Bir Vehbi Koç Vakfı (VKV) kuruluşu olan Arter, 8 Mayıs 2010’da İstiklal Caddesi’ndeki binasında, “sanat için alan” alt başlığıyla açıldı. İstanbul kültür-sanat hayatının ana arterinde özgün sergiler ve yayınlarla geçen dokuz yılın ardından 2019’da taşındığı Dolapdere’deki yeni binasında Arter, sanatın tüm disiplinlerine kucak açan bir kültür merkezine dönüştü. Bu yeni dönemde günümüz sanatını tüm boyutlarıyla geniş kitlelerle buluşturmayı hedefleyen Arter, 10. kuruluş yıldönümünü üretmenin ve paylaşmanın heyecanıyla karşılıyor.
Arter’in kuruluşunun arka planında, Koç Topluluğu’nun Türkiye’de çağdaş sanatın gelişimini desteklemek yönündeki kararlılığı yatıyor. Vehbi Koç Vakfı’nın 2005 yılından itibaren hayata geçirmeye başladığı, çağdaş sanata odaklı uzun vadeli stratejik planın nihai hedefi, Türkiye’ye sürdürülebilir yapıda bir çağdaş sanat kurumu kazandırmak olarak tanımlanmıştı. Arter’in Kurucu Direktörü Melih Fereli’nin Vehbi Koç Vakfı Kültür-Sanat Danışmanı olarak atanmasıyla beraber oluşturulan bu plan kapsamındaki ilk büyük adım, 2007 yılında çağdaş sanat alanında VKV çatısı altında bir kurumsal koleksiyonun başlatılması oldu. 1960’lardan günümüze çağdaş sanatın farklı tavır ve pratiklerini örnekleyen bu uluslararası koleksiyon, Türkiye ve çevre coğrafyalardaki sanatsal ve kültürel üretime özellikle odaklanıyor ve Türkiye’de üretilen çağdaş sanatın belleğini bir arada tutarak gelecek nesillere aktarmayı hedefliyor.
Kültür Sanat Hayatının Ana Arterinde
Arter, 2010 yılında İstiklal Caddesi’ndeki binasında René Block küratörlüğünde koleksiyondan oluşturulan Starter başlıklı sergiyle açıldığında, projenin ileriki adımları ve nihai hedef de kamuoyuyla paylaşıldı. Arter, VKV’nin ileride açmayı planladığı, çağdaş sanat müzesi işlevlerini içinde barındıracak kurum için bir “öğrenme ve laboratuvar alanı” olacaktı. İstanbul’un kültür-sanat hayatının ana arterinde faal olduğu yıllar boyunca Arter toplam 35 sergi gerçekleştirdi; bu sergilere eşlik eden kitaplar yayımladı; konuşmalar, atölye çalışmaları ve gösterimlerle programını zenginleştirdi.
İstiklal Caddesi’ndeki faaliyet yılları aynı zamanda Arter ekibinin oluşması, genişlemesi ve beraber çalışma tecrübesi edinmesi anlamında da bir hazırlık fırsatı sundu. Hedeflenen yeni binanın mimarî projesi, 2013 yılında açılan davetli yarışmayı kazanan İngiliz mimarlık ofisi Grimshaw Architects tarafından hazırlandı. 9 Eylül 2019’da Dolapdere’de açılan yeni binayla beraber Vehbi Koç Vakfı, 2005’te konan hedef doğrultusunda, Türkiye’ye sürdürülebilir bir kültür-sanat kurumu ve müze işlevleri içermek üzere tasarlanmış değerli bir kültür yapısını kazandırmış oldu.
10 Yılda 50’ye Yakın Sergi
Misyonunun özünde Türkiye’de çağdaş sanat üretimini desteklemek, bu üretimin belleğini bir arada tutmak ve yaratıcı sergileme/yorumlama biçimleri aracılığıyla kamuyla paylaşmak yer alan Arter, kuruluşundan bu yana geçen 10 yıl zarfında gerçekleştirdiği 50’ye yakın özgün sergi bağlamında 200’den fazla yapıtın üretimine destek verdi; çağdaş sanat alanındaki güncel üretimi izleyicilerle buluşturdu. Sergilere eşlik etmek üzere hazırladığı iki dilli yayınlarla özgün araştırmaların hayata geçmesini ve yeni metinlerin oluşturulmasını destekleyerek sanat tarihi yazımına ve bu alandaki bilgi üretimine katkıda bulundu. Yeni binasında hayata geçirdiği kitabevi ve kütüphanesiyle, programlarına paralel olarak güncellenen yayın seçkisini ve kaynakları daha geniş kitleler için erişilebilir kıldı. Öğrenme içerikleri aracılığıyla herkesi yaratıcı sürecin parçası olmaya davet ederken çağdaş sanatı üretildiği bağlam, ziyaretçilerin gündelik deneyimleri ve hayal gücüyle ilişkilendirerek yorumlamaya açmayı sürdürdü. Yeni binasında sahne sanatları, klasik, çağdaş ve elektronik müzik, film, performans sanatı ve dijital sanatlar gibi pek çok disiplinin yenilikçi örnekleri ve nitelikli yorumlarına alan açarak programını sanatın tüm disiplinlerini içerecek şekilde zenginleştirdi.
Yeni Yollar Keşfediyor
Arter, 10. kuruluş yıldönümünü geçmişi hatırlayarak ve içinde bulunduğumuz yeni gerçeklikte şimdi ve gelecek üzerine çalışarak kutluyor.
14 Mart’tan bu yana sağlık tedbirleri nedeniyle geçici olarak ziyarete kapalı olan Arter, bu süreçte birlikte içerik ürettiği kişi ve kurumlarla; üyeleri, komşuları, ziyaretçileri ve takipçileriyle etkileşime geçmenin yeni yollarını keşfediyor ve dijital araçlarla daha geniş kitlelerle buluşmayı deneyimliyor.
