İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) Avrupa Birliği’nin desteğiyle yürüttüğü Ortaklaşa: Kültür, Diyalog ve Destek Programı’nın birinci açık çağrı döneminde hibe alan “Çekirdek Eskişehir” projesi tamamlandı. Çekirdek Eskişehir projesi; Eskişehir’de belediyeye ait bir mekânın sanatçılar ve kültür-sanat üreticileri için diyalog ve üretim alanına dönüşmesi hedefiyle Puruli Kültür Sanat Derneği yürütücülüğünde ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ortaklığında hayata geçirildi. Kentpark içinde yer alan ve daha önce restoran olarak kullanılan binanın, kültür-sanat mekânına dönüşüm önerisi katılımcı bir süreçle tasarlandı. Mekânın, önümüzdeki dönemde kentteki kültürel hayata yeni bir soluk getirecek etkinliklere ev sahipliği yapması planlanıyor.
Proje kapsamında mekânın ideal dönüşüm planı, Eskişehir’deki kültür-sanat aktörleriyle yapılan toplantı ve atölye çalışmalarında belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda, katılımcı yöntemlerle ulusal ve uluslararası paydaşlardan edinilen deneyimlerle tasarlandı. Plan, üç bileşen çerçevesinde şekillendirildi: Mimari tasarım, kültür-sanat programı ve yönetişim modeli.
Sanat Üretimine Alan Açma
Mimari tasarım, mekânın çok disiplinli ve erişilebilir bir kültür-sanat alanına dönüşmesini sağlayan bir konsept çerçevesinde hazırlandı. Bu tasarım; binadaki iç ve dış mekânların modüler olmasını, etkinliklerin ihtiyaçlarına cevap verecek malzemelerin seçilmesini ve teknik olarak da sürdürülebilir çözümlerle desteklenmesini içeriyor. Mekânın engelli bireyler için uygun altyapı ve koşulları sunması, sürdürülebilirlik ekseninde ise yerel kaynakların ve tedarik zincirlerinin kullanılması hedefleniyor.
Mekânın kültür-sanat programlamasına ilişkin belirlenen temel ilkeler arasında kapsayıcılık, sanat üretimine alan açma, disiplinlerarası işbirliği ve programlamada sürdürülebilirlik ön plana çıkıyor. Mekân ücretsiz olarak sanatçılar, kültür sanat girişimleri ve sivil toplum örgütlerinin kullanımına açık olacak.
Yerel, ulusal ve uluslararası kültür-sanat aktörleriyle birlikte çeşitli atölyeler ve toplantılar sonucu ortaya çıkarılan bütüncül yönetişim modeli ise kamu ve sivil toplumun birlikte çalıştığı bir öneri sunuyor. Bu kapsamda, mekânın, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile Eskişehirli sanatçılar ve yerel sivil toplum işbirliğiyle ortaklaşa yönetilmesi hedefleniyor.
Çekirdek Eskişehir, yarattığı yönetişim ve işbirliği modelinin uzun vadede Türkiye’nin başka şehirlerinde de yaygınlaşmasını amaçlıyor. Proje sürecinde Puruli Kültür Sanat Derneği ile Eskişehir Büyükşehir Belediyesi arasında imzalanan 5 yıllık protokol mekânın kültür-sanat ana odağıyla, sivil aktörler tarafından kullanılmasını garanti altına alıyor.
Kapanış Etkinliği
Çekirdek Eskişehir projesi, bir yıllık yolculuğunu 18-19 Ekim tarihlerinde düzenlenen kapanış etkinlikleriyle tamamladı. Eskişehir Kentpark’ta iki gün süren kapanış etkinliklerinde yerel, ulusal ve uluslararası proje paydaşları, sanatçılar ve Eskişehir halkı bir araya geldi.
Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Sivil Toplum, Temel Haklar, Yargı ve İçişleri Program Yöneticisi Maria Chiara Piazza, İKSV Genel Müdürü Görgün Taner ve Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Hasan Ünal’ın katılımıyla yapılan açılış konuşmalarında, Ortaklaşa: Kültür, Diyalog ve Destek Programı’nın kültür-sanat alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları ve belediyeler arasındaki diyaloğu ve işbirliklerini geliştirmeye yönelik hedefinin olumlu sonuçlarına işaret edildi.
Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Sivil Toplum, Temel Haklar, Yargı ve İçişleri Program Yöneticisi Maria Chiara Piazza konuşmasında: “Çekirdek Eskişehir ile yalnızca bir bina yeniden işlevlendirilmedi; yerel ve ulusal kültürel aktörler, sanatçılar, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetim dâhil tüm paydaşların özverili çalışmaları sayesinde kapsayıcılığa ve erişilebilirliğe örnek olan bir merkez yaratıldı. Bu merkez, Eskişehir’in kültürel hayatını zenginleştirmekle kalmayarak diğer şehirler için de ilham verici bir örnek teşkil edecektir. Kültür sektörünün olumlu toplumsal değişime nasıl öncülük edebileceğinin ve toplumun genel refahına nasıl katkı sağlayabileceğinin parlayan bir örneği olarak hem Türkiye’de hem de Avrupa’da kültür, kapsayıcılık, işbirliği ve kentsel dönüşümü harmanlayan projelere ilham kaynağı olacağına olan güvenim tam” dedi.
İKSV Genel Müdürü Görgün Taner konuşmasında şunları söyledi:
“Çekirdek Eskişehir; yerel, ulusal ve uluslararası paydaşların yer aldığı katılımcı bir süreçle kamu ve sivil toplumun birlikte çalıştığı bir yönetişim modeli öneriyor. Proje sürecinde Puruli Kültür Sanat Derneği ile Eskişehir Büyükşehir Belediyesi arasında imzalanan beş yıllık protokolle mekânın kültür- sanat amacıyla, sivil aktörler tarafından kullanılmasının garanti altına alınması da projenin devamlılığı konusunda umut verici bir gelişme.”
İKSV tarafından, Avrupa Birliği desteğiyle, Marmara Belediyeler Birliği (MBB) iştiraki ve EUNIC (Avrupa Birliği Ulusal Kültür Enstitüleri) Ankara ve İstanbul işbirliğiyle hayata geçirilen Ortaklaşa: Kültür, Diyalog ve Destek Programı, Üç yıl süren proje kapsamında kültür-sanat odaklı STK’larla yerel yönetimlerin birlikte üretecekleri projelere toplam 1,3 milyon avro hibe desteği sağlanıyor.
