Klasik otomobiller, sadece birer taşıt olmanın ötesinde, tarih, zanaat ve mühendisliğin tam kesişim noktasında yer alıyor. Birçok koleksiyoner için bu otomobiller nostaljik bir tutku ve kişisel bir yatırım alanı olsa da, klasik otomobil koleksiyonerliğinin toplumsal açıdan da önemli etkileri bulunuyor. Kültürel mirası korumaktan ekonomik fırsatlar yaratmaya, hatta yeni topluluklar inşa etmeye kadar geniş bir etki alanına sahip olan bu tutkunun, zaman içinde daha fazla insanı kendine çekebileceğine dair bazı ümitlendirici gelişmeler var.
Günümüzde klasik otomobil koleksiyonerliği sadece geçmişe duyulan bir özlemle sınırlı kalmıyor. Sürdürülebilirlik, eğitim ve topluluk oluşturma gibi modern değerlerle yeniden şekillenen bu niş alan, hem bireyler hem de sektör için yeni fırsatlar yaratıyor. Peki, koleksiyonluk klasik otomobiller neden sadece sahipleri için değil toplumun tamamı için de büyük bir anlam taşıyor?
Mercedes-Benz 300 SLR Uhlenhaut Coupé Efsanesi
Koleksiyonluk otomobillerin değerini ve nadir bulunan modellerin yarattığı heyecanı anlamak için Mercedes-Benz’in efsanevi 300 SLR Uhlenhaut Coupé’sine bakmak yeterli. 1955 yılında sadece iki adet üretilen bu olağanüstü otomobil, otomotiv tarihinin en değerli hazineleri arasında yer alıyor. “The Red” ve “The Blue” (Kırmızı ve Mavi) olarak bilinen bu iki özel model, uzun ve zarif kaput tasarımları, yukarı doğru açılan kapıları, etkileyici performansları ve benzersiz tarihleriyle koleksiyonluk otomobil dünyasının zirvesinde yer alıyor.
Saatte 300 kilometre hıza ulaşabilen bu şaheserler, dönemlerinin çok ötesinde bir mühendislik başarısını temsil ediyordu. İlginç bir şekilde, yarış pistleri için tasarlandıkları halde hiçbir yarışa katılmadılar çünkü Mercedes-Benz, üretimlerinin hemen ardından motorsporlarından çekilme kararı aldı.
İşte bu nadide otomobillerden “The Red”, 2022 yılında gerçekleşen bir açık artırmada 143 milyon dolar gibi rekor bir fiyata satılarak, koleksiyonluk otomobillerin ulaşabileceği değerin çarpıcı bir örneğini sundu. “The Blue” isimli diğer model ise halen Stuttgart’taki Mercedes-Benz müzesinde, markanın zengin mirasının bir simgesi olarak sergileniyor.
Uhlenhaut Coupé’nin rekor kıran satışı, efsanevi otomobillerin kalıcı çekiciliğini gözler önüne seriyor. Ferrari, Aston Martin, Bugatti, Lamborghini ve Porsche gibi lüks markaların yanı sıra, Chevrolet, Nissan ve Ford gibi ana akım markaların modelleri de koleksiyonerler arasında yüksek talep görüyor.
Arada bir de Uhlenhaut Coupé gibi bazı önemli tarihi modellerin astronomik fiyatlara ulaştığını görebiliyoruz. Örneğin 1962 model bir Ferrari 330 LM / 250 GTO by Scaglietti, 2023 yılında açık artırmada yaklaşık 51.8 milyon dolara alıcı buldu. Bu astronomik fiyatlar elbette sürekli görülen şeyler değil. Klasik otomobil piyasasının büyük bir kısmı daha ulaşılabilir otomobillerden oluşuyor. Açık artırmalardaki ortalama işlem fiyatı tüm dünyada yaklaşık 68 bin dolar iken halka açık listelerde bu fiyat 58 bin dolar civarında seyrediyor.
