Müzik dünyasının en büyük piyano virtüözlerinden biri kabul edilen, Türkiye’nin “harika çocuğu” İdil Biret’in yaşamını anlatan ve ilk gösterimi Nisan 2015’te 34. İstanbul Film Festivali’nde gerçekleştirilen “İdil Biret: Bir Harika Çocuğun Portresi” belgeseli ilk kez dijital erişime açılıyor. Belgesel, İdil Biret’in resmi web sitesi (www.idilbiret.eu) ve İdil Biret YouTube kanalı üzerinden izlenebilecek.
5 yaşında yaptığı besteler, arşivden fotoğraflar…
“Türkiye’nin Harika Çocuğu” İdil Biret’in hayatını ve müzik yolculuğunu anlatan belgeselin yönetmenliğini Eytan İpeker, yapımcılığını Yoel Meranda üstleniyor. Belgeselde İdil Biret’in kendi arşivinden çocukluk fotoğrafları, çocukken yazdığı mektuplar, beş yaşındayken yaptığı bestelerin orijinallerinin yanı sıra henüz 7 yaşındayken Fransız Radyosu’na verdiği röportaj, ünlü piyanist Arthur Rubinstein’ın İdil Biret’i Fransız izleyicilerine tanıttığı televizyon programının ses kayıtları ve Biret’in 70’lerde hocası Nadia Boulanger’ye Berg’in Piyano Sonatı’nı çaldığı görüntüler yer alıyor. İdil Biret’in hayatı ve müzik yolculuğunun anlatıldığı “İdil Biret: Bir Harika Çocuğun Portresi”ne röportajlarıyla katılanlar arasında; İdil Biret’in eşi Şefik Büyükyüksel, besteci ve müzik eğitmeni Nevit Kodallı, Fransız piyanist Remy Stricker, İdil Biret’in hocası Wilhelm Kempff’in çocukları Roland ve Irene Kempff, müzik eleştirmeni ve Fransız Radyosu Yayın Direktörü Claude Samuel, “İdil Biret – Dünya Sahnelerinde Bir Türk Piyanisti” kitabının yazarı Dominique Xardel, İsmet İnönü’nün kızı Özden Toker İnönü ile Suna Kan’dan Filiz Ali’ye pek çok ünlü isim bulunuyor.
Kedi heykelleri
Almanya, Belçika, Fransa ve Türkiye’de çekilmiş görüntü ve röportajlarla İdil Biret’in sanat hayatına ışık tutan “İdil Biret: Bir Harika Çocuğun Portresi” belgeselinin 34. İstanbul Film Festivali’nde gerçekleştirilen gösteriminin biletleri günler öncesinden tükenmişti. Yapımına 2008 yılında başlanan ve yedi yılda tamamlanan belgesel, yönetmeni Eytan İpeker tarafından “Bu belgeselde hedefimiz İdil’in kişisel ve samimi bir portresini yapmaktı. Evini dolduran kedi heykelleri bu anlamda önemli bir ipucu oldu. Meraklı olduğu kadar mesafeli gözlerle dünyaya bakan kediler…” sözleriyle anlatılmıştı.
Konserle 250. yılında Beethoven yolculuğu
Aynı zamanda 35. İstanbul Müzik Festivali Onur Ödülü sahibi olan ve Beethoven’ın en iyi yorumcularından biri kabul edilen İdil Biret, bu yıl 48. İstanbul Müzik Festivali’nde, önümüzdeki günlerde açıklanacak bir tarihte müzikseverlerle “İdil Biret ile 250. Yılında Bir Beethoven Yolculuğu” başlıklı konserlerde buluşacak. Beethoven’in 32 sonatı, 5 piyano konçertosu ile 9 senfonisinin Liszt tarafından yapılan piyano uyarlamalarının tamamını konserlerde çalan ve kaydını yapan tek piyanist olan Biret’in 1985-2008 yılları arasına yayılmakla birlikte toplam 52 gün içinde tamamlanan Beethoven kayıtlarının öyküsünü anlatan A Musical Odyssey adlı 15 dakikalık belgesel de konserlerden önce izleyiciyle buluşacak.
