İlhamı Şehleray’dan

İzmir’de şair Nihat Özdal tarafından kurulan Ayzeradant Galeri isminin ilhamını, şair Bedros Tıngır’ın icat ettiği evrensel Şehleray dilinden alıyor. Ayzeradant, Şehleray dilinde bilgelik tapınağı anlamına geliyor.

Ermeni şair Tıngır’ın hikayesi bir hayli ilginç. Ailesi tarafından 12 yaşındayken Viyana’ya din eğitimi alması için gönderilen Tıngır, 19 yaşında rahip oldu. Ancak bundan 10 yıl sonra seküler bir hayat yaşamaya karar veren Tıngır bağlı olduğu Viyana Mıkhitarist tarikatını bırakarak Buca’ya yerleşti. Şehleray’ın icat edilmesi de burada oldu. Toplumdan uzak bir yaşam süren Tıngır, çok az sayıda misafiri kabul ettiği Buca’daki evinde kendini dil bilim çalışmalarına verdi.

Ermeni Şair ve Dil Bilimcinin İcadı

Harvard Üniversitesi’nden James R. Russell’ın Şehleray dili üzerine yazdığı bir makaleye göre Tıngır Şehleray’ı dünya barışına destek olması için tasarladı. 19’uncu yüzyılda 40 yıl boyunca Buca’da yaşamış olan Ermeni şair 1865 yılında, kelime anlamı “evrensel dil” olan Şehleray’ı icat etti.

Barış ve Sevgi Dili

Şehleray’ı barış ve sevgi dili olması için tasarlayan Tıngır, dili oluştururken Sanskritçe’den faydalandı. İcat ettiği dil için bir gramer kitabı ve sözlük de hazırlayan Tıngır, kendisini ziyaret edenlerle bu sözlük yardımıyla anlaşıyordu. Şehleray dilinde şiirler de yazan Tıngır bu şiirleri ziyaretçilerinin okuyabilmesi için Fransızcaya çeviriyordu. Birçok farklı dili iyi derecede konuşabilen Tıngır iyi bir dil bilimciydi.

İlginizi çekebilir:  Less Than No Time ya da Andan Daha Kısa

“Bilgelik Tapınağı”

Ayzeradant Galeri’nin ismi de Tıngır’ın Buca’daki evinin girişine astığı “Ayzeradant” (bilgelik tapınağı) tabelasından geliyor. Tıngır, 1881 yılında kendi kazdığı mezarın içinde ölü bulundu.

Asuman Susam sergi için kaleme aldığı metinde, “Görmediğini duymak marifeti. İlk adım. Serinliği vuruyor yüzüme. Yabancının. Aradaki sesleri ayıklayarak dinle sessizliği. Karanlık sessizliği gösterir. Bildiğini hatırla. Unutma ya da. Dünya. Nefestir döndükçe. Hep sonlardan yapılma. Yeryüzünün ilk sabahından sonra. Çatlayan derinin tuzunu eritir ağzının nemi. Kapılarını hatırla. Ya da unutma. Yeryüzünün ve bedeninin. Buzdan ateşe, rüzgâra; vahiyden tarihin tersten okşanan tüylerine bir kaplan zamanında. Hatırla tüm saatlerin durduğu o an devrimdir. Rüyadır, unutma” diyor.

“Başlangıç” sergisi galeri mekanında 30 Eylül’e kadar haftanın her günü 11.00-18.00 saatleri arasında ziyaret edilebilecek.