Kripto Sanat Platformları ve NFT Satışları- SuperRare Direktörü Zack Yanger

• Zack seni ve SuperRare’i tanıyabilir miyiz?

SuperRare’in Chief Marketing Officer’ı ve Sanatçı İlişkileri Yöneticisi’yim. 2018 başından beri SuperRare’deyim. SuperRare ethereum’da lansmanı resmi olarak yapılan ilk dijital sanat piyasası. En baştan itibaren tek edisyonlu işlere odaklanma kararı aldık. Sanatçıların yüklediği her bir eser sadece bir koleksiyoner tarafında sahip olunabiliyor, çok edisyonlu işler yapmıyoruz. Son üç yıldır hem SuperRare hem de piyasalar çok hızlı büyürken piyasanın üst segmentine odaklanmaya çalıştık sanatçıların kimliklerinden emin olmaya, SuperRare olarak kazandığımız koleksiyoner güvenini korumaya odaklandık. Her işin gerçek olmasına dikkat ettik. SuperRare’deki tüm token’ler sanatçının kendisi tarafından yükleniyor.

Sanatçı Telif Hakkı Ödemeleri

• Kripto sanat piyasalarını özellikle de SuperRare’i sanatçılar için cazip kılan faktörler nedir?

SuperRare’e girmek için birtakım bariyerler yok değil ancak geleneksel sanat piyasası ile kıyaslandığında çok daha az. Yetenekli bir sanatçı, sosyal medyada milyonlarca takipçisi olsun olmasın, eşsiz, benzersiz bir iş yapıyorsa SuperRare’de bir şans bulabiliyor piyasaya girmek için. İkinci önemli faktör sanatçı telif hakları ödemeleri, bu konsepti 2018 yılında ilk biz getirdik SuperRare olarak. İkinci el piyasasında satışlardan da telif hakkı kazancı oluyor sanatçıların, geçen hafta örneğin bir sanatçımızın sadece telif haklarından geliri 80 bin doları buldu. Bir diğer önemli husus ise koleksiyoner ve sanatçı komünitesi; sanat eserinizi paylaşıp diğer sanatçılardan geri bildirim alabiliyorsunuz, bir sanatçı olarak çeşitli ülkelerden sanatçılarla iş birliği yapabiliyorsunuz.

“Birçok koleksiyoner sanal müze veya galeriler yarattılar, aldıkları eserleri burada sergiliyorlar. Aynı zamanda eserler Meural veya Infinite Objects gibi dijital çerçevelerde sergilenebiliyor.”

• Ağırlıklı olarak hangi koleksiyonerlerin yer aldığı bir platform kripto sanat? Bir koleksiyonerin SuperRare’i tercih etme sebebi ne olabilir?

Günümüzde kripto sanat piyasasında yer alan koleksiyonerler ağırlıklı olarak kripto piyasasında bitcoin ve ethereum’dan servet yapanlar ile kripto piyasalarında aktif olan VC şirketlerinden oluşuyor. SuperRare’i koleksiyonerlerin başlıca tercih etme sebebi ise SuperRare tokenlerinin orijinal olması. SuperRare’de eserleri sanatçıların kendileri üretiyor ve yüklüyor, diğer platformlarda ise bunu sanatçı adına platformun kendisi gerçekleştiriyor. Token’ı bir sanat eserinin imzası olarak düşünebilirsiniz. Bu yüzden de geçmişi incelendiğinde ilk token’ın sadece sanatçıya ait olan kripto cüzdandan çıktığını görmek orijinalliği belgeleyen önemli bir faktör olacak. Müzayedelerde verilen tekliflerin hepsi token’a işleniyor, bu süreci token’ın sahipleri takip edilebiliyor, sistem blockchain üzerinde belgeleniyor. SuperRare platformundan bağımsız işleyen bir süreç. Aynı zamanda SuperRare’de alım yapan bir koleksiyoner eseri rahatlıkla ikincil piyasada satabileceğini biliyor. Bazı platformlarda ikincil piyasa olmadığı için koleksiyonerin satış için başka bir platforma gitmesi gerekiyor. SuperRare diğer platformlardan farklı olan sistemi ile koleksiyonere kolaylık getirirken aynı zamanda güven veriyor.