İdil Biret hakkında
T.C. Devlet Sanatçısı Ídil Biret üç yaşında piyanoya büyük istidat göstererek ilk derslerini Ankara’da Mithat Fenmen’den aldı. O dönemde yapılmakta olan müzik reform çalışmalarının büyük destekçisi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün isteği ile sunulan teklif üzerine, TBMM’nin 1948 yılında çıkardığı özel kanunla sekiz yaşında Fransa’ya gönderildi. Orada, büyük Fransız müzisyeni Nadia Boulanger’nin gözetiminde, Paris Konservatuvarı’nda okuyarak on beş yaşında birincilikle mezun oldu. Daha sonra, 20. asrın en büyük piyanistlerinden Alfred Cortot ve Wilhelm Kempff ile çalıştı. Hiçbir piyano yarışmasına katılmayan Idil Biret on altı yaşından itibaren Boston Senfoni, Leningrad Filarmoni, Londra Senfoni, Leipzig Gewandhaus, Dresden Filarmoni, Varşova Filarmoni gibi dünyanın büyük orkestraları, Erich Leinsdorf, Pierre Monteux, Joseph Keilberth, Hermann Scherchen, Gennadi Rozhdestvensky, Sir Adrian Boult, Sir Charles Mackerras gibi 20. asrın efsane şefleri ile çalıştı ve Carnegie Hall (New York), Symphony Hall (Boston), Royal Festival Hall (Londra), Theatre des Champs Elysees (Paris), Konzerthaus (Berlin), Semper Oper (Dresden), Philharmonic Hall (Varşova), Muzikverein (Viyana), Tchaikovsky Hall (Moskova) gibi başlıca salonlarda, beş kıtayı kapsayan üç bine yakın konser verdi, birçok festivale katıldı. Van Cliburn (ABD), Kraliçe Elisabeth (Belçika), Busoni (İtalya), Franz Liszt (Weimar, Almanya), Sviatoslav Richter (Moskova) gibi ünlü piyano yarışmalarında jüri üyeliği yaptı; Fransa, Polonya, Íngiltere, Ítalya, ABD ve Türkiye’de ödül ve nişanlar aldı.
Biret, bugüne kadar EMI, Decca, Atlantic/Finnadar, Naxos ve diğer firmalar için Amerika ve Avrupa’da 100’den fazla plak kaydetmiştir. Bunlar arasında müzik tarihinde ilk kez komple diziler olarak seslendirilen Chopin’in bütün piyano eserleri ve Beethoven’in dokuz senfonisinin Liszt tarafından yapılan piyano uyarlamaları, 32 piyano sonatı, 5 piyano konçertosu ile Brahms ve Rachmaninof’un bütün solo piyano eserleri ve konçertoları, Boulez’in üç piyano sonatı, Ligeti’nin etüdleri ve Stravinsky’nin Ateskuşu bale müziğinin piyano uyarlaması da yer almaktadır. Bu kayıtlar Polonya’da Chopin Büyük Ödülü, Fransa’da Altın Diyapazon dâhil pek çok ödül almış olup Amerika, Avrupa ve Uzak Doğu’da 3 milyon adet civarında satılarak büyük bir dinleyici kitlesine ulaşmıştır. 2007 yılında Chopin’in bütün piyano eserleri kayıtları ve konser icraları ile Polonya kültürüne yaptığı katkılar nedeniyle Cumhurbaşkanı Lech Kaczsnky Ídil Biret’i Polonya’nın en üst nişanı olan “Yüksek Liyakat Madalyası” (Krzyzem Kawalerskim Ordera Zaslugi) ile taltif etmiştir. Repertuvarında yüzden fazla piyano konçertosu olan Ídil Biret’in eski ve yeni kayıtları, kendi etiketi İdil Biret Arşivi (IBA) üzerinde Naxos tarafından bütün dünyaya dağıtılmaktadır. İdil Biret’in 1959 yılından bu yana yaptığı LP/CD kayıtların tamamı 130 CD bir büyük kutu içinde Mayıs 2018’de Türkiye ve dünya piyasasına sunulmuştur. İdil Biret bütün bunları Türkiye’de Cumhuriyet’in ilk döneminde başlatılan müzik reform çalışmaları sayesinde yapabilmiştir.
