Norveç edebiyatının en aykırı seslerinden biri olan Ingvar Ambjørnsen, 69 yaşında hayatını kaybetti. Keskin mizahı, karanlık tınıları ve dışlanmışlara duyduğu derin empatiyle tanınan yazarın ölüm haberini yayınevi Cappelen Damm doğruladı. Ölüm nedeni açıklanmazken, Ambjørnsen uzun süredir kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ile mücadele ediyordu. Norveç basınına göre yazarın eşi, çevirmen ve yazar Gabriele Haefs, vefat haberini 20 Temmuz Cumartesi günü kamuoyuna duyurdu.
Norveç Edebiyatından Ayrıksı Bir Ses
1956 yılında Norveç’in güneyindeki Larvik kentinde doğan Ambjørnsen, 15 yaşında kitaplara tutuldu, okulu bıraktı ve edebiyatı hayatının merkezine yerleştirdi. On yılı aşkın bir süre boyunca sırt çantasıyla Avrupa’yı dolaştı; uyku tulumunda yaşadığı bu yıllar boyunca çeşitli işlerde çalıştı. Yazdığı şiir ve metinler o dönem ana akım yayınevlerinin ilgisini çekmese de, 1970’lerde Norveç’te yükselen karşı kültür hareketi içinde yankı buldu. Gateavisa (Sokak Gazetesi) gibi yeraltı edebiyatından yayımlanan yazılarıyla “yerleşik toplumun dışında” duranların sesi hâline geldi.
Ambjørnsen’in 1981’de yayımlanan ilk kitabı, onun edebiyat sahnesine attığı güçlü adımdı. Kısa sürede her yıl yeni bir kitabıyla okurla buluşan yazar, toplumsal normlara uymayan, çoğu kez queer, depresif, yalnız, hatta “marjinal” sayılan karakterleriyle Norveç edebiyatında ayrıksı bir yer edindi. 1986’da Hamburg’a taşındı ve hayatının geri kalanını büyük ölçüde Almanya’da geçirdi. Norveç’e yalnızca kitaplarını tanıtmak, ödül almak ya da sinema uyarlamalarının prömiyerlerine katılmak için döndü.
“Elling” ile Gelen Uluslararası Başarı
Uluslararası tanınırlığını ise, tedavi gördüğü bir psikiyatri kliniğinden yeni çıkmış bir adamın iç dünyasını anlattığı Elling serisiyle kazandı. Dört romandan oluşan seri, yalnızlık, toplumsal baskı ve dostluk gibi evrensel temaları mizahla harmanlayarak derinlemesine işliyordu. Serinin sinema uyarlaması olan Elling (2001), En İyi Yabancı Film dalında Oscar’a aday gösterildi. 2010’da Broadway’de sahnelenen oyun versiyonunda ise Brendan Fraser ve Denis O’Hare başrolleri paylaştı.
Ambjørnsen kariyeri boyunca 18 roman, üç öykü kitabı ve çok sayıda çocuk-gençlik eseri kaleme aldı. Hayatının son dönemlerinde kaleme aldığı yeni bir öykü kitabı, Norveç’te 31 Temmuz’da yayımlanacak. Yazarlık kariyerinde birçok ödüle layık görülen Ambjørnsen, 1991’de Riverton Altın Tabanca Ödülü, 1995’te Norveç Edebiyat Ödülü, 2000’de Oslo Kültür Ödülü, 2004’te Anders Jahre Kültür Ödülü, 2009’da ise Norveç Akademisi Ödülü gibi prestijli ödüllerin sahibi oldu. Türkiye’de kitapları Ayrıntı Yayınları tarafından yayımlanan yazar, yerleşik düzeni dışarıdan gözlemleyen sesiyle hatırlanacak.