(Yukarıdaki cevap Burcu Dimili ve Feride İkiz’in InBusiness dergisinde yer alan kripto sanat dosyasından alınmıştır)

• Koleksiyoner farklı bir platformdan aldığı bir eseri SuperRare’de ikincil piyasada satabiliyor mu?

Şu anda örneğin Nifty Gateway’de aldığı bir eseri SuperRare’de satamıyor ancak bu sene büyük ihtimalle başka platformlarda üretilmiş eserleri SuperRare’de satmak mümkün olacak, tabii SuperRare’in platformunda olan bir sanatçının işi ise. Bunun için çalışmalarımız devam ediyor.

“Pek çok koleksiyoner sosyal medyada daha aktif olan sanatçıları tercih edebiliyor, sanatçı kendisini tanıtacak, işleri daha çok değerlenecek diye.”

• Koleksiyonerlerin ana alım kriterleri nedir bu piyasalarda, çünkü biliyoruz ki bu piyasadaki koleksiyonerlerin birçoğu geleneksel sanat piyasasında olmayanlar?

Çok farklı kriterleri olabiliyor. Koleksiyonerlerin kullandığını bildiğim önemli bir veri sanatçının ortalama satış fiyatları, ben kendim de buna dikkat ediyorum. Biliyorsunuz ki bu bilgiler açık olarak takip edilebiliyor, sanatçının şimdiye kadar sattığı eserlerin toplam değeri, şimdiye kadar eserini sattığı en yüksek bedel… Diğer bir büyük faktör, biliyorsunuz ki kripto sanat piyasasında benzer işleri yapan çok sayıda sanatçı olabiliyor, bazı sanatçıların kendine özgü bir stili oluyor; başkalarının çok satan işlerine benzer bir eser satışa sunduğunda araştırmanız gerekmiyor, hemen kimin olduğunu stilinden biliyorsunuz. İşte bu tip sanatçılara dikkat ediyorlar diye düşünüyorum.

“Streaming Çözümü Üzerinde Çalışıyoruz”

• Bir koleksiyoner satın aldığı kripto eserleri nasıl sergileyebilir peki?

Birçok koleksiyoner sanal müze veya galeriler yarattılar, aldıkları eserleri burada sergiliyorlar. Aynı zamanda eserler Meural veya Infinite Objects gibi dijital çerçevelerde sergilenebiliyor. Bunların yanı sıra streaming (yayın) çözümü üzerinde çalışmalarımızı sürdürüyoruz. SuperRare olarak sanatçılar veya koleksiyonerlerin bir playlist oluşturmasına ve bunu yayınlamasına olanak tanıyacak bir çözüm üzerinde çalışıyoruz.

(Yukarıdaki Burcu Dimili ve Feride İkiz’in InBusiness dergisinde yer alan kripto sanat dosyasından alınmıştır)

• SuperRare’in gelir modeli nasıl?

Ana gelir kalemi satış komisyonları. Birincil piyasa ve ikincil piyasadaki her satıştan satış fiyatının üzerine yüzde 3+ piyasa ücreti alıyoruz alıcıdan. Ayrıca birincil piyasa satışlarından yüzde 85’i sanatçıda kalıyor, SuperRare yüzde 15 alıyor. İkincil piyasada ise satan kişinin eline yüzde 90 geçiyor, yüzde 10 sanatçıya telif hakkı kalıyor. Sanatçıları eserleri yüklerken elimizden geldiğince destekliyoruz, editoryal bölümde ele alıyoruz işlerini ancak bunlardan herhangi bir danışmanlık ücreti almıyoruz; tek gelir kalemimiz komisyonlar.

• Bir kripto sanat koleksiyoneri bir röportajında sanatçıların sosyal medyadaki varlığının önemli olduğundan bahsediyor bu konuda ne düşünüyorsun?

Sanatçılar işlerini platforma sessizce çıkardıklarında daha zorlanabilirler. Neticede koleksiyonerler kim olduğunu, ne yaptığını, işlerinin arkasındaki hikâyeyi merak ediyor. Pek çok koleksiyoner sosyal medyada daha aktif olan sanatçıları tercih edebiliyor, sanatçı kendisini tanıtacak, işleri daha çok değerlenecek diye.

