Yönetmen Alfred Hitchcock’un 1945 yapımı psikolojik gerilim türündeki “Spellbound”, usta yönetmen Hitchcock ile dahi sanatçı Salvador Dalí’nin sürrealist katkılarıyla ortaya çıkarak adını sinema tarihine yazdırmış bir film. Spellbound, genç bir psikanalist olan Dr. Constance Petersen (Ingrid Bergman) ile hastası Dr. Anthony Edwardes (Gregory Peck) arasındaki ilişkiye odaklanıyor. Filmde, Freud’un psikanaliz teorileriyle bir cinayet çözümlemesi yapan Hitchcock, Salvador Dalí’nin sürrealist vizyonundan yararlanmak için kendisinden rüya sekansı tasarımı istedi. Filmin yeni bulunan storyboard’lerinden sonra bu sekansın tasarımının tamamen Dalí’ye olmadığı, onun tasarımı temel alınarak başkası tarafından yapıldığı ortaya çıktı.
Dalí’nin Tasarladığı Meşhur Rüya Sahnesi
Spellbound’un yapımından yaklaşık 25 yıl sonra, Hitchcock’un hayranlarından eleştirmen John Russell Taylor, Kaliforniya’daki San Fernando Vadisi’nde yerel halkın bahçelerinde sattığı süs eşyalarına bakınırken Spellbound filminin bir dizi storyboard paneliyle karşılaştı. Aynı zamanda bir Hitchcock uzmanı olan Taylor, panelleri yakından incelediğinde gündem olacak yeni bir detay fark etti.
Panellerden biri, filmin meşhur rüya sahnesini tasvir ediyor fakat diğer panellerden farklı bir sanatçı tarafından çizilmiş gibi görünüyordu. Rüya sekansının iki farklı sanatçı tarafından yapılmış farklı sahnelerinin çizimlerine rastlayan Taylor, o dokuz storyboard’u 50 dolara satın alıyor.
Rüya Sekansının Tasarımı Gerçekte Kimin?
Taylor, bu karşılaşmayı yaşadığı dönemde haftada bir Hitchcock’la buluşuyor ve panellerden farklı olan bir tanesini kendisine gösterdiğinde Hitchcock, Dalí’nin sulu boya kullanarak bazı açıları hızlıca düzeltmesine dayanarak bunun orijinal Dalí çizimi olduğunu ifade ediyor. Hitchcock, Taylor’ın satın aldığı diğer storyboard’ların ise Dalí’nin iddialı sürrealist üslubunu dengelemesi ve çekim maliyeti daha düşük sahnelere yönlendirmesi için getirdiği sanat yönetmeni James Basevi tarafından yapıldığını doğruluyor. Böylece aynı rüya sekansının iki ayrı sanatçı tarafından çizildiği ortaya çıktı. Peki meşhur rüya sahnesinin gerçek tasarımcısı Salvador Dalí mi yoksa James Basevi mi?
Hitchcock’un Dalí’ye “Rüya” Siparişi
Hitchcock, klişe karşıtı bir yönetmen olduğunu Spellbound’un rüya sahnesinde gözler önüne seriyor. Hitchcock, bu rüya sahnesinin, alışıldığı üzere sisli, puslu bir görüntüden ziyade en canlı rüyalar kadar parlak, net ve eşsiz olmasını istiyor bunun içinse Salvador Dalí ’ye 4 bin dolar gibi büyük bir meblağ ödemişti.
Tony Lee Moral’ın “Alfred Hitchcock Storyboards” kitabında da geçtiği gibi, Hitchcock, kavrayışı yüksek biriydi ve Dalí’nin bu filmi meşhur edecek büyük bir isim olduğunun farkındaydı. Dalí de Hollywood’a girmeyi çok isteyen biri olarak bu şansı kaçırmadı.
Fakat sorun şurada baş gösterdi: Dalí’nin Spellbound için tasarımları biraz fazla kendine özgüydü. Onun storyboard taslağında, ana karakter Bergman’ın filmin ilerleyen sahnelerinde parçalanıp ufak karıncalar halinde bölünecek bir heykele dönüşmesi yer alıyordu.
“Dalí büyük rol oynadı ama belli bir mesafeden”
Maliyetler konusunda endişeli olan filmin yapımcısı David O Selznick, bu sahnenin filmleştirilemez olduğunu düşündüğünden, Dalí’nin uçuk fikirlerinin “dengeleyicisi” olan sanat yönetmeni Basevi’den Dalí’nin eskizlerini temel alan ama daha işlevsel ve düşük maliyetli bir versiyonunu çizmesini istedi. Filmde kullanılan asıl çizimler ise bunlar oldu.
Basevi’nin storyboard’larının kredisinde şöyle yazıyordu: “Salvador Dalí’nin tasarımlarına dayanan rüya sekansı.” Muhtemelen Dalí’yi hayal kırıklığına uğratmış bir durumdu. Taylor, “Sahnede Dalí’nin büyük bir rol oynadığını söyleyebilirim ama belli bir mesafeden.” diyor.