Günümüzün en popüler koleksiyonluk otomobillerinin üretildiği yıllar genellikle birkaç on yıllık dönemlerin ötesine geçmiyor. Bununla beraber özellikle 1980’lerden 2000’lere kadar üretilen modeller, son dönemde hem toplumsal beğeni hem de değer artışı açısından önemli bir yükseliş gösteriyor. Bu dönemde üretilen otomobillere yönelik artan bu ilgi sayesinde, 2024 yılında mevcut koleksiyonluk otomobil stokunun küresel değeri yaklaşık 800 milyar avroya yükseldi.
Klasik Otomobil Koleksiyonerleri Nasıl İnsanlar?
Otomobil dünyasının en büyüleyici segmentlerinden biri olan koleksiyonluk klasik otomobiller, son yıllarda sadece meraklılarının değil yatırımcıların ve sürdürülebilirlik destekçilerinin de ilgisini çekiyor. Bu özel segment, klasik tasarımların zarafetini modern teknolojinin sunduğu imkanlarla birleştirerek, otomotiv tarihinin en değerli parçalarını geleceğe taşıyarak onlara olan ilgiyi daha da artırıyor.
Bu savımızı desteklemek için 2024 yılında McKinsey & Company tarafından yapılmış bir anketin sonuçlarına bakmamız yeterli. Katılımcılarının çoğunluğu Asya, Kuzey Amerika ve Batı Avrupa’dan olan anket 256 koleksiyoner, otomobil meraklısı ve profesyoneli kapsıyor. Katılımcıların %90’ından fazlası erkek ve yaş dağılımı oldukça geniş. En büyük yaş grubu %28 ile 41-50 yaş aralığında yer alırken, katılımcıların %26’sı 31-40 yaş grubunda bulunuyor. Hane gelirleri açısından bakıldığında, katılımcıların %42’sinin yıllık geliri 200,000 avronun altında, sadece %20’si 1 milyon avro veya daha fazlasını kazanıyor. Koleksiyonerlerin ve meraklıların %70’inden fazlasının iki veya daha fazla koleksiyonluk otomobili var.
Klasik otomobil tutkunlarını, düzenlenen özelleşmiş etkinliklere katılanlar ve otomobillerin restorasyonuyla ilgilenenler gibi çok çeşitli faaliyetlerle uğraşan profesyonelleri de içerecek şekilde geniş bir kitle üzerinden ele alırsak eğer bu topluluğun yaş aralığı ve hane geliri ortalaması daha da genişliyor. Bu durum bize koleksiyonluk klasik otomobillere olan ilginin aslında niş olmadığını, çok geniş bir kitleye yayıldığını ve farklı sosyo-ekonomik gruplardan insanları kendisine çekebilme gücünü gösteriyor.
Eğer klasik otomobil koleksiyoneri deyince aklınıza bir zamanlar oldukça hızlı bir hayat yaşamış ancak son zamanlarında bu tutkusunu otomobilleri biriktirmekle besleyen zengin ve geçkin birisi geliyorsa bunu hafızanızdan silebilirsiniz. Çünkü klasik otomobillere olan tutkunun sadece “yaşlı adam hobisi” olmadığı ve geniş bir kitleye hitap eden bir pazarı olduğu çok açık. Peki bu alandaki demografinin değişmesine dolayısıyla da bu pazarın büyümesine ve yayılmasına sebep olan faktörler nelerdir?
“Restomod” Namı Diğer “Modifiye” Araçların Popülerliği
Genç koleksiyonerler arasında oldukça popüler olan modifiye otomobiller, klasik otomobillerin modern teknoloji ile birleştirilmesiyle oluşturuluyor. Bu tür otomobiller, hem nostaljik bir deneyim sunarken hem de günümüz standartlarına uygun performans ve güvenlik özellikleri taşıyarak genç neslin klasik otomobillere olan ilgisini artırıyor.