“Kripto Sanat Piyasasını Denemek İsteyen Çok Sanatçı Var”

• Kripto sanat piyasasına yeni girecek sanatçılar için tavsiyelerin ne olurdu?

Şu anda kripto sanat piyasasını denemek, işlerini ‘tokenize’ etmek isteyen çok sayıda sanatçı var. Bu çok iyi ancak ciddi olarak kripto ile ilgilenen sanatçılara tavsiyem bir-iki hafta detaylı çalışma yapmaları, her bir platformu dikkatli incelemeleri; eserleri nasıl üretiyorlar, nasıl bir teknoloji kullanıyorlar bunları araştırmaları… Her sanatçı arkasındaki blockchain teknolojisine çok aşina olmayabilir ancak internette pek çok video var teknolojiyi detaylı anlatan, bunları inceleyip rahatlıkla öğrenebilirler. Hemen platformlara girmeden kimler var o platformlarda vs. incelemeleri iyi olur.

SuperRare’e girmek de giderek zorlaşıyor günlük 250’nin üzerine başvuru alıyoruz, ayda ise en fazla 60-70 sanatçı lanse ediyoruz, biraz da büyümemiz yeni koleksiyonerlerin piyasaya girmesine bağlı. Sanatçıların biraz sabırlı olmaları, acele etmemeleri lazım, başvurulara yaklaşık 2-3 hafta içinde dönüyoruz bu esnada sanatçılar acele etmeyip çok fazla işi çok hızlı piyasaya vermemeliler. Koleksiyoner sayısı geleneksel piyasalara göre hâlâ çok sınırlı, sanatçılar bunun bir balon olduğunu düşünüp kaçırmamak için de aceleci davranmamalılar, daha uzun vadeli olarak kariyerlerini planlamalılar.

• Bugünlerde dünyada çok fazla tartışma var, farklı renk, ırktan insanların, kadınların, LGBT gibi komünitelerin ayrımcılığa maruz kalışları ile ilgili, bu tartışmaların haklı yansımalarının sanat piyasasında da olduğunu görüyoruz, çeşitlilik açısından kripto sanat piyasasını ve SuperRare’i değerlendirebilir misin?

Biz başvuranlara hangi kökenden, ırktan olduklarını başvuru sırasında sormuyoruz. O nedenle bilemiyoruz. Çeşitliliğe önem veriyoruz ancak sanatçıları platforma kabul edildiklerinde yakından tanıyabiliyoruz. Çok iyi sanatçılar aramıza katıldı son aylarda, pek çok kadın sanatçının, farklı etnik kökenden, farklı renk ve ırktan sanatçıların platforma katıldığını görüyoruz. En başta böyle değildi, bu biraz da kripto piyasaları ile alakalıydı, sanat piyasası çok çeşitli değildi ancak kripto sanat piyasası büyüdükçe çeşitlilik ve kapsayıcılık artacaktır.

“…Kripto sanat piyasasındaki sanatçıların çoğu bugün dijital sanatçılar. Geleneksel sanat piyasasındaki sanatçıların çoğu, dijitale çok hâkim değiller onlar genelde ressam, fotoğrafçı, heykeltıraş. Bu sanatçılar için işlerinin dijital sanat dünyasına evrilmesi zaman alıyor.”

• Kripto sanat piyasalarında çoğunlukla motion designer’ların aktif olduğunu görüyoruz, geleneksel sanat piyasasında yeni medya sanatını medyum olarak kullanan sanatçıların temsili daha az. Bununla ilgili ne düşünüyorsunuz?

