Atıklara ikinci şans veren tasarımları sürdürülebilirliği, sorumlu tüketimi ve iklim krizini sorgulayan sanat yerleştirmelerinin, çeşitli atölyelerin, söyleşilerin ve etkinliklerin yer aldığı Upcycle İstanbul Art and Design Festival kapsamında hazırlanan Sanat ve Tasarım Sergisi, 28 Temmuz’a dek uzatıldı. 40 sanatçı ve 4 üniversitenin katılımıyla Müze Gazhane P Galeri alanında gerçekleştirilen sergiyi, Upcycle İstanbul Art and Design Festival kurucusu Arzu Özarı Semiz ile konuştuk.
Upcycle İstanbul Art and Design Festival’in bu yıl üçüncü kez gerçekleştiriliyor. Bu festivalin İstanbul için önemi nedir?
Upcycle İstanbul Art & Design Festival Türkiye’nin ilk ve tek ileri dönüşüm festivali. Böyle bir festivalin nüfus, tüketim ve atık üretimi yoğunluğu açısından Türkiye’nin en üst sırada yer alan kentlerinden biri olan İstanbul’da gerçekleşmesi öncelikle İstanbullularda sorumlu tüketim, kaynakları verimli kullanma, iklim krizi bilinci oluşturmak açısından çok önemli.
Festivalin ana amacı sürdürülebilirlikle ilgili farkındalık yaratmak. Başta güzel İstanbul’umuz olmak üzere dünyamızı nasıl sorumsuzca tükettiğimizi etki alanımızdaki herkesin fark etmesini istiyoruz. Bu farkındalığı da sanat gibi dönüştürücü ve iyileştirici gücü olan bir unsurla sağlamaya çalışıyoruz.
İleri dönüşüm eskiye değer katan bir dönüşümden bahseder. Dolayısıyla 8 bin 500 yıllık tarihi ile sürekli dönüşerek günümüze kadar gelmeyi başaran İstanbul’un doğal güzelliklerini, kültürel mirasını koruyarak, sürdürülebilirliğinin sağlanması oldukça önemli. İstanbul’u, Türkiye’yi ve dünyamızı ileri dönüştürmek bizlerin elinde. Bu sebeple “İleri Dönüşüm Hareketine Sen De Katıl” çağrımıza herkesin kulak vermesini ve İstanbul’dan başlayarak bu hareketin önce Türkiye’ye sonra dünyaya yayılmasını hedefliyoruz.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Festivalin bu sene odağı, içeriği ve organizasyon süreci hakkında neler söylersiniz?
Festivalin odağında üç senedir “sorumlu tüketim” var. Kaynakları sınırlı dünyamızda, sorumlu tüketici olmanın olumlu etkilerini fark ettirmeye çalışıyoruz. İklim krizi, sürdürülebilirlik, atık yönetimi konularını da sorumlu tüketim çerçevesinde irdeliyoruz. İnsanlar ne zaman tüketmekten vazgeçip, türetmeye geçerler işte o zaman farklı şeyler konuşmaya başlayabiliriz.
Biz festival programında yer alan tüm içeriklerde kaynaklarımızı verimli kullanma mesajları veriyoruz. Atıkları geri dönüşümle ham madde olarak veya ileri dönüşümle daha değerli bir malzeme olarak tekrar tekrar kullanılabileceğini sanatla, tasarımla, atölyelerle, söyleşilerle, kısa filmlerle, belgesellerle, müzikle göstermeye çalışıyoruz.
Her yaştan izleyicinin, farklı ilgi alanlarına hitap eden içerikler sunmaya özen gösteriyoruz. Böylece kapsayıcılığımızı ve sosyal etkimizi her sene daha da artırmayı hedefliyoruz. Upcycle İstanbul Art&Design Festival üç yıldır meselesi olan insanları bir araya getiren bir topluluk olmayı başardı. Upcycle İstanbul çatısı altında toplanan çevre dostu, insan sever, hayvan sever, duyarlı, iyi kalpli, güzel insanlar birbirinden aldığı güçle sesini daha gür çıkarmaya başladı.