Bu tip araçlara dünyada “restomod” deniyor. Bu sözcük, “restoration” (restorasyon) ve “modification” (modifikasyon) kelimelerinin birleşiminden türetilmiş. Restomod otomobiller, klasik otomobillerin estetik ve tarihi değerlerini korurken, aynı zamanda günümüz standartlarına uygun performans, güvenlik ve konfor özellikleri sunmaları için bir dizi işlemden geçiriliyor. Genellikle 20. yüzyılın ortalarındaki veya daha önceki dönemlere ait klasik otomobillerden seçiliyorlar. Örneğin, 1960’ların Ford Mustang veya Chevrolet Camaro gibi ikonik modelleri, restomod projelerinin gediklileri.
Sahiplerinin kişisel zevklerine göre özelleştirilen bu otomobillere modern motorlar, süspansiyon sistemleri, frenler ve elektronik sistemler, modern klima sistemleri, güncel ses sistemleri veya hava yastıkları gibi gelişmiş güvenlik özellikleri ve teknolojiler eklenebiliyor. Renk, iç mekan ve kokpit tasarımı, jantlar ve diğer estetik unsurlar ise koleksiyonerlerin ve otomobil tutkunlarının tercihine göre en sık değiştirilenler arasında. Tüm bu işlemler sayesinde her modifiye otomobil eşsiz bir görünüme ve özelliklere kavuşarak sahibinin biriciği oluyor.
Bu işlemlerin sosyal medya platformlarında paylaşılması sayesinde son yıllarda bu alana olan ilginin katlanarak arttığını söyleyebiliriz. Restorasyon projeleri ve otomobil buluşmaları ve yarışlar gibi etkinlikler, gençlerin koleksiyonerliğe olan ilgisini artırıyor ve sosyalleşebilmek için topluluk oluşturmalarına yardımcı oluyor.
Koleksiyonluk Otomobillerin Çevresel Etkisi Nedir?
Dünyada herkese yetecek kadar her şeyden fazlasıyla üretildiğini düşünenlerdenseniz eğer yeni otomobil üretimi yerine eskilerin yenilenmesinin çevreye yapabileceği katkıyı yadsınamaz bulmanız işten bile değil. Geleneksel otomobil üretiminin çevresel etkileri göz önüne alındığında, koleksiyonluk otomobillerin bakımı ve onarımı için kullanılan yenilikçi yöntemler, bu araçların gelecekteki cazibesini artırabilir.
Koleksiyonluk Otomobiller Sürdürülebilirlik Açısından Beklenmedik Bir Rol Oynayabilir
Yakın zamana dek bu araçların modern teknolojilerden ve elektrikli motorlardan yoksun olmaları nedeniyle çevreciler onlara hurda gözüyle bakıyorlardı. Görünen o ki, karbon nötr yakıtların geliştirilmesi ve hergün ilerleyen teknolojik gelişmeler sayesinde klasik otomobillerin elektrik dönüşümü (EV conversion) sayesinde artık ümit var. Bu yenilikçi yaklaşımlar, klasik ancak oldukça değerli bu otomobillerin de çevre dostu bir şekilde kullanılabilmelerini mümkün kılıyor.
Ancak bu dönüşüm herkesi aynı oranda tatmin etmiyor. Dünyada başta kulüpler olmak üzere klasik otomobil camiası, elektrikli araç dönüşümleri konusunda ikiye bölünmüş durumda. Klasik otomobil tutkunları ve meraklılarını kapsayan camianın %70’i dönüşümlerin yeni bir araç sınıfında yeniden tescil edilmesi gerektiğini düşünüyor. Bu dönüşüm süreci, yeni nesil mühendisler ve zanaatkârlar için benzersiz fırsatlar yaratıyor. 3D baskı teknolojisi, artık üretilmeyen parçaların yeniden üretilmesini ve uzaktan çalışabilmeyi mümkün kılarken, ileri tanı sistemleri bakım süreçlerini daha öngörülebilir hale getiriyor.
Bazı popüler otomobil üreticileri, eski modellerinin çevreci “devam serileri”ni üretmeye başladı. Bu yeni seriler hem koleksiyonerlerin ilgisini çekiyor hem de çevresel sürdürülebilirlik açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Tıpkı Aston Martin’in DB5 modelinin 60. yılında üretilen elektrikli yeni versiyonunda olduğu gibi… Bu tür uygulamalar, koleksiyonluk otomobillerin çevre dostu bir alternatif olarak da öne çıkmasını sağlıyor.