Haklısınız, kripto sanat piyasasındaki sanatçıların çoğu bugün dijital sanatçılar. Geleneksel sanat piyasasındaki sanatçıların çoğu, dijitale çok hâkim değiller onlar genelde ressam, fotoğrafçı, heykeltıraş. Bu sanatçılar için işlerinin dijital sanat dünyasına evrilmesi zaman alıyor. İnternetin icadı ile tamamen farklı bir sanatçı segmenti oluştu; geleneksel sanat piyasasına hiç giremeyen, yaptığı işler kolaylıkla çoğaltılıp internette yayılabildiği için üretimlerini satamayan dijital sanatçılar için çok zor bir dönemdi. Şimdi ise dijital sanatçıların işlerini satabilmeleri yeni teknoloji ile mümkün hem de global izleyiciye… Şimdi daha fazla geleneksel piyasadan sanatçılar gelecek bu biraz da koleksiyonerlere bağlı, tamamen yeni bir segment koleksiyoncu oluştu. Ancak demiyorum ki bu hep böyle olacak; piyasaya kripto kökenli koleksiyonerler hâkim olacak, geleneksel sanat piyasasından da koleksiyonerler artmaya başlayacak. Kripto koleksiyonerler spekülasyona, kripto paralara, veriyi kullanmaya alışkınlar. Mart ayı başında Neïl Beloufa’nın ve Petra Cortright’ın müzayedesini yaptık, Shepard Fairey’nin müzayedesi şimdi bu seriyi takip edecek, geleneksel sanat piyasasından daha fazla sanatçıyı görmeye başlıyoruz SuperRare’de, beraberinde daha geleneksel koleksiyonerler de gelecektir.

İlginizi çekebilir:  "Orada Kimse Yok Mu?"

“Tekil İşlerin Değerini Koruyacağına İnanıyorum”

• SuperRare dışında başka platformlar da var Nifty Gateway, MakersPlace gibi… Rekabeti nasıl yorumlarsınız?

Bugün hâlâ platformlar koleksiyonerin gözünde kayıt tutucular olarak görülüyor. Koleksiyoner sanatçının işinin nerede yüklendiğini inceliyor ancak ileride koleksiyoner nerede yüklendiğinden çok kimin yüklediğine dikkat ediyor olacak. Benim vizyonum SuperRare’in ileride koleksiyonerlerin tüm kripto sanat eserlerini alıp satabileceği bir platform olacağı yönünde, nereden yüklendiğinden bağımsız. Nifty Gateway tamamen farklı bir piyasa, günün belli saatinde işleri yüklüyorlar, dolar ile alım yapılabiliyor, farklı bir koleksiyoner profilini piyasaya getiriyor. Konsepti tamamen farklı. Açık edisyonlar var, 10 dakika ile sınırlı müzayede yapılıyor, bu sürede koleksiyonerler alabildikleri kadar sanat eserini alıyorlar, böyle bir iş modeli var. Gayet iyi gidiyor gibi görünüyor ancak çok ciddi bir arz fazlası oluyor, çok sürdürülebilir olabileceğini ben şahsen düşünemiyorum. Ciddi bir para ödediğiniz işin bir bakıyorsunuz 5 bin edisyonu oluyor. Ben şahsen tekil işlerin değerini koruyacağına inanıyorum, bazı sanatçıların edisyonlu işleri de değerini koruyacaktır ancak genel olarak tek edisyonlara inanıyorum. Ayrıca özgünlük önemli, Nifty Gateway’de tüm eserleri Nifty kendisi yüklüyor sanatçı adına. Sanatçı kendisi yapmıyor, her bir eser sanatçının kendi kripto cüzdanından çıkmıyor. Dolar alım yapılan işlerde eserin token’ında dolar alımın tarihçesi yer almıyor. Zamana karşı müzayedede blockchain’de her türlü teklif not ediliyor, geriye dönük izlenebiliyor ancak dolar müzayedelerde kazanan teklif sadece token’ın kayıtlarında yer alıyor. Belki çok ciddi koleksiyonerler o eseri alırken kapıştı teklif verirken, bu kayıtlarda yer alamıyor. SuperRare bu açıdan farklılaşıyor, sanatçı kendisi yüklediği ve etherum’la satış yapıldığı için tüm kayıtlar token’ın geçmişine işlenebiliyor.

• Kripto sanat piyasası çok hızlı büyüyor ancak hâlâ çok küçük, 2020 sonunda yaklaşık 30 milyon dolar’lık bir piyasa büyüklüğüne erişti, ancak 65 milyar dolarlık geleneksel sanat piyasasına kıyasla çok küçük bir rakam. Bu da piyasaları spekülasyona açık hâle getiriyor, ne düşünüyorsun?

Süratle büyüyor piyasa sizin de dediğiniz gibi. Mart başında 200 milyon dolar toplam işleme erişti piyasalar, sadece şubat ayında 100 milyon dolarlık işlem yapıldı. 6 ay sonra çok farklı olacak, çok büyük bir piyasa olacak. Bugün kesinlikle büyük koleksiyonerlerin etkileyebileceği bir piyasa. Koleksiyoner sayısı arttıkça giderek bu da azalacak.

