Tarih 1907. Viyana’ya giden henüz reşit Adolf Hitler, Güzel Sanatlar Akademisi’ne başvurur ancak yeteneksizliği nedeniyle reddedilir. Dünya tarihini değiştirecek bu an, onu siyaset sahnesine bir adım daha yaklaştırır… Bir Hitler olmasa da pek de hatırlamak istemeyeceğimiz Kenan Evren, George W. Bush, Franco gibi bazı politik figürler bile sonradan fırça darbeleriyle sanata adım atmaya çalıştı. Diğer yandaysa kültür sanatın içindeyken birikimini ve duruşunu siyasete aktarmak isteyen isimlerle karşılaşırız. Siyasete geçen ünlülerin son örneği CHP’den Etimesgut’a belediye başkan adayı olan Erdal Beşikçioğlu gibi.
Siyasete dair “Bunun bir sorumluluk olduğunu düşünüyorum. Ben rant bilmem, imar bilmem. Ama bildiğim bir şey var. O da insanın kalbine giden yol” diyen ve kültür sanat yatırımları ve sosyal yardımlarla modern bir Etimesgut vaat eden fahri komiserimiz Erdal Beşikçioğlu’nun adaylığının arkasından “Bilmek hatırlamaktır” diyen Platon’un peşine düştük: Can Yücel’den Ahmet Haşim’e, Halil Ergün’den Fatma Girik’e, Sırrı Süreyya Önder’den Zülfü Livaneli’ye, Clint Eastwood’dan Kanye West’e siyasetle yolu kesişmiş kültür sanat insanlarını, okuyucularımız için bir araya getirdik.
Barış Manço
27 Mart 1994’te yapılan ve Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Başkanı seçilmesi ile Türkiye’nin bugünkü kaderini de belirleyen yerel seçimlerde, ismi Moda semtiyle bütünleşen Barış Manço, DYP’nin Kadıköy adayıydı ancak daha sonra çekildi ve yerine Tankut Ünal aday oldu.
Ahmet Hamdi Tanpınar
Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Huzur, Mahur Beste gibi romanları ve Bursa’da Zaman şiiriyle geniş kitlelere ulaşan Ahmet Hamdi Tanpınar, 1942’de CHP’den Kahramanmaraş milletvekili seçilmişti.
Edi Rama
13 yıl boyunca Tiran’ın belediye başkanlığını yapan, 2013’ten bu yana da Arnavutluk’un başbakanlığını sürdüren Sanat Akademisi Resim Bölümü mezunu Edi Rama, öncesinde (1990’lı yıllarda) Arnavut basınının en etkili yazarlarından biriydi.
Arnold Schwarzenegger
Vücut geliştirme yıldızlığından bilim kurgu ve aksiyon filmleri aktörlüğüne terfi eden Arnold Schwarzenegger, ılımlı Cumhuriyetçi profili ile, 2003-2011 yılları arasında California Eyaleti Valisi olarak görev yaptı.
Halide Edib Adıvar
Kitapları İngilizceye çevrildiğinde dünya çapında da yankı uyandıran Halide Edib Adıvar, Kurtuluş Savaşı mücadelesinin de önemli isimlerindendi. Cumhuriyet döneminde eşi Adnan Adıvar’ın Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kuruluşunda yer almasıyla iktidar çevresinden uzaklaştılar. 1926 ila 1939’u Fransa ve İngiltere’de defakto bir sürgünde geçiren Halide Edip Adıvar, 1950’de yapılan dokuzuncu dönem seçimlerinde Demokrat Parti listesinden İzmir bağımsız milletvekili seçildi.
Sırrı Süreyya Önder
Yönetmen ve senarist Sırrı Süreyya Önder, Emek Demokrasi ve Özgürlük Bloku (BDP’nin desteklediği bağımsızlar) saflarında katıldığı 2011 genel seçimlerinde İstanbul 2. bölgeden milletvekili seçildi. 2014 yerel seçimlerinde HDP’nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkan adayı olup kazanamasa da halen siyaset sahnesinde. Son olarak 2023 Türkiye genel seçimlerinde Yeşil Sol Parti’den 28. dönem İstanbul milletvekili oldu.
Fatma Girik
Sinemanın Kadın Hamlet’i Fatma Girik, 1989 yerel seçimlerinde SHP’den Şişli Belediye Başkanlığı’na aday oldu ve seçimleri kazandı. 1994 yerel seçimlerine kadar görevine devam etti.