Festivale Müze Gazhane P Galeri alanındaki Upcycle İstanbul Sanat ve Tasarım Sergisi de eşlik etti. Bu sergi festivale nasıl bir katkı sunuyor?
Upcycle İstanbul Platformu, ileri dönüşümü odağına alarak, kaynakları verimli kullanma bilinci oluşturmaya yönelik sanat içerikleri üreten bir sosyal etki platformu. Dolayısıyla Upcycle İstanbul festivalinin de kalbi sanat ve tasarım sergileri. Gücümüzü sanattan alıyoruz. Kalbe dokunan, ilham veren, eyleme geçmeye teşvik eden, dönüşüme davet eden mesajlarımızı sanat aracılığıyla vermeyi değerli buluyoruz. Festivalin ilk senesinde mekansızlıktan sadece beş sanatçı ile açık havada yerleştirmeler yapabilmiştik Bu yıl Müze Gazhane’nin hem P , hem C sergi salonlarına yayılan, açık havaya da taşan, 40 sanatçının katılımıyla etkileyici sergiler ve yerleştirmeler gerçekleştirdik. P galerideki sergimiz yoğun ilgi sebebi ile 28 Temmuz’a kadar uzatıldı.
Sergi süreci ve kavramsal çerçevesi hakkında neler söylersiniz?
Sergiye atık ve buluntu malzemelerle çalışan, iklim krizini, sürdürülebilirliği mesele edinmiş, doğa dostu sanatçıları davet ediyoruz. Özellikle genç sanatçıların katılımını önemsiyoruz. Her yıl iş birliği yaptığımız üniversitelerden öğrenci veya yeni mezun genç sanatçıları ağırlıyoruz. 2025 için hedefimiz Türkiye’nin yedi bölgesinden üniversitelerle temasa geçerek, sanat ve tasarım öğrencilerine festivalde alan açmak. Gençlerin tecrübeli sanatçılarla beraber sergide yer alması her iki tarafı da besliyor. Heykel, resim, yerleştirme, performans, yeni medya, video gibi farklı disiplinlerden sergilemeler olmasına özen gösteriyoruz. Bu izleyicinin de ufkunu açıyor.
Sergide hangi sanatçılar yer alıyor?
Sergide bu yıl Genco Gülan, Gül Ilgaz, Mahmut Celayir, İrfan Önürmen, Pınar Akkurt, Gürbüz Doğan Ekşioğlu, Devabil Kara, Nergiz Yeşil, Eylem Pala gibi pek çok değerli ismi içeren 40 sanatçı ve 4 üniversite yer aldı.
Sürdürülebilirlik, sorumlu tüketimi ve iklim krizi konuları sergideki sanatsal çalışmalara nasıl yansıyor?
Dünya Bankası verilerine göre dünyada 2 milyar tondan fazla çöp üretiliyor. Eğer bunu frenleyemezsek bu rakamın 2050 yılında 3,4 tona çıkacağı hesaplanıyor. Okyanuslara her yıl 13 milyon ton plastik karışıyor. Bu plastiklerin sadece yüzde 8’i geri dönüşebiliyor. Biz bu sebeple Upcycle İstanbul olarak iki konunun altını önemle çizmek istiyoruz. Öncelikle atık üretimini en aza indirgemek ve karbon ayak izimizi azaltmakla ilgili bilinç oluşturmak istiyoruz. Eğer oluşan bir atık varsa da onun ömrünü ileri dönüşümle uzatmayı öneriyoruz. İleri dönüşüm, artık işlevini yitirmiş malzemeye yaratıcı bir şekilde değer katıyor ve malzeme bir üst seviyeye çıkarak yaşamını sürdürüyor.
Yeni malzeme üretmek için doğal kaynakları tüketmek yerine mevcut malzemenin ömrünü uzatmak ileri dönüşümle mümkün oluyor. Biz Upcycle İstanbul Art&Design Festival’de hem sanat sergilerinde hem de programda yer alan diğer içeriklerimizde ziyaretçilere malzemelerin farklı kullanım şekillerini ilham verici bir şekilde gösteriyoruz. Örneğin atölyelerde, ziyaretçiler, günlük hayatlarında ortaya çıkan atık malzemeleri nasıl pratik bir şekilde ileri dönüştüreceklerini öğreniyorlar.