Klasik Otomobillerin Bakımı ve Restorasyonu Nasıl Yapılıyor?
Koleksiyonu yapılan otomobillerin marka ve modelleri ve de üretildikleri yılların değişiklik göstermesi aynı zamanda bu otomobillerin bakımı ve onarımı için yüksek beceri gerektiren bir iş gücüne olan ihtiyacı da artırıyor. Bu alanda eğitim ve uzmanlık geliştirmek, gelecekteki başarı için kritik bir faktör olarak öne çıkıyor. Koleksiyonerlerin araçlarının bakımını yapabilecek yetenekli teknisyenlere erişimi, koleksiyonluk otomobillerin değerini korumak ve artırmak için elzem.
Bu alan özellikle dünyada büyük bir problem olarak görüldüğünden bazı üniversiteler ve teknik okullar, klasik otomobil restorasyonu üzerine özel programlar sunmaya başladılar. Bu programlar, öğrencilere hem teorik bilgi hem de pratik beceriler kazandırarak, sektördeki nitelikli iş gücünü artırmayı hedefliyor.
Ayrıca, bu tür eğitimler, genç nesilleri koleksiyonluk otomobillere yönlendirmek için de etkili bir yol olabilir. Örneğin, İngiltere’deki Coventry Üniversitesi, otomobil mühendisliği ve restorasyonu üzerine sunduğu programlarla bu alanda uzmanlaşmış gençler yetiştiriyor. Yine dünyaca ünlü markalar Rolls-Royce ve Bentley, bu teknisyenlerin yeni nesillerini yetiştirmek üzere her yıl binlerce gencin başvurduğu stajyer alımları yapıyorlar.
Klasik Otomobil Etkinliklerinin Koleksiyoner Sayısına Etkisi
Bir koleksiyon yapmanın en güzel tarafı, uğruna bu kadar uğraşıp, para ve emek harcadığınız ve de kendinizi bu alandaki var olan her bilgi kırıntısıyla donattığınız koleksiyonluk otomobillerinizi insanlara göstermek. Tutkunlarının da bileceği üzere bu sadece basit bir yatırım veya hobi değil bir yaşam tarzı. Bu yüzden kendiniz gibi olan insanlarla bir araya gelmek, sosyalleşmek ve karşılıklı alışverişte bulunmak da çok önemli.
Neyse ki koleksiyonerlerin araçlarını sergilemeleri ve diğer meraklılarla etkileşimde bulunabilmeleri için tüm dünyada çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Örneğin, klasik otomobil sergileri ve yarışları, koleksiyonerlerin ve meraklıların bir araya gelmesi için harika ortamlar. Pebble Beach Concours d’Elegance gibi etkinlikler bu alandaki kaymak tabakanın buluştuğu, her otomobil koleksiyonerinin rüyasına giren en prestijli olanlardan. Ancak dünya genelinde birçok başka önemli etkinlik daha var. Bunların başlıcalarını sıralayacak olursak eğer:
Klasik Otomobil Tutkusunun Zirvesindeki Global Etkinliklerden Bazıları:
1. Goodwood Revival
Her yıl Eylül ayının ikinci haftasında düzenlenen Goodwood Revival, Birleşik Krallık’ta her yıl düzenlenen bir klasik otomobil etkinliği. 1940’lar, 50’ler ve 60’ların otomobillerinin sergilendiği bu etkinlik, katılımcılara dönemin atmosferini yaşatmayı amaçlıyor. Katılımcıların vintage kıyafetler giyerek etkinliğe katılması da ona nostaljik bir hava katıyor. Goodwood Revival, hem yarışlar hem de sergilerle dolu bir programla klasik otomobil tutkunlarını bir araya getiriyor.
