Röportaj derlemeleri, biyografiler ve romanlarıyla tanınan yazar, gazeteci ve çevirmen Liz Behmoaras, 75 yaşında hayatını kaybetti. Cumhuriyetin kuruluş yıllarına tanıklık etmiş, dönemi yaşamış kişilerin hayatını konu alan ve sevilen biyografik eserlerinde Behmoaras, dönemin kimlik sorunsallığını sorguladı.
Türkiye’de Aydınların Gözüyle Yahudiler, Kimsin Jak Samanon?, Yüzyıl Sonu Tanıklıkları, Bir Kimlik Arayışının Hikâyesi, Suat Derviş Efsane Bir Kadın ve Dönemi, Mazhar Osman Kapalı Kutudaki Fırtına, Yüzyıl Sonu Tanıklıkları Akdenizlilik, Kimlik ve Entelektüalizm Üzerine… ve Sen Bir Başka Gittin kitaplarıyla tanınan Behmoaras 1950 yılında İstanbul’da doğdu. Fransızca, Türkçe, İspanyolca ve Rumca konuşulan bir evde büyüdü.
Lise eğitimini Notre Dame de Sion Fransız Lisesi’nde tamamlayan Liz Behmoaras, yazı hayatına çevirileriyle girdi. Fransızcadan Türkçeye yaptığı önemli çevirilerle de tanınan Behmoaras’un çevirileri arasında Simone de Beauvoir, Ivan Illich, Marie Cardinal ve Paul Valery gibi isimler yer alıyor.
1986-1996 yılları arasında Şalom gazetesinin kültür servisinde editörlük yaptı. Ardından Nokta Dergisi’nde, Yeni Yüzyıl ve Cumhuriyet gazetelerinde çalıştı. Liz Behmoaras’ın Liberation, L’Arche ve Tribune Juive adlı tanınmış Fransız gazetelerinde de yazıları yer aldı.
Türkiye’deki Yahudiler hakkında edebiyatçılar ve aydınlar ile yaptığı söyleşileri bir araya getirdiği Türkiye’de Aydınların Gözüyle Yahudiler adlı ilk kitabı 1993 yılında yayımlandı. İkinci kitabı da Yüzyıl Sonu Tanıklıkları adında yine bir röportaj derlemesiydi. Behmoaras söyleşi kitaplarının ardından biyografi türünde eserler verdi. 1997 yılında yayımlanan Kimsin Jak Samanon? adlı kitabında büyükannesinin anılarını topladı. Kitapta yüzyılın başında Türkiye’deki Yahudi cemaatinin yaşam biçimini, sorunlarını, içinde bulunduğu ortamın bireyleriyle ilişkilerini ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında meydana gelen politik olaylara bakışını aktardı.
Yine Mazhar Osman, Moiz Kohen, Suat Derviş üzerine yazdığı derin biyografiler de Liz Behmoaras’ın en bilenen eserlerinden..
Liz Behmoaras: “İnsan olgusuna çok ilgi duydum”
Suat Derviş biyografisi, Bulgarca ve Arapça ‘ya da çevrildi.
Farklı türlerde eserler veren yazar Suat Derviş: Bir efsane kadın ve dönemi kitabının yayımlanmasının ardından Şalom gazetesine verdiği söyleşide şunları söylemişti:
“Bunca uzun süredir ve istikrarla yapılan işlerde bence tesadüfe hiç yer olmaz. Kendimi klasik anlamda edebiyatçı saymıyorum. Yazı yazmayı seven ve yazdıkları basılıp bazıları tarafından okunup beğenilen biriyim sadece. Yazı hayatıma Şalom’da söyleşiler yaparak başladığıma, ilk kitaplarımın ikisi de söyleşi kitapları olduğuna göre insanlara, insan olgusuna çok ilgi duyduğum ortada. Söyleşiden biyografi tarzına geçmem kaçınılmazdı. Özellikle ilgimi çeken kişileri tanıyıp okurlarıma tanıtmak, yaşamlarında yer alan olaylara ve eylemlere kendi yorumumu katmak istiyorum; bazen de anlattığım kişiyle özdeşleşmek… Hakkında araştırma yapmak… Başkalarına bir model olarak sunmak… Her halükarda bellek kaybına karşı bir mücadele vermek… Bunları yaparken keyif almaz olur muyum hiç? Bilgisayarımın başına geçtiğimde kendi yaşadığım ortama paralel bir ortamda kayboluyorum: Jak Samanon’la Hasköy’de bir Şabat akşamı mum yakıyorum; Mazhar Osman’ın peşinden dehşet içinde Toptaşı Bimarhanesini geziyorum; Tekinalp’la Selanik’te Beyaz Kale’nin ayağında, yüzyıllık çınarın gölgesinde İttihatçıların kahvesindeyim; Suat Derviş’le ise Çamlıca’da eski bir tekfur sarayından İstanbul’un üstüne batan güneşi seyrediyor, Küllük Kahvesi’nde Dino kardeşler ile sohbet ediyor ya da Sansaryan Han’da acı çekiyor ve korkuyorum…”
Roman türündeki ilk eseri Sevmenin Zamanı ise 2011 yılında yayımlandı. İlk romanını Alman Subayın Evi (2015), Sen Bir Başka Gittin (2017), Lale Puding Shop (2020) takip etti.
