İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) koordinasyonunu üstlendiği Venedik Bienali 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu’nda Ceren Erdem ve Bilge Kalfa’nın küratörlüğündeki Yerebasan projesinin ayrıntıları düzenlenen basın toplantısında açıklandı. Ziyaretçileri toprakla daha derin bir bağ kurmaya davet eden Yerebasan, toprağın hissedilip duyumsanabileceği, etkileşimli bir sergi sunuyor.
Ceren Erdem ve Bilge Kalfa, bu sergiyle sürdürülebilir, dayanıklı ve çevreyle uyumlu inşa ve yaşam biçimleri tasavvur ederken toprağın öğretebileceklerine kulak vermeyi, geleceğin toplumları için toprağı ortak bir zemin olarak değerlendiriyor.
Küratörler projeyi “Yerebasan ile ziyaretçileri, toprağı, müstakil bir varlık olarak değil, etrafımızı saran yaşam dokusunun ayrılmaz bir parçası olarak algılamaya davet ediyoruz. Altımızdaki bir yüzeyden, ya da çıkarılacak bir kaynaktan ibaret değil toprak; daha ziyade yoğun, zeki ve ayrıca parçası olduğumuz bir dünya o. Sergi, malzeme araştırmaları, sanatsal belgelemeler ve bilimsel gözlemlerle bizleri, bu dinamik alışverişin içindeki yerimizi yeniden düşünmeye yüreklendiriyor. Bizi, aşındırdığımız yapıları ve ekseriyetle göz ardı ettiğimiz olasılıkları görmeye çağırıyor. Böylelikle, kendini dayatmayan, aksine çevreyi dinleyen ve onunla etkileşim kuran yaşam ve inşa biçimleri öneriyor,” cümleleriyle değerlendirdi.
10 Mayıs’ta kapılarını açacak sergiye Hüseyin Aksoy, Michael Akstaller, E. Füsun Alioğlu & Senem Akçay, Ali Mahmut Demirel, Sinem Dişli, Yelda Gin, Ali Miharbi, Özgül Öztürk, Serkan Taycan ve Orkan Telhan bireysel katkılarıyla katılıyor. Bire-Pan, Common Action Walls, Herkes İçin Mimarlık & Poçolana Works, Mono Earth, Ozruh, Rec II, ReYard House, Solidified ve Yalın Mimarlık ise sergiye ekip olarak katkı sunuyor.
İKSV Genel Müdürü Görgün Taner ise 2025 yılında Venedik Mimarlık Bienali’nde yer alacak sergiyle ilgili olarak şunları söyledi:
“İstanbul Kültür Sanat Vakfı olarak Türkiye’deki kültürel, sanatsal ve düşünsel üretimin yurtdışındaki temsilini çok önemsiyor, hem İstanbul’da düzenlediğimiz faaliyetlerle hem de yurtdışındaki etkinliklerimizle yaratıcı profesyoneller için uluslararası etkileşim olanaklarını artırmak için çalışıyoruz. Venedik’te bu yıl küratörlerimizin liderliğinde, geniş katılımlı, geleneksel modelleri yeni teknolojilerle ele alan, güncel meselelere yeni perspektiflerle bakan, geleceğe dair umut veren projeleri bir araya getiren bir sergiye yer veriyoruz. 2014 yılında 21 destekçinin katkılarıyla ülkemize Arsenale’de kalıcı bir mekân kazandırmamızın ardından ülkemizin Venedik Mimarlık Bienali’ndeki uluslararası sergiye de katılabilmesini sağladığımız için mutluluk duyuyor, bu serginin gerçekleştirilebilmesini sağlayan tüm kurum, kuruluş ve kişilere teşekkür ediyoruz.”
Bienalin ana mekânlarından Arsenale’de yer alan Türkiye Pavyonu, İKSV’nin koordinasyonunda, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın katkılarıyla ve T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın himayesinde düzenleniyor. Venedik Mimarlık Bienallerinde Türkiye Pavyonu sergileri, 2014’ten bu yana Schüco Türkiye ve VitrA’nın eş sponsorluğunda gerçekleştiriliyor. Bu yıl Türkiye Pavyonu’na Fibrobeton Yapı Elemanları ve STONELINE katkı sağlayan kuruluşlar, Türk Hava Yolları havayolu partneri, FÖRNİ ve SAHA Derneği ise prodüksiyon destekçileri olarak katkı sunuyor.
Yerebasan
Yerebasan, medeniyetleri, ekosistemleri ve sürdürülebilir yaşamın özünü anlamamız için hayati öneme sahip, bütün dinamizmine rağmen çoğunlukla göz ardı edilen bir kaynak olan toprağı ön plana çıkarıyor. Türkiye’den toprak örneklerini içeren sergi, duyusal deneyimler, bilimsel araştırmalar ve sanatsal yorumlar aracılığıyla, toprağın türlü vasıflarını gözler önüne seriyor.
Mimarlık, sıklıkla, temiz ve denetlenebilir ortamlar yaratmak uğruna, toprağa ilişkin özellikleri bastırmaya meyillidir. Bunun aksine Yerebasan, toprağı pavyonun merkezine yerleştirerek onu, zekâya ve eylemliliğe sahip canlı bir varlık olarak sunuyor. Ziyaretçiler, toprağın dokusuyla, kokusuyla ve sesiyle etkileşime geçiyor; onu hem ekolojik bir sistem hem de doğa ve insanlık tarihinin canlı bir arşivi olarak deneyimliyor.
Yerebasan ayrıca inşaat gibi insan faaliyetlerinin tesirleri üzerine fikir yürütürken, Türkiye’nin zengin mirasını, arkeolojik alanlarını ve sürdürülebilir yapı uygulamalarını araştırıyor. Sergi, yerel teknikleri çağdaş yeniliklerle harmanlayarak, doğaya ve kültüre hürmet eden mimari yaklaşımlar tahayyül ediyor; doğayla daha ahenkli yaşam biçimlerine teşvik ediyor.
Projenin Web Sayfası ve Kitabı
Projeyle ilgili ayrıntıların yer aldığı web sitesine turkiyepavyonu25.iksv.org adresinden erişilebiliyor.
Sergiye paralel olarak Melis Cankara editörlüğünde hazırlanan kitaba Aytek Soner Alpan, Sevince Bayrak, Ömür Harmanşah, Enise Burcu Karaçizmeli, Burcu Serdar Köknar, Aslı Odman, Bülent Tanju ve Evren Uzer de yazılarıyla katkıda bulunuyor. Küratörlerin metni ve katılımcıların eser açıklamalarını içeren yayın eserlerde ele alınan temaların farklı bakış açılarıyla derinleştirilmesini de amaçlıyor. Toprak temasının çok katmanlı ve canlı yapısını yansıtacak kitap, Türkçe ve İngilizce olarak iki cilt halinde yayımlanacak.
Venedik Bienali 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi
Venedik Bienali 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin başlığı ve teması, La Biennale di Venezia Başkanı Pietrangelo Buttafuoco ve 19. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin küratörü Carlo Ratti tarafından Intelligens. Natural. Artificial. Collective. olarak açıklanmıştı. Bienal, Giardini, Arsenale ve Venedik’teki çeşitli mekânlarda 10 Mayıs–23 Kasım 2025 arasında (önizleme: 8–9 Mayıs) düzenlenecek.