2. Monterey Car Week
Her yıl Ağustos ayının ortalarında (genellikle 10-18 Ağustos tarihleri arasında) gerçekleşen Monterey Car Week, Kaliforniya’da yapılıyor ve birçok farklı otomobilin sergisi, açık artırma ve yarış gibi bir dizi etkinlikten oluşuyor. İşte Pebble Beach Concours d’Elegance, bu hafta boyunca yapılan en dikkat çekici etkinliktir. Ancak aynı zamanda “The Quail, A Motorsports Gathering” ve “Monterey Auctions” gibi diğer prestijli etkinlikler de bulunmaktadır. Bu etkinlikler, koleksiyonerlerin ve otomobil meraklılarının bir araya gelmesi için mükemmel bir fırsat sunar.
3. Concorso d’Eleganza Villa d’Este
İtalya’da, Como Gölü kıyısında düzenlenen Concorso d’Eleganza Villa d’Este, klasik otomobillerin sergilendiği ve ödüllendirildiği bir etkinliktir. Bu etkinlik, hem tarihi hem de modern otomobillerin sergilendiği bir platform sunar. Katılımcılar, otomobillerini sergilemenin yanı sıra, diğer koleksiyoncularla tanışma ve deneyimlerini paylaşma fırsatı bulurlar. Concorso d’Eleganza, lüks ve zarafeti bir araya getirerek, otomobil tutkunları için sıradışı bir fonda, unutulmaz bir deneyim sunar.
4. The Amelia Island Concours d’Elegance
Florida’da düzenlenen Amelia Island Concours d’Elegance, her yıl birçok klasik otomobilin sergilendiği bir etkinliktir. Etkinlik sırasında çeşitli seminerler ve paneller düzenlenir, bu da katılımcılara otomobil tarihi ve restorasyonu hakkında bilgi edinme fırsatı verir.
5. Rétromobile
Fransa’nın Paris şehrinde düzenlenen Rétromobile, Avrupa’nın en büyük klasik otomobil fuarlarından birisi olmasının yanında klasik otomobil tutkunları, koleksiyonerler ve profesyoneller için de bir buluşma noktasıdır. Rétromobile, otomobil sergilerinin yanı sıra, açık artırmalar ve çeşitli etkinlikler de sunarak, katılımcılara zengin bir deneyim sağlar.
6. SCCA National Championship Runoffs
Amerikan Spor Otomobil Derneği (SCCA) tarafından düzenlenen bu etkinlik, amatör ve profesyonel yarışçıların bir araya geldiği bir yarış etkinliğidir. Klasik ve modern yarış otomobillerinin yer aldığı bu yarış, otomobil tutkunları için heyecan verici bir deneyim sunar.
Sosyal Medya ve Dijital Platformların Otomobil Koleksiyoneri Yaratmaktaki Gücü
Son yıllarda dijital platformlar ve sosyal medya, koleksiyonerlerin bir araya gelmesi ve deneyimlerini paylaşması için önemli bir araç haline geldi. Özellikle Instagram ve Facebook gibi platformlar, koleksiyonerlerin araçlarını sergilemesine ve diğer meraklılarla etkileşimde bulunmasına olanak tanıyor. Ayrıca, çevrimiçi forumlar ve gruplar, koleksiyonerlerin bilgi alışverişinde bulunmasını ve deneyimlerini paylaşmasını sağlıyor. Örneğin, “Bring a Trailer” gibi çevrimiçi açık artırma platformları, koleksiyonerlerin araçlarını alıp-satmasına olanak tanırken, aynı zamanda topluluk oluşturmalarına da yardımcı oluyor.
Klasik Otomobil Koleksiyonlarının Ekonomik Gücü
Koleksiyonluk otomobiller sadece tutkunlarına değil yatırımcılara da cazip bir alternatif sunuyor. Geleneksel yatırım araçlarına kıyasla, koleksiyonluk otomobillerin değeri zamanla artma eğiliminde ve bu da onları riski düşük bir yatırım aracı olarak öne çıkartıyor.
Örneğin, 1970’lerin başında üretilen bir Ferrari 246 Dino, günümüzde milyonlarca dolara satılabiliyor. Bu tür yüksek değerli araçlar, koleksiyonerlerin ve tabi ki doğal olarak yatırımcıların ilgisini çeken haberlerle duyurulduğunda, klasik otomobil piyasası daha da kızışıyor.