Reşat Nuri Güntekin
Aralarından bazılarının defalarca TV’ye ve sinemaya adapte edildiği Çalıkuşu, Yeşil Gece, Yaprak Dökümü ve Anadolu Notları gibi eserlerin sahibi Reşat Nuri Güntekin 1939-1944 döneminde CHP’den Çanakkale milletvekiliydi.
Volodimir Zelenski
2015’te “Halkın Hizmetkârı” adlı televizyon dizisinde, yolsuzluk karşıtı açıklamasının viral olmasının ardından kazandığı popülarite ile cumhurbaşkanı olan lise tarih öğretmenini canlandıran Zelenski, 2018 sonunda Ukrayna başkanlık seçiminde aday olduğunu açıkladı. 2019’daki seçimlerde de kazanan oldu. Zelenski’nin cumhurbaşkanlığı sırasında 2021’de başlayan diplomatik krizin ardından Rusya, Ukrayna’yı 24 Şubat 2022’de istila etti. Savaş hala sürüyor.
Clint Eastwood
Yönetmen ve oyuncu Clint Eastwood, fimlerinde muhafazakar mesajlarıyla ünlü olsa da politikaya bağımsız bir aday olarak girdi. Kaliforniya’nın Carmel şehrinde 1986-1988 yılları arasında belediye başkanlığını yaptı.
Mehmet Akif Ersoy
Türkiye’nin milli mutabakat metni kabul edilen İstiklal Marşı’nı yazan Mehmet Akif Ersoy, Ankara Hükümeti’nin kurulmasından sonra I. TBMM’de Burdur milletvekili oldu.
Barış Atay
Oyuncu Barış Atay, 2018 genel seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi’nden milletvekili adayı oldu ve Hatay milletvekili seçildi. 11 Ekim 2018’de Türkiye İşçi Partisi’ne geçti. 2023 genel seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi Antalya milletvekilliğine aday oldu fakat seçilemedi.
Sonny Bono
Sonny & Cher’in Sonny’si Salvatore Phillip “Sonny” Bono, Kaliforniya’daki Palm Springs kentinin belediye başkanlığını yaptı. Cumhuriyetçi Parti’den aday olan aktör ve şarkıcı 1988-1992 yılları başkanlık koltuğunda oturdu.
İlham Gençer
Caz piyanisti İlham Gençer, Alparslan Türkeş’e uzun yıllar danışmanlık yaptı. İstanbul’dan MHP milletvekili ve belediye başkan adayı oldu ancak kazanamadı. Sanatçı 2005’teki bir röportajında “Türkeş’in ölümünün ardından ülkücüler beni yalnız bıraktı” açıklamasını yaptı.
Faruk Nafiz Çamlıbel
10. Yıl Marşı’nın sözlerini Behçet Kemal Çağlar ile birlikte yazan ve “Hecenin Beş Şairi” arasında yerini alan Faruk Nafiz Çamlıbel, 1946’da siyasete atılıp 27 Mayıs 1960’a kadar Demokrat Parti İstanbul milletvekili olarak TBMM’de görev yapmıştı.
İlyas Salman
Çiçek Abbas, Fikrimin İnce Gülü, Dolap Beygiri ve Hababam Sınıfı filmleriyle hafızalarda yer eden oyuncu, tiyatrocu, yönetmen İlyas Salman, son seçimlerde TKP İstanbul 1. Bölge 1. sıra milletvekili adayıydı ancak seçilemedi.
Ahmet Rasim
Mutlakıyet, meşrutiyet dönemlerine de tanıklık etmiş, Menâkıb-ı İslâm adlı kitabı dolayısıyla II. Abdülhamit’ten Mecîdî Nişanı almış Ahmet Rasim, Cumhuriyet döneminde Mustafa Kemal’in referansıyla milletvekili seçildi ancak sağlık sorunları yüzünden oturumlara katılamadı.
Kanye West
Amerikalı rapçi ve müzik yapımcısı Kanye West, 2020’de 12 eyalette katılabildiği başkanlık seçimlerinde yaklaşık 60 bin oy aldı. Sosyal medyada yaptığı açıklamalarla başkanlık seçimini kaybettiğini kabul etti ama Beyaz Saray hayalinden vazgeçmediğini dile getirdi.
