-
Dünyayı son dönemde bir hayli meşgul eden NFT furyası hakkında ne düşünüyorsunuz, siz NFT’yi nasıl tanımlarsınız?
En basit haliyle, bir NFT, Bitcoin gibi kripto para birimlerinin temelinde yatan aynı merkezi olmayan dijital kayıt tutma teknolojisi olan bir blok zinciri üzerinden yaratılan dijital bir paradır. Ancak her Bitcoin diğerinden ayırt edilemez ve değer olarak eşdeğer bir para birimiyken, her NFT benzersiz ve tektir. Bir ev, bir sanatçının tablosu gibi benzersiz şeyleri temsil ederler. Dijital dosyalar sonsuz ve mükemmel bir şekilde kopyalanabildiğinden, ender bir dijital fotoğrafın birçok kopyası olabilirken, eğer blok zinciri teknolojisi ile kaydedilmiş ve NFT olarak satılmışsa bunun tek orijinal sahibi bu NFT’yi elinde tutan kişi olur. Bir NFT satın alırken, hem bir varlığın silinemez sahiplik kaydını hem de gerçek varlığa erişim elde edersiniz. Bu varlıklar herhangi bir şey olabilir. Şu anda bunlar çoğunlukla dijital sanat eseri veya “collectible” kartlarından oluşuyor. Bazıları yalnızca NFT platformlarında satılan sanal ürünlerdir ve JPEG veya PDF gibi tanıdık formatlarda gelir. NFT’lerin küçük bir azınlığı, gerçek, fiziksel bir nesnenin sahipliğinin dijital kaydıdır.
Güvenli Bir Sahiplik Sertifikası
Bir alıcı için NFT, dijital bir nesne üzerinde güvenli bir sahiplik sertifikası sağlayarak ürünün değerini korur. Bir sanatçı için ise NFT’ler sadece bugün bir şeyler satmayı değil, yarın da kazanmaya devam etmeyi mümkün kılar. NFT’ler, orijinal yaratıcının token her işlem yaptığında, genellikle satış fiyatının yüzde 2,5 ila yüzde 10’u arasında gelir etmesine izin verecek şekilde kodlanabilir. Yinelenen bir gelir akışı oluşturma yeteneği, şöhretin kazanç potansiyelini genişletmesi temeline dayanır. Bu şekilde, sanatçının eseri ile ilgili tüm güç kontrolünü elinde tutmasını sağlar.
-
Tabii ki NFT tabanlı eserlerin sanatsal değeri de tartışılıyor. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz, NFT’nin sanatın içinde yeri var mı?
Kesinlikle var. Dijital sanat zaten 60’lı yıllardan beri yapılagelmekte. Opensea, Niftygate, Superrare şimdilik en öne çıkan NFT platformları ve buralarda da aslında küratoryal bir tür “screening” söz konusu. Şu an için biraz karışık gözüken şey bu platformlardaki eserlerin klasik sanat piyasasında olduğu gibi henüz segmentlere ayrışmamış olmasından kaynaklanıyor. Eserlerin hangi özelliklerinin koleksiyonerler tarafından neden rağbet gördüğü henüz çok net kavramlarla belirtilmiyor. Belki zaman içinde bu konuda sanat eleştirmenleri olacak, galeriler ve koleksiyonerler öne çıkarak “zevk oluşturma/yönlendirme” üzerine çalışacak. Zaman içinde bazı sanatçıların NFT’leri öne çıkıp daha çok değer kazanacakken bazıları da dijital uzayda unutulacak. Burada bir sanatçının NFT piyasasında öne çıkabilmesi için öncesinde bir “taraftar”, bir “hayran topluluğu”, bir “cemaat” oluşturmuş olması bekleniyor. Bir dijital sanatçı bu topluluğu ne kadar hızlı oluşturabilirse piyasası da o kadar hızlı gelişiyor. Twitter bu anlamda NFT sanatçılarının topluluk oluşturmada kullandıkları en önemli platform olarak çok aktif kullanılıyor.
“Henüz Almadım, Almayı Düşünüyorum”
-
NFT tabanlı eser aldınız mı veya almayı düşünüyor musunuz?
Evet düşünüyorum. Özellikle tanıdığım genç dijital sanatçıların işleriyle ilgileniyorum ancak henüz almadım.
-
NFT’nin sağlamlaşıp kalıcı hale geleceğine inanıyor musunuz? Yoksa bir balon gibi sönecek mi?
Bunu zaman gösterecek. Şu anda bir balon oluşumundan bahsedilebilir. Finansal modelleri kullanarak bu veri tabanlarının fiyat analizi ve piyasadaki balonun boyutu üzerine çalışmaktayım. Verilere dayalı bir analiz ile balon konusunda ancak daha net bir cevap verilebilir. Ancak piyasanın hacminin büyümesi diğer pek çok ürünün pazar büyümesinden çok hızlı, burası kesin. Ancak NFT piyasasında balon oluşumu NFT’leri tamamen ortadan kaldıramaz. Olsa olsa bazı sanatçılar ve bu token’lara para yatıranlar kaybeder, bir güvensizlik ortamı oluşur ancak blok zincir teknolojisiyle kodlanmış ve kilitlenmiş dijital eser satışı dijital sanat piyasasına kalıcı olacak şekilde girmiştir. Şu anda NFT piyasasının büyüklüğü 500 milyon dolar civarında ve 1 trilyon dolar civarındaki kripto para piyasasının şimdilik küçük bir kısmını oluşturmakta.
-
Peki bu NFT çılgınlığı pandemi kaynaklı mı? Pandemi sebebiyle mi bu kadar büyüdü?
Bu yeni bir olay değil. İlk kez 2017 yılında başladı. İki popüler erken NFT’lerden ilki CryptoPunks isimli sevimli, 8-bit tarzı 10.000 insan ve hayvan karakterinin dijital görüntüleri, diğeri ise hayali bir şekilde çizilmiş kedi serisinden oluşan CryptoKitties idi. Başlangıçta ücretsiz olarak verildiler. En değerli CryptoKitties ise şimdi 100 bin dolardan fazla ediyor. CryptoPunks ise 1 milyon dolar civarına satılıyor. CryptoKitties’in 2017’de piyasaya sürülmesiyle bir toplama çılgınlığı başladı. Bugün her hafta 260 karakterden fazlası el değiştiriyor.
Gelişmesi ve Hızla Yayılması Pandemi Sayesinde
Dolayısıyla 4 yıl öncesine dayanan bu piyasanın oluşumu pandemi kaynaklı değilse de gelişmesi ve sanatın ve hayatın her alanında çok daha hızlı yayılarak popüler bir piyasa olmasının pandemi sayesinde olduğu söylenebilir. Pandemi süresince kazançlarında kesinti yaşayan sanatçılara, müzisyenlere kendi cemaatini yaratmış olmanın verdiği avantajla daha hızlı, sürekli ve tekrarlanabilir gelir elde edebilmelerinin yolu NFT ile açılmıştır diyebiliriz.
Küresel salgınla birlikte daha dijital, daha algoritmik, daha sanal bir dünya ile içi içe yaşamaya başladığımız kesin. Bundan sonra sanal ile gerçeğin birlikte, yan yana olduğu birçok ortamda robotlarla, kendi avatarlarımızla üretip, tüketmeye, eğlenmeye, öğrenmeye devam edeceğimiz kesin gözüküyor.