Ocak ayında SuperRare’de günlük aktif koleksiyoner sayısı 400’dü, şubatta bu sayı 900 oldu, büyüyor sürekli. Önlemlere gelince geleneksel sanat piyasasını da biliyorsunuz spekülasyonu engellemek tamamen mümkün değil gibi ancak kripto sanat piyasasının özelliği en azından SuperRare’de her şey saydam, kripto cüzdanları blockchain’de kontrol etmeniz mümkün. Yüzde 15 ücret ödeniyor, SuperRare’e kara para aklamak için böyle bir maliyete katlanmak mantıklı olmasa gerek. Ancak komisyon olmayan platformlar da var; bu platformlarda ikinci bir hesap açıp farklı bir koleksiyoner gibi kendi sattığın işi almak mümkün, maliyeti olmuyor. Ancak SuperRare’de böyle işlemler yapmak mantıklı olmayacaktır.

“6 ay sonra çok farklı olacak, çok büyük bir piyasa olacak. Bugün kesinlikle büyük koleksiyonerlerin etkileyebileceği bir piyasa. Koleksiyoner sayısı arttıkça giderek bu da azalacak.”

“Blockchain’de Müzayedelerin Olmasını Önemsiyorum”

• Geçen hafta Christie’s’teki müzayedede Beeple’ın işini 69 milyon dolar’a satarak bir rekora imza atması, akabinde Sotheby’s’in Pak ile anlaştığını açıklaması ile ilgili ne düşünüyorsun? Piyasalar buna nasıl reaksiyon gösterdi?

Her ikisinin de çok heyecan verici gelişmeler olduğunu düşünüyorum. Kripto sanat piyasalarına net olarak olumlu etkileri olacaktır. Son birkaç yıldır NFT’lerin müthiş bir gelişme olduğunu herkese anlatmak için çok çalışıyorduk, Christie’s ve Sotheby’s gibi müzayede evlerinin NFT’leri ciddiye alması kripto sanat piyasalarına çok emek veren bizlerin doğru yolda olduğunun bir tasdiki oldu. Aslında blockchain’de müzayedelerin olmasını ve blockchain’de kaydedilmesini önemsiyorum ancak geleneksel müzayede evlerinin NFT sanatçılarının işlerini satışa sunması farklı koleksiyonerleri piyasaya çekecektir.

• Gelirlerin vergilendirilmesini ile ilgili biraz bilgi verebilir misiniz?

Vergi konusu ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor. Bildiğim kadarıyla Amerika’da kazandığınız kârlar gelir vergisi hesabınıza katılıyor. Bu yıl içinde vergi regülasyon ve kanunlarında biraz daha netlik olmasını bekliyoruz ancak benim tavsiyem koleksiyonerlere gelirlerini beyan edip vergi ödemeleri yönünde olacaktır.

“Belki ileride daha dengeli kripto para birimleriyle (dolara entegre edilebilen edilen kripto paralar gibi) ödeme kabul etmemiz mümkün olabilir, böylelikle yine merkeziyetsiz blockchain içinde işlemlerin kaydı mümkün olur.”

• SupeRare’de sadece ethereum mı kabul ediyorsunuz ödeme metodu olarak, ileride dolar ile alım yapılabilecek mi?

Ethereum ile alım yapılmasına özellikle karar verdik. Bu şekilde tüm işlemler işin tekilliği, alım satımı esnasındaki fiyatı, kimin aldığı gibi bilgiler sanat eserinin geçmişinde takip edilebilir oluyor. Dolarla işlem yapılan platformlarda zincir dışında işlemler yapılıyor, token’e eklenmiyor; takas görevi görüyor platform. Biz ise SuperRare’de takas görevi yapmayı tercih etmiyoruz, her şey sanatçı ile koleksiyoner arasında oluyor. Belki ileride daha dengeli kripto para birimleriyle (dolara entegre edilebilen edilen kripto paralar gibi) ödeme kabul etmemiz mümkün olabilir, böylelikle yine merkeziyetsiz blockchain içinde işlemlerin kaydı mümkün olur.