Mehmet Aslantuğ
Kapıları Açmak, Yalancı ve Yengeç Sepeti filmlerinin üçüyle de Altın Portakal’da “En İyi Erkek Oyucu” ödülünü kazanan Mehmet Aslantuğ, TİP’ten gelen milletvekili adaylığı teklifini kabul ederek son seçimde siyasete girdi. Aday olduğu Muğla’da 40 binin üzerinde oy alsa da seçilemedi.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Kurtuluş mücadelesi sırasındaki aydın-köylü uyuşmazlığını anlattığı Yaban romanı ile geniş çevrelere ulaşan Yakup Kadri Karaosmanoğlu 1960 İhtilali sonrası Kurucu Meclis Milli Birlik Komitesi Temsilciliği yaptı. Siyasi hayatının son görevi ise 1961-1965 yılları arasındaki Manisa milletvekilliğiydi. 1962 senesinde CHP‘nin Atatürk ilkeleri ile ters düştüğünü söyleyerek politikadan çekildi.
Cüneyt Arkın
300’den fazla filmde yer alarak Türk sineması ile özdeşleşen isimlerden biri haline gelen Cüneyt Arkın, asıl adıyla Fahrettin Cüreklibatır, 1991 genel seçimlerinin ünlü simalarındandı. Arkın, ANAP’ın Eskişehir listesine girdi ancak vekil seçilemedi.
Hilmi Yarayıcı
Grup Yorum’un solistlerinden Hilmi Yarayıcı 25 ve 26. dönem meclislerinde CHP Hatay milletvekili olarak görev yaptı.
Can Yücel
Politik duruşundan asla taviz vermeyen şair Can Yücel, 1996’da kurulan Emek Partisi’nin kurucu üyeleri arasında yer aldı. Dönemin cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’e hakaretten de yargılanan Yücel, 1999 genel seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi’nin İzmir 1. sıra milletvekili adayı oldu fakat seçilemedi.
Matthew McConaughey
Oscar ödüllü oyuncu Matthew McConaughey 2021’de Teksas valisi olmak istedi. Anketlerin favorisi McConaughey, “Siyasetin şu an tercih ettiğim bir yol olmadığını fark ettim” diyerek yıl sonuna doğru aday olmayacağını açıkladı.
Balık Ayhan
Balık Ayhan adıyla bilinen Ayhan Küçükboyacı, Roman görünürlüğünü siyasete de taşımak amacıyla 2011’de AKP’den milletvekili aday adaylığı başvurusunda bulundu. “Ne olursa olsun, Meclis’te bir de Roman olsun” sloganı seçilmesini sağlamasa da 2022’de katıldığı Gelecek Partisi’nde siyasi yolculuğunu sürdürüyor.
Yılmaz Karakoyunlu
Salkım Hanımın Taneleri romanı ile 1989 Yunus Nadi Roman ödülü birinciliğini kazanan, hem bu romanı hem de Güz Sancısı sinemaya uyarlanan Yılmaz Karakoyunlu 1995’te ANAP’tan milletvekili seçildi. 20 ve 21. Dönem İstanbul milletvekilliği, Anavatan Partisi Genel Başkan Yardımcılığı ve Ecevit kabinesinde devlet bakanlığı (TRT’den sorumlu) ve hükümet sözcülüğü gibi görevler yaptı.
Zülfü Livaneli
Yazar, sinemacı ve müzisyen Zülfü Livaneli 1994 ve 1999’da SHP ve CHP’den İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkan adayı oldu, her iki seçimi de kaybetti. 3 Kasım 2002 seçimlerinde İstanbul milletvekili adayı olarak seçmenin karşısına çıkan sanatçı, bu kez seçildi. Hatta CHP’nin liderliğini de düşündü ancak destek bulamadı.
Sabahat Akkiraz
Türküleriyle tanıdığımız Sabahat Akkiraz, 2011’de Cumhuriyet Halk Partisi’nden milletvekili seçildi. 2014’te Soma faciasına tepki olarak istifa etti. İstifa açıklamasında “İktidarın koltuk aşkına, siyasi sorumluluk almama çabasına karşılık Soma’da yitirdiğimiz canların yanında olmak için koltuğa ihtiyacımız yok” ifadelerini kullandı.
