Rotterdam’daki Museum Boijmans Van Beuningen’de sergilenen Mark Rothko’ya ait Grey, Orange on Maroon, No. 8 adlı tablo, küçük bir ziyaretçinin çocuksu bir merakla yaptığı dokunuş sonucu zarar gördü. Tahmini değeri 50 milyon avroyu bulan devasa boyuttaki tablo, şu an konservasyon süreci için sergiden kaldırılmış durumda.
Olay, müzenin halka açık arşiv binası Depot Boijmans Van Beuningen’de yaşandı. Yetkililerin BBC’ye yaptığı açıklamaya göre, hasar “yüzeysel” düzeyde; tablonun alt kısmında, vernikle kaplanmamış boya yüzeyinde küçük çizikler oluştu. Ancak bu çiziklerin, Mark Rothko’nun yalın ve düz renk alanlarına dayanan kompozisyonlarında gözle görülür bir etki yarattığı belirtiliyor.
Mark Rothko Tabloları Hassasiyet Gerektiriyor
Modern sanat eserlerinin restorasyonunda uzman olan Sophie McAloone’a göre, verniksiz Mark Rothko tabloları özel bir hassasiyet gerektiriyor. McAloone “Boya katmanlarının karmaşık yapısı ve renklerin düz, doygun alanlar oluşturması, en küçük bir hasarı bile gözle görünür hale getiriyor,” diyor.
Müze şu anda hem Hollanda’da hem de yurtdışında konservasyon uzmanlarıyla temasa geçmiş durumda. Mark Rothko’nun karmaşık pigment ve reçine karışımları, tablonun onarımını daha da zorlaştırıyor. Konuya dair konuşan sanat restorasyon uzmanı Jonny Helm ise “Bu tarz eserlerin restorasyonu, sadece teknik değil, aynı zamanda etik kararlar da içeriyor. Hangi müdahale, sanatçının orijinal niyetine sadık kalır?” diyerek sürecin zorluğuna dikkat çekiyor.
Bu olay, sanat kurumlarının arşivlerini daha şeffaf şekilde sergileme girişimlerinin potansiyel risklerini de yeniden gündeme taşıdı. İngiltere’deki bazı müzelerin de benzer yaklaşımlar geliştirmesi, bu tarz kazaların uluslararası ölçekte bir tartışma başlatmasına neden olabilir.
Rothko’nun eserleri daha önce de benzer kaderlerle karşılaştı. 2012’de Londra Tate Modern’da sergilenen Black on Maroon adlı tablo bir ziyaretçi tarafından kasten zarar görmüş, onarım süreci 18 ay sürmüş ve 200.000 pound’a mal olmuştu.
Sigorta şirketleri genellikle bu tür kazaları kapsam altına alıyor. Aon Sigorta’dan Rachel Myrtle’a göre, “çocuklar veya ziyaretçiler tarafından meydana gelen kazalar” genellikle sanat sigortaları kapsamında değerlendiriliyor. Ancak sorumluluğun kimde olduğu, müzenin politikalarına ve olaya dair detaylara bağlı olarak değişebiliyor.
Museum Boijmans Van Beuningen’in geçmişte sanat eserlerine zarar veren ziyaretçilerden tazminat talep ettiği biliniyor. 2011 yılında, bir turistin Wim T. Schippers’in yerleştirmesi Pindakaasvloer (Fıstık Ezmesi Zemin)’e yanlışlıkla basması sonrası, müze ziyaretçiden onarım bedelini ödemesini istemişti. Sanat kurumları çocuklara yönelik katılımcı programları teşvik ederken, bu gibi olaylar müze-mekân ilişkisini ve koruma pratiklerini yeniden düşünmeye itiyor. Yine de uzmanlara göre, milyonlarca ziyaret içinde bu tür kazalar nadir görülüyor.
Müze, Grey, Orange on Maroon, No. 8 tablosunun gelecekte yeniden sergilenebileceğini belirtti. Gözler şimdi konservatörlerin hassas müdahalesine çevrilmiş durumda.
