Her yıl dünya edebiyat ve yayın dünyasında heyecan yaratan, İsveç Akademisi tarafından dünya edebiyatına önemli katkılarda bulunan yazarlara verilen Nobel Edebiyat Ödülü’nün bu yılki sahibi “tarihsel travmalarla yüzleşen ve insan yaşamının kırılganlığını ortaya koyan yoğun şiirsel düzyazısı için” Güney Koreli yazar Han Kang oldu. Sadece Kore edebiyatı için değil, küresel edebiyat sahnesi için de önemli katkılar sunan, okuruna farklı perspektifler sunarak derin bir edebi deneyim yaşatan Han Kang’ın kitapları Türkiye’de April Yayıncılık tarafından yayımlanıyor.
İnsan Hayatının Kırılganlığı
İsveç Akademisi tarafından yapılan açıklamada Han Kang için “Tarihsel travmalarla yüzleşir ve her bir eseri insan hayatının kırılganlığını gözler önüne serer. Beden ve ruh, yaşayanlar ve ölüler arasındaki bağlantılar konusunda eşsiz bir farkındalığa sahip olan yazar, şiirsel ve deneysel üslubuyla çağdaş düzyazıya yenilik getirmiştir” denildi.
Geleneksel Anlatımdan Uzak
Han Kang’ın eserleri, insan doğası, şiddet, travma ve varoluş gibi derin temaları işliyor. Özellikle lirik ve felsefi anlatım tarzıyla dikkat çeken yazarın uluslararası başarısı, özellikle 2016’da Vejeteryan ile Uluslararası Man Booker Ödülü‘nü kazanmasıyla zirveye ulaşmıştı. Han Kang’ın eserlerinde en belirgin temalardan biri şiddet ve onun insan yaşamındaki etkileri olarak öne çıkıyor. Romanlarında geleneksel hikâye anlatımından uzaklaşmayı tercih eden yazar, deneysel yapılar ve içsel monologlar kullanarak okuyucuyu düşündürmeye ve sorgulamaya yönlendirmesiyle dikkat çekiyor.
April Yayıncılık tarafından Türkçede yayınlanan Vejetaryen, Çocuk Geliyor, Beyaz Kitap adlı romanlarıyla hem dünyada hem ülkemizde geniş bir okur kitlesine sahip Güney Koreli yazar Han Kang, Veda Etmiyorum adlı romanıyla 2023 yılında Prix Medicis’e değer görülmüştü. Han Kang’ın Yunanca Dersleri ve Sevgilinin Soğuk Eli adlı romanları da tüm külliyatının yayıncısı April Yayıncılık tarafından yayınlanacak. Han Kang’ın kitaplarını Türkçeye Göksel Türközü çeviriyor.
119 Kazanan Arasında 18 Kadın
Han Kang, Güney Kore’den Nobel alan ilk edebiyatçı ve aynı zamanda ödülü kazanan ilk Asyalı kadın yazar oldu. Nobel Edebiyat Ödülü’ne değer görülen 119 yazar arasında sadece 18 kadın yer alıyor. Ödülü Han Kang’dan önce kazanan kadın edebiyatçı Fransa’dan Annie Ernaux olmuştu.
Son 10 yılda Nobel Edebiyat Ödülü’nü Kazanan Yazarlar
2023- Jon Fosse – Norveçli yazar, dramatik eserleri ve şiirsel anlatımıyla tanındı. Jon Fosse, bu yılki Dünya Tiyatrolar Günü mesajının yazarıydı, mesajının sonunda “Savaş ve sanat da tıpkı zıtlıklar gibi. savaş ve barış birbirine zıttır; bu kadar basit: sanat barıştır” demişti.
2022- Annie Ernaux – Fransız yazar, eserlerinde bireysel hafızayı ve toplumsal tarih ilişkisini inceliyor. Türkiye’de de çok okunan yazarlar arasında yer alan Ernaux‘nun yazımı, otobiyografik unsurlarla harmanlanmasıyla öne çıkıyor.
2021- Abdulrazak Gurnah – Tanzanyalı yazar, Gurnah eserleri, özellikle sömürgecilik, göç, kimlik ve aidiyet gibi temaları ele alıyor.
2020- Louise Glück – Amerikalı şair, şiirlerinde genellikle kişisel deneyim, insan doğası, aile ilişkileri, travma ve ölüm temalarını işlerdi. Pulitzer Ödülü’nün de sahibi olan şair 2023 yılında hayata veda etmişti. Türkiye’de maalesef pek bilinmeyen şairin 1994 yılında Güven Turan’ın çevirisiyle Seçme Şiirler‘i yayımlanmıştı ama sonrası hiç gelmedi.
2019- Peter Handke – Avusturyalı yazar ve oyun yazarı, eserlerindeki yenilikçi dil kullanımı ile dikkat çekti. İnsanın varoluşsal sorgulama ve yabancılaşma temalarını ele alan yazarın ödül alması epey bir tartışma yaratmıştı. Handke, 1990’lı yıllarda Yugoslavya İç Savaşı sırasında Sırp güçlerinin yanında yer aldığı ve ağır savaş suçlarından sorumlu tutulan Slobodan Milosevic’e destek veriyordu.
2018- Olga Tokarczuk – Polonyalı yazar, geniş hayal gücüne sahip eserleriyle tanındı. 2018’de Uluslararası Booker Ödülü’nü kazanan Tokarczuk, Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan 15. kadın yazardı.
2017- Kazuo Ishiguro – Türkiye’de Nobel Edebiyat Ödülü’nden önce de çok okunan, Japon asıllı İngiliz yazar, romanlarında bellek, zaman ve kendilik kavramlarını işliyor. İsveç Akademisi Ishiguro‘yu “büyük bir duygusal güce sahip romanlarında, dünyayla bir bağlantımız olduğu yanılsamasının altında yatan dipsiz uçurumu açığa çıkaran” bir yazar olarak tanımladı.
2016- Bob Dylan- Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı, müzik ve edebiyatı birleştiren yenilikçi eserleriyle ödül aldı. Sosyal ve politik temaları işleyen şiirsel dili ve müziğiyle tanınan Dylan, bu prestijli ödülü alan ilk söz yazarı oldu. Tabii bu karar, şarkı sözlerinin de edebiyat olarak kabul edilip edilmemesi yönünde tartışmalara yol açtı. Bazı eleştirmenler “edebiyat ödülü”nün bir şair veya romancı yerine bir müzisyene verilmesini sorguladı.
2015- Svetlana Alexievich- Belaruslu gazeteci ve yazar, belgesel niteliğindeki anlatılarıyla toplumsal olayları irdelediği, çağımızın acıları ve cesaretini anıtsal bir şekilde dile getiren çok sesli yazıları nedeniyle ödüle değer görüldü. Alexievich‘in eserleri, çoğunlukla belgesel nitelikli olup savaş, felaket ve Sovyet sonrası dönemdeki yaşam gibi temaları araştırıyor.
Son 10 yıl dedik ama tabii Orhan Pamuk‘u anmadan geçemeyiz. Pamuk, 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülü tarihine Türkiye’den ilk edebiyatçı olarak geçti.