Elbette koleksiyonluk otomobillerin değeri, nadirlikleri ve tarihi önemleri ile doğrudan ilişkili bu sebeple spekülatif müdahalelere çok açık bir ortam olmadığını belirtmekte fayda var. Örneğin, 1962 model bir Ferrari 250 GTO, sadece 39 adet üretilmiş olması nedeniyle, 2021 yılında 48.4 milyon dolara satılabildi. Erişilen bu astronomik fiyatları bazı durumlarda sadece otomobillerin nadirliği ile açıklamak yanlış olabilir. Bir otomobilin önceden kime ait olduğu ve hikâyesi de onun değerini katlayan faktörlerden. Bu otomobiller, sahiplerinin ünlü olmaları nedeniyle hem tarihi hem de kültürel bir değer taşımakta. Bunlardan birkaç örnek verirsek ünlü sahiplerinin otomobillerin fiyatlarını nasıl etkilediğini daha net anlayabiliriz.
Bazı Ünlüler ve En Az Onlar Kadar Ünlü Otomobilleri
Elvis Presley’nin 1956 Cadillac Eldoradosu
Elvis Presley, rock’n’roll’un kralı olarak bilinir ve bu 1956 model Cadillac Eldorado, onun ikonik araçlarından biridir. Bu otomobil, 2020 yılında açık artırmada yaklaşık 200,000 dolara satılmıştır.
James Bond’un Aston Martin DB5’i
1964 model Aston Martin DB5, James Bond filmlerinin simgesi haline gelmiştir. Bu araç, 2020 yılında bir açık artırmada 6.4 milyon dolara satılmıştır. Bu fiyat, otomobilin film tarihindeki önemi ve nadirliği nedeniyle yüksektir.
John Lennon’un 1965 Rolls-Royce Phantom V
Beatles üyesi John Lennon’a ait olan bu Rolls-Royce, 2018 yılında yaklaşık 2.29 milyon dolara satılmıştır. Araç, Lennon’un kişisel tasarımı ve özelleştirmeleri ile dikkat çekmektedir.
Steve McQueen’in 1970 Porsche 911S’i
Ünlü aktör Steve McQueen’e ait olan bu Porsche, 2020 yılında 1.95 milyon dolara satılmıştır. McQueen’in otomobil tutkusunu yansıtan bu araç, koleksiyoncular arasında büyük bir ilgi görmektedir.
Prenses Diana’nın 1994 Ford Escort’u
Prenses Diana’ya ait olan bu Ford Escort, 2019 yılında yaklaşık 70,000 dolara satılmıştır. Bu otomobil seri üretim ve sıradan bir otomobil olsa da, Prenses Diana’nın günlük yaşamında kullanması sebebiyle önemli kabul edilir.
Koleksiyoner Olmak İçin İhtiyacımız Olan Tek Şey Azıcık Cesaret
Bu örnekler, ünlü kişilere ait otomobillerin hem tarihi hem de finansal değerini açıkça gösteriyor. Koleksiyonerler için olduğu kadar tarih ve kültür meraklıları için de büyük bir ilgi kaynağı olan bu otomobiller, sahiplerinin yaşam tarzlarını ve dönemlerini yansıtan önemli parçalardır. Ancak uzmanlar, bu alanda yatırım yaparken tutkuyu ve bilgiyi önceliklendirmenin önemini özellikle vurguluyor.
Klasik otomobiller ve onları çevreleyen dünyada bir süreliğine gezindikten sonra görüyoruz ki, isteyen herkesin bu alana adım atıp bir klasik otomobil koleksiyoneri olması için önümüzde bir kapı aralanmış durumda. Bir klasik otomobil koleksiyonu yapmaya başlamak için en elverişli zamanlardan birisinde yaşıyoruz. Ve unutmayalım ki, bu yolculuğa çıkmak için ihtiyacımız olan tek şey azıcık cesaret!
