1934’te Paris’te dünyaya gelen Brigitte Anne-Marie Bardot’nun sanatla kurduğu ilişki, sahne ışıklarından önce beden disipliniyle başladı. Bale eğitimi, onun yalnızca fiziksel formunu değil, daha sonra kameranın önünde belirginleşecek duruşunu, özgürlük ve başına buyrukluk hâlini de şekillendirdi. 1950’lerin başında bu disiplin moda ve sinemaya taşındı. Henüz 15 yaşındayken Elle dergisinin kapağında yer alması, Bardot’nun kamusal görünürlüğünün ilk güçlü işaretiydi.
Bir Film, Bir Kırılma: Ve Tanrı Kadını Yarattı
Asıl kırılma 1956’da geldi. Roger Vadim’in Ve Tanrı Kadını Yarattı filmiyle Bardot, uluslararası ölçekte bir yıldız hâline geldi. Ancak film onu yalnızca popüler kültürün merkezine yerleştirmedi; cinsellik, özgürlük ve kadın imgesi etrafında şekillenen dönemin kültürel beklentilerini de sarsan bir figüre dönüştürdü. Bardot, sinemada arzu nesnesi olarak değil, arzunun kurallarını umursamayan bir varlık olarak belirdi.
Popüler İkonun Düşünsel Sinemayla Teması
Bardot’nun kariyeri, popülerlik ile düşünsel sinema arasında gidip gelen bir hatta ilerledi. Jean-Luc Godard’ın Nefret (Le Mépris, 1963) filminde yer alması, onun yalnızca geniş kitlelerin arzuladığı bir ikon değil, modern sinemanın kendisi üzerine düşünen yapılarının da parçası olabileceğini gösterdi. Bu filmle birlikte Bardot, sinemanın bakışı, bedenle kurduğu ilişki ve seyirciyi konumlandırma biçimleri üzerine yapılan tartışmaların içine dâhil oldu.
Hollywood’un Kıyısında, Vedanın Eşiğinde
Kariyerinin ilerleyen yıllarında Shalako gibi uluslararası yapımlarla Hollywood sınırlarına dokunan Bardot, Don Juan 73 ile sinemaya veda etti. Eleştirmenler onun filmografisini çoğu zaman oyunculuk derinliğinden ziyade, temsil ettiği kültürel imge üzerinden değerlendirdi. Bu yaklaşım, Bardot’nun yıldızlığını beslediği kadar, onu dar bir çerçeveye de hapsetti.
Bir Dönemin Aynası: Beauvoir ve Marianne
Bu çerçevenin kültürel ağırlığı, dönemin düşünsel metinlerine de yansıdı. Simone de Beauvoir, 1959 tarihli Ünlü Brigitte Bardot ve Lolita Sendromu makalesinde Bardot’yu “Fransa’nın en özgür kadını” olarak tanımladı. 1969’da ise Bardot, Fransa Cumhuriyeti’nin simgesi Marianne için canlı model olarak seçildi. Sinema, felsefe ve ulusal semboller arasında dolaşan bu temsil, onun bir oyuncudan çok bir dönemi taşıyan figür olarak algılanmasının göstergesiydi.
Anti-Yıldız: Şöhreti Terk Etmek
1970’lerin başında, henüz 39 yaşındayken oyunculuğu tamamen bırakması, sinema tarihindeki en radikal bireysel kararlardan biri olarak kayda geçti. Şöhreti bilinçli biçimde terk etmesi, onu bir “anti-yıldız” figürüne dönüştürdü. Bardot’nun kendi anlatısında bu kopuş, sinemanın baskıcı ve tüketici doğasına yöneltilmiş kişisel bir itirazdı.
Hayvan Hakları: Tutarlılık ve Sertlik
Sinemadan sonraki yaşamı büyük ölçüde hayvan hakları savunuculuğu etrafında şekillendi. 1986’da kurduğu Brigitte Bardot Vakfı, kürk endüstrisi, fok ve balina avcılığı, deney hayvanları, sokak hayvanlarının korunması ve endüstriyel hayvancılık gibi başlıklarda uluslararası ölçekte faaliyet yürüttü. Bardot, hayvan haklarını yalnızca duygusal bir hassasiyet alanı olarak değil, politik ve etik bir zorunluluk olarak ele aldı.
Zamanla vakıf, Fransa’da ve dünyada hayvan koruma alanında en etkili kurumlardan biri hâline geldi. Vakfın verilerine göre, kırk yıla yaklaşan süreçte “Arche de BB” bünyesinde 12 binden fazla hayvan kurtarıldı; 70 ülkede yürütülen çalışmalar, dört barınak, yaklaşık 300 çalışan, yüzlerce gönüllü ve 40 bin bağışçıyla küresel bir ağ kuruldu. Kurtarma operasyonlarının yanı sıra yasaların ilerletilmesi için siyasi baskı oluşturuldu, istismarcılar kamuoyu önünde teşhir edildi ve geniş ölçekli bilinçlendirme kampanyaları yürütüldü. Hayvan hakları, böylece bireysel bir duyarlılıktan kurumsal bir mücadele alanına taşındı.
Adanmışlık ve Dışlayıcılık
Ne var ki Bardot’nun hayvanlara duyduğu empati, insanlara yöneldiğinde aynı açıklıkla var olmadı. 1990’lardan itibaren özellikle kurban kesimi, göç ve ulusal kimlik üzerine yaptığı açıklamalar, hayvan hakları gerekçesiyle temellendirilse de açık bir dışlayıcı dile dönüştü.
Bu söylemler, hukuki sonuçlar doğurdu. Bardot, Fransa’da defalarca “ırkçı nefreti kışkırtma” suçlamasıyla mahkûm edildi. Bu davalardan biri, France24’ün 2008 tarihli haberinde ayrıntılı biçimde ele alındı. Uluslararası basın, Bardot’nun bu dönüşümünü yakından izledi. Time dergisi, hayvan hakları savunusunun nasıl İslam karşıtı bir dile evrildiğini sorgulayan yazısında, Bardot’nun söylemini açıkça problemli buldu. The Guardian, ölümünün ardından yayımladığı değerlendirmede, onun hayvan hakları mücadelesini teslim ederken, aşırı sağa verdiği destek ve nefret söylemi davalarını mirasının ayrılmaz bir parçası olarak ele aldı.
Brigitte Bardot’nun Mirası
Brigitte Bardot’nun mirası, tek bir çerçeveye sığmıyor. Hayvan haklarında açtığı çığır, onun tutkusunun ve kararlılığının ürünüydü; ama aynı tutkuyu her millet ve dinden insanlara yönelttiğinde dışlayıcı bir söyleme dönüştü. Onu anlamak, bu ikiyi birlikte görmekten geçiyor. Hem ilham veren hem rahatsız eden, hem dönüştüren hem de tüm bunları sorgulatan bir figür olarak tarihe geçti.
*Bu yazı, Brigitte Bardot’nun sinema kariyeri, kamusal söylemleri ve hayvan hakları alanındaki çalışmaları üzerine yayımlanmış farklı kaynaklardan derlenen bilgilerle hazırlanmıştır.
