Polonya’da bulunan Ujazdowski Castle Centre for Contemporary Art (Ujazdowski Kalesi Çağdaş Sanat Merkezi) şu sıralar yeni bir haberle ülke gündemini meşgul ediyor. Merkezin eski direktörü tarafından önerilen sanat eserlerini almak üzere sağlanan fon ile yeni alımlar yapan yeni direktör, eleştirilerin hedefi oldu.
Tehlikeli Bir Emsal
Polonya’nın en tanınmış kurumlarından birinin direktörü, ülkenin ulusal sanat koleksiyonu fonunu yeniden tahsis ettiği için topa tutuldu. Eleştirmenlerin görüşüne göre, direktör bunu yaparken yalnızca resmi prosedürü ihlal etmekle kalmıyor aynı zamanda homofobik sanatı desteklemiş oluyor ve ülkenin devlet müzeleri için de tehlikleli bir emsal teşkil ediyor.
Artnet.com’da yer verilen haberde, kutuplaştırıcı kültür ‘savaşı’nda deneyimli sanat profesyonelleri ile iktidar partisinin yakın zamanda tayin ettiği çalışanlar ve yandaşları arasındaki çatışma sebep olarak gösteriliyor.
Homofobik Betimlemeler
Günlük gazete Gazeta Wyborcza’nın haberine göre, Varşova’daki sanat merkezinin (CCA) yeni atanan ve çok tartışılan direktörü Piotr Bernatowicz, geçtiğimiz ay müzelerin çağdaş sanat eserleri satın alması adına fon sağlayan ulusal bir program kapsamında yeni sanat eserleri satın aldı. Problem ise, homofobik betimlemeler içeren bir çalışma da dahil olmak üzere fon başvurusunda belirtilmeyen eserlerin de satın alınması noktasında çıktı.
Fon, Başvuruda Adı Geçmeyen İşler İçin Kullanıldı
Süreç ise şöyle gelişti: Merkezin önceki yönetimi, Kültür ve Ulusal Miras Bakanlığı’na koleksiyon için iki eser satın almak üzere 2 milyon Polonya Zlotilik (yaklaşık 530.000 bin dolarlık) bir fon başvurusunda bulundu. Başvuruda alım için Wojciech Fangor’s MA3A (1971) ile Ilya&Emilia Kabakov ve Joseph Kosuth’un Corridor of Two Banalities (1991) işlerini belirtti. Bakanlığın müzeye yalnızca 113 milyon Zlotki (346 bin dolarlık) fon sağlamasıyla alınması planlanan eserlerden sadece MA3A satın alınabildi ve merkez kalan miktarı ilk başvuruda bulunmayan eserleri almak için kullanacağını belirtti.
Polis Copları ve Gökkuşağı
Protokolün yerine getirilmemiş olması bir ihtimal gözden kaçabilirdi, fakat sanatçılardan Jacek Adamas’ın homofobik betimlemelere yer veren işi bu durumun dikkatlerden kaçmasına engel oldu. Öyle ki, 2018 tarihli Tonfa isimli eser, neon renkli polis coplarından oluşan gökkuşağından meydana geliyor. Queer cinsel kimliğinin kaba bir tasviri olarak açıklanan bu eser ile ilgili olarak haberde, ‘eşcinsel yaşam tarzının Polonya kültürüne dayatılması’nı ifade ettiğine yer veriliyor.
Değişiklik Ancak Olağanüstü Koşullarda Yapılabilir
Varşova’daki Ulusal Müze’nin eski başkanı Piotr Rypson Artnet’ yaptığı açıklamada bakanlığın sağladığı fonun ancak “eserin mevcut olmaması veya fiyatta önemli miktarda bir değişiklik olması gibi olağanüstü koşullarda” değiştirilebileceğini belirtti. “Satın alma şartlarını yeniden müzakere etmek mümkün olsa da, bakanlığın sağladığı fonlar uzman bir ekip tarafında detaylı bir şekilde inceleniyor” diye konuştu.
Bakanlık Yorum Talebine Yanıt Vermedi
Eleştirilerin hedefindeki Bernatowicz ise, Polonya gazetesine yaptığı açıklamada güncellenmiş listenin bakanlığına sunulduğunu ve satın alma işlemlerinin protokole uygun olduğunu paylaşırken, çalışmaların – kendisinin de dahil olduğu – altı kişilik bir komite tarafından oybirliğiyle onaylandığını söyledi. Önceki yıllarda ise ulusal koleksiyon fonundan harcanmayan meblağın bakanlığa iade edildiği biliniyordu.
Kamu Parasını Nefret İçerikli Esere Harcamak
Bürokratik sürecin ötesinde Rypson’ın dikkat çektiği bir diğer nokta ise eserin rahatsız edici bir emsal teşkil etmesi oldu: “Kamu parasını nefret içerikli bir esere harcamak yalnızca saçma ve sığ değil, aynı zamanda tehlikeli.”
LGBTQ Haklarını Sınırlamaya Yönelik Girişimler
Satın alma, iktidar partisinin seçilmesinin ardından Polonya’daki LGBTQ+ kişilerin haklarını sınırlamaya yönelik bir dizi önlem aldığı esnada gerçekleşti. Başkan Andrzej Duda ve devlet medyası LGBTQ + haklarını “komünizmden daha kötü bir ideoloji” olarak nitelendirirken eşcinsel çiftlerin evlenmesi ve evlat edinmesini engellemek üzere öneriler sundu.
Müze sözcüsü ise Artnet’e yaptığı açıklamada eserin “nefret dolu” veya “homofobik” olmadığını, daha çok “uyumsuz unsurları bir araya getirerek konuya yeni bir bakış açısı getirdiğini” paylaştı.
Kaynak: Artnet.com
Yazar: Dorian Batycka
Tarih: 11.09.2020
Orijinal Başlık: The Director of a Major Polish Museum Is Under Fire for Using Public Money to Acquire a Homophobic Artwork