Bu yıl festivale İleri Dönüşüm Kütüphanesi’nin kurucusu Pınar Akkurt’u davet ettik. Pınar, İleri Dönüşüm Kütüphanesini festivalde kurdu ve ziyaretçilere kolaylıkla uygulayabilecekleri örnekleri uygulamalı olarak gösterdi. Sanat sergimizde plastikten, ahşaba, tekstilden, kağıt atığına çok farklı malzemelerin ileri dönüşümünü gözlemlemek mümkün. Atık malzeme kullanımının yanı sıra iklim krizi ile ilgili mesajlar veren resim, heykel, yerleştirme ve video işlerine de yer veriyoruz.
Örneğin yeni medyanın başarılı temsilcisi Beyza Dilem Topdal’ın “Interspecies Chronicle” adlı video enstalasyonu, tarih, ekoloji ve spekülatif kurgu alanlarını bir araya getiriyor. Eserin temelinde, bir zamanlar Boğaziçi’nde yer alan zengin deniz biyoçeşitliliğinin keşfi yer alıyor. Yerel balıkçılardan ve tarihi kayıtlardan alınan anlatılarla, bir zamanlar bu sulara özgü olan ancak artık yok olan veya azalan türler canlandırılıyor. 1940’lardan 1960’lara kadar İstanbul’un fotoğraf arşivlerinden bir seçki kullanılarak hazırlanan bu eser, tarihi imgeleri ileri düzey AI teknikleriyle dönüştürüyor ve hem gerçeküstü hem de ürkütücü deniz yaşamı temsilleriyle iç içe geçiriyor.
Sergiye olan ilgiden memnun musunuz?
Festivalin 3. edisyonunda, hem sanatçı seçkisi hem de Erkan Doğanay’ın kürasyonu ile içimize çok sinen bir sergi düzenlemek mümkün olduğu için çok mutluyuz. Bize istediğimiz galerileri tahsis eden Kültür AŞ’ye teşekkür ederiz. Bir işi layıkıyla yapınca duyarlı izleyici bunu hemen fark ediyor. Müze Gazhane’nin kültür sanat projelerini takip eden, çevre dostu çok nitelikli bir izleyicisi var. Sergiye olan yoğun ilgi sayesinde, normalde festival boyunca 5 gün sürecek serginin süresi 1,5 ay uzadı. 28 Temmuz’a kadar Pazartesi günleri hariç her gün 10.00-18.00 arası ziyaret etmek mümkün.
Gelecek projelerinizle ilgili neler söylemek istersiniz?
Sosyal girişimlerde hedefe ulaşabilmek için beş yıl sebat etmek gerekiyormuş. Biz Upcycyle İstanbul Art&Design Festival’in ilk yılından itibaren her yıl çıtasını yükselterek sosyal etkisini en üst seviyeye çıkartmaya gayret ediyoruz. Sürdürülebilirlik mesajlarımızı en etkili şekilde iletecek festival programını oluşturabilmek için aylarca titizlikle çalışıyoruz. Festival programını incelerseniz ne demek istediğimizi daha iyi ifade etmiş oluruz.
Bu kadar çaba ile hazırlanan festivalin sürdürülebilir olması kendini finanse edebilmesine bağlı. En büyük dileğimiz, bizimle aynı değerleri taşıyan, meselemize ve mücadelemize ortak olacak destekçilerle beraber festivalin İstanbul’un dışına da taşması. Önce Türkiye’yi kapsaması sonra da uluslararası kimlik kazanması. Bu mesele herkesin meselesi aslında. Herkesi ileri dönüşüm hareketine katılmaya davet ediyoruz. 2025’de Türkiye’nin farklı illerindeki üniversitelerde mini festival programı ile gençlerle buluşma hayalimiz var. Bir de uluslararası önemli bir sanatçıyla iş birliği yapmak gibi bir hayalimiz var. Her şey üç yıl önce bir hayalle başlamıştı. O yüzden hayallerimizi kısıtlamıyoruz ve azimle peşinden gidiyoruz. Tümünün gerçek olacağına yürekten inanıyorum.