Tuncer Necmioğlu
12 Mart döneminde tutuklanan, 1980 yılında TRT’nin ilk renkli filmi, negatifleri tümüyle ‘kaybolduğu’ için yayımlanamayan Orman’ın yönetmeni Tuncer Necmioğlu daima politik bir duruş sergiledi. Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, senarist, tiyatro eleştirmeni Necmioğlu, 1999’da İşçi Partisi’nden Beyoğlu Belediye başkan adayı oldu fakat seçilemedi.
Fuat Köprülü
Köprülü Mehmet Paşa’nın soyundan gelen ve Milli Edebiyat akımını benimseyen Fuat Köprülü, Türk Edebiyatı’nda İlk Mutasavvıflar gibi bir başucu kitabının da yazarıydı. 1934’te Kars milletvekili olarak girdiği TBMM’de altı dönem görev yaptı. Celal Bayar, Adnan Menderes ve Refik Koraltan ile birlikte Demokrat Parti’yi kurdu. Demokrat Parti 14 Mayıs 1950’de iktidara gelince, Dışişleri Bakanı oldu. 5 Temmuz 1957’de Demokrat Partiden resmen istifa ederek aynı yıl Hürriyet Partisi’ne girdi.
Halil Ergün
Sanat filmlerinin ağırlıkta olduğu bir filmografiye ve hem Altın Portakal’da hem de Altın Koza’da “En İyi Erkek Oyuncu” ve “Yaşam Boyu Onur” ödüllerine layık görülen Halil Ergün, 1994 yerel seçimlerinde SHP adına, 1999 yerel seçimlerin de CHP adına Beyoğlu Belediye başkanı adayı olmuş ancak her iki seferde de seçilememişti.
Abdülhak Hamit Tarhan
Sanat için sanat anlayışına sıkı sıkıya bağlı, Makber’in veciz dizelerinin sahibi Abdülhak Hamit Tarhan, Türk şiirinin hem içerik hem şekilde büyük yeniliklere açılmasını hazırladı. Tarhan 3, 4 ve 5. dönemlerde İstanbul milletvekiliydi.
Arif Sağ
Arif Sağ 10 albüm, onlarca 45’lik, yüzlerce beste ve yetiştirdiği öğrencileri ile Türk halk müziğinin yaşayan en etkin isimlerinden. Sağ, SHP’den girdiği Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 18. dönemde (1987-1991) Ankara milletvekili olarak görev yaptı.
Menderes Samancılar
Bereketli Topraklar Üzerinde, Fatmagül’ün Suçu Ne, Dönersen Islık Çal, Cahide, Kaşık Düşmanı gibi yerli sinemanın sıradışı filmlerinde yer alan Menderes Samancılar, 1999’da ÖDP’nin Adana belediye başkanı adayıydı. TV dizilerinde de pek çok uzun süreli performansları bulunan Samancılar, seçimi kaybetti.
Shirley Temple
1930’ların dünyaca ünlü Amerikalı çocuk yıldızıydı. Rol aldığı duygusal müzikaller Hollywood klasikleri arasına girdi ve 1935’te altı yaşındayken Oscar’a layık görüldü. Oscar alan en küçük oyuncu unvanını hâlâ koruyan Temple, 1951’de 21 yaşında sinema dünyasından emekli oldu, Kariyerine diplomat olarak devam etti. 1974’ten 1976’ya kadar Gana, 1989’dan 1992’ye kadar da Çekoslovakya büyükelçisi olarak görev yaptı.
Berhan Şimşek
Minyeli Abdullah rolüyle sinema seyircisinin aklına kazınan ancak aynı zamanda siyaset bilimci de olan aktör Berhan Şimşek, 1999’da CHP Parti Meclisi Üyeliği’ne seçildi. 3 Kasım 2002 seçimlerinde Meclis’e girdi. Bir dönem milletvekilliği yaptıktan sonra bir süre de CHP İstanbul İl Başkanlığı görevini sürdürdü.
Hamdullah Suphi Tanrıöver
Fecri Ati grubu içinde şair ve eleştirmen olarak Türk edebiyatına giren Hamdullah Suphi Tanrıöver, milli mücadeleye Antalya milletvekili olarak katıldı, daha sonra Milli Eğitim Bakanlığı’na getirildi. 1946’da İstanbul’dan milletvekili oldu ve 1960’a kadar görevini devam ettirdi.
