Sanat dünyası, çağdaş sanatın en etkili ve ilham verici isimlerinden biri olan Koyo Kouoh’un ani vefat haberiyle derin bir üzüntü yaşıyor. 2026 Venedik Bienali’nin küratörlüğünü üstlenen ilk Afrika kökenli isim olan Kouoh, 57 yaşında hayatını kaybetti. Vefat haberi, Bienal’in resmi açıklamasıyla kamuoyuna duyuruldu. Açıklamada, “Koyo Kouoh’un ani ve zamansız kaybı karşısında şok içindeyiz. Onun ölümü, çağdaş sanat dünyasında ve sanatçılar, küratörler ile akademisyenlerden oluşan uluslararası toplulukta derin bir boşluk bırakıyor” ifadelerine yer verildi.
Kouoh’un 61. Venedik Bienali için hazırlamakta olduğu başlık ve tema sunumu, 20 Mayıs’ta gerçekleşecekti. Bienal ekibi, onun projeye “tutku, titizlik ve vizyonla” yaklaştığını vurguladı.
Bir Pan-Afrikanistin İzleri: Yaşamı ve Kariyeri
1967 yılında Kamerun’un Douala kentinde doğan Koyo Kouoh, eğitim hayatını İsviçre’de sürdürdü. Bankacılık ve kültürel yönetim alanlarında aldığı eğitimden sonra kariyerini çağdaş sanat üzerine inşa etti. Senegal’in Dakar kentinde kurduğu RAW Material Company, sanat, bilgi ve toplum odaklı bir merkez olarak kısa sürede uluslararası alanda tanındı. Bu platform, yalnızca sergi mekânı değil; aynı zamanda eleştirel düşüncenin, deneysel küratörlüğün ve araştırmanın buluştuğu çok yönlü bir alan olarak öne çıktı.
Kouoh, 2019 yılında Cape Town’daki Zeitz Museum of Contemporary Art Africa (Zeitz MOCAA)’nın İcra Direktörü ve Baş Küratörü olarak atandı. Burada özellikle Afrika kıtasından ve diasporasından sanatçıların derinlemesine solo sergilerine öncülük etti. Tracey Rose: Shooting Down Babylon, Otobong Nkanga, Johannes Phokela, Senzeni Marasela gibi sanatçılarla gerçekleştirdiği sergiler, onun titiz, araştırmaya dayalı ve politik farkındalık içeren küratöryel yaklaşımının en güçlü örnekleri arasında yer aldı.
Uluslararası Etki Alanı
Kouoh’un küratöryel pratiği sadece Afrika kıtasıyla sınırlı kalmadı. Belçika’daki WIELS, İrlanda’daki EVA International, Pittsburgh’daki Carnegie International, Londra ve New York’taki 1-54 Contemporary African Art Fair, Moskova’daki Garage Museum of Contemporary Art, Berlin’deki Haus der Kulturen der Welt gibi çok sayıda uluslararası kurumda projeler gerçekleştirdi. 2015-2018 yılları arasında Rasha Salti ile birlikte yürüttüğü Saving Bruce Lee: African and Arab Cinema in the Era of Soviet Cultural Diplomacy adlı üç yıllık araştırma projesi, kültürel diplomasi ve sinema tarihine dair çığır açıcı bir bakış sundu.
Kouoh aynı zamanda önemli yayınlara da imza attı. Aralarında When We See Us: A Century of Black Figuration in Painting (2022), Condition Report on Art History in Africa (2020), Word!Word?Word! Issa Samb and the Undecipherable Form (2013) ve Condition Report on Building Art Institutions in Africa (2012) gibi kitapların bulunduğu yayımlar, onun yalnızca bir küratör değil; aynı zamanda düşünsel bir üretici ve entelektüel bir figür olduğunu ortaya koydu.
Aralık 2024’te, Venedik Bienali’nin 61. edisyonu için küratör olarak atanması, birçok açıdan sembolik bir anlam taşıyordu. Bir yandan ilk kez bir Afrikalı kadın bu prestijli göreve getirilmiş, öte yandan İtalya’daki sağ popülist siyasi atmosferin etkisiyle ulusalcı eğilimlerin öne çıkacağı yönündeki beklentiler boşa çıkarılmıştı. Kendini “radikal bir Pan-Afrikanist” olarak tanımlayan Kouoh’un bu ataması, küratörlüğün Batı-merkezli kalıplarının ötesine geçen, kapsayıcı ve çok sesli bir yaklaşımın temsilcisi olarak yorumlandı.
