Türkiye’nin ilk modern ve çağdaş sanat müzesi İstanbul Modern’in “Sizin Perşembeniz” sloganıyla her perşembe 11.00-17.00 saatleri arasında ücretsiz halk gününe getirdiği yeni düzenleme kamuoyunda tepkiye neden oldu. Perşembe günleri ücretsiz olan halk günü uygulamasını, yeni düzenleme ile 10:00-14:00 olarak güncellendi. Yeni saat güncellemesinin ardından change.org’da “İstanbul Modern Müzesi Ücretsiz Halk Gününe Getirdiği Kısıtlamayı Kaldırmalıdır!” başlıklı imza kampanyası başlatıldı.
Açık Masa, Katılımcı Sanat Topluluğu Türkiye (PACT) ve Kamusal Sanat Laboratuvarı yürütücülüğünde başlatılan “İstanbul Modern Müzesi ücretsiz halk gününe getirdiği kısıtlamayı kaldırmalıdır!” başlıklı imza kampanyasında şu ifadelere yer veriliyor:
“Ücretsiz halk günü * uygulamasının geri getirilmesini ve müze hakkındaki kurumsal bilginin şeffaf bir şekilde ilan edilmesini talep ediyoruz.
“İstanbul Modern Müzesi** haftada bir gün ücretsiz olan halk günü uygulamasını, yeni düzenleme ile 10:00-14:00 olarak kısıtlamıştır.
“İstanbul Modern Müzesi ücretsiz halk gününü ücretsiz ziyaret saatlerine hiçbir gerekçe sunulmadan indirgeyerek, halkın maddi sosyal durumu açısından kültürel yaşama katılma hakkına*** müdahale eden keyfi bir karara imza atmıştır.
“Hali hazırda üzerinde yer aldığı tahsisli arsanın kamuya ait olması ve bağlı olduğu İstanbul Modern Sanat Vakfı’nın 2011 yılında Cumhurbaşkanlığı tarafından vergiden muaf tutulan vakıf statüsüne alınması nedeniyle kurum, doğrudan halka karşı sorumlu bulunmaktadır.
“Halka karşı doğrudan ve ( İstanbul ) ismini bir marka olarak kullanmasıyla şehrin tüm nüfusuna karşı dolaylı sorumluluğuna rağmen şeffaflıktan uzak bir yapı sergilemekte olan İstanbul Modern Müzesi, kendi internet sitesinde kurumsal tanımını muğlak bırakmıştır.
“Bahse konu kısıtlamanın kaldırılıp, müzenin uygun göreceği tüm gün için halka ücretsiz olarak kapılarını açmasını ve müze hakkındaki kurumsal bilginin tüm vergi veren vatandaşlar nezdinde olabilecek en açık şekilde ilan edilmesini talep ediyoruz.
*’Ücretsiz Halk Günü’ uygulaması, 1969 yılında New York’ta faaliyete geçen sanatçı inisiyatifi ‘Sanat Emekçileri Koalisyonu’ nun dünyadaki müzelerin ruhsuz işleyişine karşı geliştirdiği bir dizi eylemin sonucu kazanılmıştır. Uygulama, koalisyonu oluşturan sanatçılardan Seth Siegelaub’un ve Robert Projansky’nin kaleme aldığı sanatçı sözleşmesinde yer almakta ve bu sözleşme 1970 tarihinde New York müzelerinde yürürlüğe girmiştir. Bugün Türkiye dahil birçok ülkedeki müzelerde ücretsiz halk günü uygulanmaktadır.
**Müze terimi bugün; kâr gayesi gütmeyen, kalıcı, topluma ve toplumun gelişimine hizmet eden, halka açık, “soyut” ve “somut” insanlık mirasını ve çevresini eğitim, çalışma ve eğlenme amacı için edinen, koruyan, araştıran, ileten ve sergileyen kurum olarak nitelendirilmektedir (ICOM, 2007a: madde 3.1).
***İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 27. Maddesi’ne göre: “Herkes, topluluğun kültürel yaşamına özgürce katılma, sanattan yararlanma ve bilimsel gelişmeye katılarak onun yararlarını paylaşma hakkına sahiptir.”
Güvenli bir müze deneyimi
Müzenin internet sayfasında “Perşembe günleri saat 10.00-14.00 arası Türkiye’de ikamet eden ziyaretçilere ücretsizdir” ifadesi yer alıyor. Müzeden edinilen bilgiye göre; “İstanbul Modern’in yeni binasının açılışıyla birlikte gördüğü yoğun ilgiden ötürü ziyaretçilere daha konforlu ve güvenli bir müze deneyimi sunabilmek için ücretsiz giriş saatleri 15 Ağustos’ta yeniden düzenlendi. Müze kapılarını perşembe günleri 10.00-14.00 saatleri arasında tüm ziyaretçilere, salı günleri de yine aynı saat aralığında 18 ile 25 yaş arası gençlere ücretsiz olarak açıyor. Ziyaretçiler bu gün ve saatlerde tüm sergileri ücretsiz olarak gezmenin yanı sıra her ay özel olarak hazırlanan atölye ve söyleşiler aracılığıyla sanatçılarla buluşuyor. Ayrıca haftanın farklı günlerinde sergilere paralel düzenlenen etkinlikler de ücretsiz sunuluyor.”
Sosyal medyadan tepkiler
Müzenin yeni düzenlemesine sosyal medya kullanıcıları da tepki gösterdi. Gelen tepkiler arasında “Vatandaş ücretsiz bir gün gezebilir çünkü hayat çok pahalı”, “Keyfi kararlar alınmasın diye, öncelik her zaman vatandaşın menfaati olmalı”, “Maddi durumu elverişli olmayanların en azından haftada bir de olsa sanata ulaşım fırsatları ellerinden alınmış oluyor” ve “Geçerli bir sebepleri yoksa sanatı kısıtlamak ta neymiş? Sanat öğrencilere her zaman bedava olmalı ayrıca” şeklinde ifadeler yer alıyor.
