
Haklısınız. Bundan sonra Cappadox’un her yıl yapılması planlanıyor.
Kapadokya doğal bir film platosu gibi. Bir küratör olarak size de esin kaynağı olmayı başarabildi mi? Bu yılki edisyonda ya da öncekilerde burada gördükleriniz, kişisel deneyimleriniz sonucu hayata geçirmeye karar verdiğiniz Cappadox projeleri oldu mu?
2015 yılında düzenlenen ilk edisyondan beri Cappadox sergileri, Kapadokya’da yapılan araştırmalarla doğdu. Yeni yapıt üretmeye ilgi duyan her sanatçı Kapadokya’da değişen sürelerde araştırma için bulundu ve bu süre sonrasında yapıtını üretti. Dolayısıyla ilk anından itibaren Cappadox, yalnızca coğrafi özellikleriyle değil tarihsel, toplumsal ve ekonomik özellikleriyle de Kapadokya’nın kuvvetli etkisiyle biçimlendi. Her yıl araştırma süreçleri, temanın belirlenmesi ve sanatçıların çalışmaları bu etkiye açıklık sayesinde mümkün oldu.
Siyasi iklimde bir değişim söz konusu. Değişim hızla kültüre sanata yansıyor mu? İki büyük çaplı projeyi birden yürüten biri olarak bu konudaki izlenimleriniz nasıl?
Bence değişime yönelik konuşma konusunda bizleri heveslendiren güncel haberlerin somut sonuçlarını henüz görmüş değiliz. Önümüzdeki günlerde bu konuda konuşmak için elimizde daha çok veri olacak diye düşünüyorum.
