Son aylarda NFT adını sıkça duyduğumuz milyonlarca dolara satılan sanat eserleri haberleri başta sanat dünyası olmak üzere tüm dünyanın oldukça ilgisini çekti. Yeni dünya düzeninin yeni teknolojisi olan Blockchain ve kriptoloji teknolojisi kullanılarak sanat eserlerinin dijital varlık olarak boy göstermesi ile sanat dünyası için yeni bir çağın habercisi oldu ve bu Crypto Art adı ile anılır oldu.
Dijital Mülkiyet Hakları
Sanatçılar hatta sanatçı olmayanlar kendi ürettikleri eserleri blokchain teknolojisinin nimetlerinden yararlanarak; Non-Fungible-Token (NFT) yani eşsiz, benzeri olmayan ve değiştirilemez özelliği ile eser haklarına ilişkin yeni bir mecrayla sanat eserlerinin en önemli özelliklerinden biri olan ‘biriciklik’ kavramına kriptoloji teknolojisi ile dijital bir boyut kazandırdı ve böylece dijital mülkiyet hakları gündeme gelmeye başladı.
Böyle olunca kripto sanat eserlerinin hukuki durumu da merak konusu oldu. Evet NFT’ler özellikle bu pandemi döneminde birçok sanatçı için alternatif bir kazanç kapısı haline geldi.
Eser Sahibinin Hakları
Her ne kadar heyecan verici bir mecra olsa da hukuki haklar konusunda birçok soruyu da gündeme getirdi.
Eser sahiplerinin hakları ne derece korunuyor?
Eser sahibinin manevi ve mali hakları?
Türk Hukuku’nda eser sahipleri hakları 5846 sayılı FSEK (Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu) ile fikir ve sanat eserleri, ilim ve edebiyat eserleri, müzik eserleri, sinema eserleri ve güzel sanat eserleri ile bunlardan üretilen işleme ve derleme eserler koruma altına alınmış.
Eser sahiplerinin manevi hakları, eseri istediği zaman ve tarzda kamuya sunma hakkı, eserin içeriği hakkında bilgi verme hakkı, eserde adını görme hakkı, eserde değişiklik yapılmasını yasaklama hakkı ve eserin bütünlüğünü koruma hakkıdır. Eser sahibinin ve bağlantılı hak sahiplerinin mali hakları; işleme, çoğaltma, yayma, temsil, işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim ile pay ve takip haklarıdır.
Dünyanın En Güvenilir Teknolojilerinden Blockchain
Hiç şüphesiz ki an itibarıyla dünyanın en güvenilir teknolojilerinden biri olan blockchain ile bu eser sahipliğinin ispatı oldukça kolay olup bunun aksini öne sürmek neredeyse imkansızdır. Kripto eserin devri de mümkün olup klasik sanattan farklı olarak eser yaratıcının kripto cüzdanı ile devir edilen diğer kripto cüzdanlarını blockchain teknolojisinin anonim özelliği ile izini sürmek mümkündür. Peki bu nasıl bir hakkın doğmasına da olanak sağlıyor. FSEK madde 45’de ‘Güzel sanat eserlerinin satış bedellerinden pay verilmesi’ gereği eserin satışının gerçekleşmesinden sonraki satışlardan da eser yaratıcının pay almasına olanak sağlıyor. Bu durumda iki taraflı yapılacak sözleşmeyle de bu eser yaratıcının diğer satışlardan da pay alması mümkün. Buna en uygun teknoloji imkanını da Blockchain sunuyor. Tüm kayıtlar dijital ortamda tutulduğunda eser yaratıcının bu hakkını iddia etmesini de mümkün kılıyor.
Eserin Kopyalanması Durumunda Ne Yapmalı?
Peki eserin kopyalanması, sahtesinin çıkarılması durumda ne yapılmalı? İşte en heyecan verici kısım bu olsa gerek. Eserlerin bir taklidinin yapılması bu teknoloji ile imkansızdır. Kriptoloji teknolojisi ile herhangi bir değişiklik ile bu eserin tüm hash algoritmasının değişmesi söz konusu olacağından eserin kopyasının yaratıcı tarafından üretilmesi, bir başkası tarafından bunun taklit edilmesi veya sahtesinin yapılması pek mümkün görünmüyor.
Vergi Verilecek Mi?
Peki ya vergi durumu? İşte en can alıcı kısmına geldik. Henüz Türkiye’de kripto paraların bir hukuki tanımı yapılmamıştır. Ne para diyebiliyoruz ne emtia ne de başka bir şey… Bu durum kripto para-alım satımını yapanlar için herhangi bir düzenlemenin de yapılmamış olması birçok soruyu gündeme getiriyor. An itibariyle Türkiye’de kripto para alım-satımı yapan vatandaşlar herhangi bir vergi vermiyor ve vermek isteseler de ne oranda vergi vereceğini bilmiyor. Vergilerin yasallığı ilkeleri gereği kanunda açıkça yazılması gerekir. Ancak başka bir görüş de ‘Gelir elde eden her vatandaş bunun vergisini ödemekle yükümlü’ diyor. Bu alanın gri bir alan olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.
Tanımı Yapılması Gerekir
Peki NFT satışları için bu durumda vergi verilecek mi? Eğer bir eser olarak tanımlayıp satışı gerçekleşiyorsa bu durumda vergi verilmesi gündeme gelecektir. Ancak öncelikle söz konusu NFT’lerin de Türk hukukunda bir tanımının yapılması gerekir. Aksi takdirde blockchain teknolojisi üzerinden takibi güç olduğundan vergilendirmenin oldukça zor olduğunu vergilendirilmeye tabi olsa da ancak beyan usulü vergi verilmesinin söz konusu olacağı düşüncesindeyim.
