Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edilen Kız Kulesi’nin sosyal medyada paylaşılan bir videosu tartışma yarattı. Videoda brandalarla kaplı kulenin arkasından geçen geminin net bir şekilde görünmesi sosyal medya kullanıcılarının kulenin üst kısmının nerede olduğunu merak etmesine yol açtı.
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, kulenin külah kısmının depreme dayanıklı olmadığı için yıkıldığını ve aslına uygun olarak yeniden yapılacağını açıkladı. Açıklamada, “1940’lı yıllarda Kız Kulesi’nde yaşanan yangın sonrasında yapılmış olan betonarme eklenti, alanında uzman isimler olan Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, Prof. Dr. Feridun Çılı, Han Tümertekin ile İstanbul Teknik Üniversitesi ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi tarafından hazırlanan yapının depreme karşı dayanımının olmadığına ilişkin raporlar ve yine danışman hocalarımızın kontrollüğünde hazırlanan projeler doğrultusunda evrensel koruma ilkelerine bağlı kalarak külah kısmı yapıdan uzaklaştırılmakta, özgün malzemesine uygun olarak yapılmasına yönelik çalışmalar devam etmekte olup restorasyona ve Kız Kulesine ilişkin tüm belgeler ve gelişmeler kizkulesi.com sitesinden tüm halkımızla paylaşılmaktadır. 2023 yılında, Cumhuriyetimizin 100. yaşında, Kız Kulesi, tarihi ve abidevi değerine uygun şekilde, bir anıt eser ve müze olarak hizmet verecektir” denildi.
1944’te Betonarmeye Çevrildi
Kız Kulesi’nin restorasyon ve onarım projesi kapsamında hazırlanan teknik raporda da kulenin üst bölümünün 1944 yılında betonarmeye çevrildiği yazılı. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Yahya Coşkun, betonarme aksamın ömrünü doldurduğunu ve yapıdan uzaklaştırıldığını dile getirdi. Kız Kulesi’nin restorasyon projesi danışmanları Prof. Dr. Zeynep Ahunbay ve Han Tümertekin. Projeyi imzalayan isimler ise İnş. Yük. Müh. Dr. Haluk Sesigür ve İnş. Yük. Müh. Prof. Dr. Feridun Çılı olarak açıklandı. Restorasyon önümüzdeki Ekim ayında tamamlanacak.
İBB’den Açıklama
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat da konuyla ilgili bir açıklama yaptı. Polat sosyal medya hesabında paylaştığı mesajda, “Kültür Bakanlığı Kız Kulesi Restorasyonunda son derece değerli hocalarımız yer alıyor. Restoran yapıldığında zamanlardan kalmış, binaya yük getiren betonarme bir teras vardı sanırım o kaldırılıyor. Yetkili arkadaşlarımız da proje hakkında açıklama yapacaktır” cümlelerine yer verdi.
“Şeffaf Bir Biçimde Yürütülmeli”
Öte yandan TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi de bir açıklama yayınladı. Açıklamada, “TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak, İstanbul’un siluetiyle özdeşleşmiş Kız Kulesi’nde Eylül 2021’den bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan restorasyon çalışmasının daha şeffaf yürütülmesini talep etmiştik. Çağrımız yanıt buldu ve restorasyon çalışmaları Kız Kulesi’nin internet sitesinde fotoğraflarla kamuoyuna açıldı. Kız Kulesi’nde Eylül 2021’den bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen restorasyon sürecinin www.kizkulesi.com sitesi üzerinden şeffaf bir biçimde kamuoyuna ve meslektaşlarımıza açıldığını duyuruyoruz. Kız Kulesi’nin internet sitesinde kulenin tarihi, efsaneler, tarihteki onarımları ve güncel çalışmaların yanı sıra restorasyon ve restitüsyonla görevli uzman ekibin bilgilerine de ulaşılabiliyor. Koruma ve restorasyon sürecindeki detaylara da değinilen internet sitesindeki bilgiye göre Ekim 2022’de Kız Kulesi’ndeki çalışmalarla ilgili bir buluşma planlanıyor. Bu buluşma bizi heyecanlandırıyor. Eklerden arındırılmış tarihi yapıyı ve izlerini yakından görmek ufuk açıcı olacak. Bu vesileyle Kız Kulesi’nin efsunlu yapısının hep görünür olmasını, devam eden restorasyon sürecinin, yüksek panellerin ardına gizlenmeden şeffaf bir biçimde yürütülmesi gerektiğini hatırlatıyoruz” denildi.
“Kamu Kurumlarına Gezdirilmeli”
Konuya ilişkin Twitter hesabında bir açıklama yapan mimar Seda Özen Bilgili, “Kızkulesi’nin 1995 restorasyonunun mimari müellifi, meslekten yıllarca men edildi. Geçmişe dair böyle bir hafıza varken, Han Bey veya Zeynep Hoca kariyerlerini ve adlarını niteliksiz bir uygulamaya koymazlar. Ama bu uygulama ziyaretçiler almalıydı, ayrıntılı bilgi verilmeliydi. Bana kalırsa, Kız Kulesi’nin restorasyon brandasının bir kısmı hemen açılıp kule gösterilmeli. Basına ve meslek odamıza, kamu kurumlarına gezdirilmeli” yorumunu yaptı.
Atinalı General Yaptırdı
M.Ö 408 yılında Atinalı General Alkibiadis tarafından yaptırılan kule, deniz ticareti için bir gümrük noktası olarak kuruldu. Kız Kulesi, Üsküdar’da Bizans İmparatorluğu’ndan kalan tek mimari eser olarak biliniyor. Yapı İstanbul’un işgalinden sonra Osmanlılar tarafından gözetleme kulesi olarak kullanıldı. Kule, 1660-1730 yıllarında deniz feneri olarak hizmet verdi. 1830-1831 yılları arasında ise kolera salgınının yayılmaması için karantina hastanesine çevrildi. 1959’da bir süre radar istasyonu olarak kullanılan kule, 1992’de bir dönem şairler tarafından mesken tutuldu. Bu dönemde kuleye “Şiir cumhuriyeti” adı verildi. 1995-2000 yılları arasında da restorasyon geçiren kule daha sonra turistik amaçla kullanılmaya başlandı. Kule tarih boyunca defalarca kez hasar aldı. 1509 depreminde yıkılıp yeniden inşa edilen Kız Kulesi 1721 yılında da yandı. 1763’te yeniden inşa edilen kule, 1832’de, 1944’te ve 1995-2000 yılları arasında tekrar restore edildi.
Leandros Efsanesi
Kuleyle ilgili pek çok efsane de bulunuyor. Efsanelerden biri Kız Kulesi ve Galata Kulesi’nin aşkı. Efsaneye göre Hezarfen Ahmet Çelebi Galata Kulesi’nden uçarak Kız Kulesi’ne Galata’nın aşk mektuplarını götürdü. Bir diğer efsane ise bir Bizans kralının, kızı 18 yaşına geldiğinde bir yılan tarafından sokularak öleceğine inandığı için kızını kuleye kapatması olarak biliniyor. Yine de bir teknenin içinde kuleye gelen yılan kızın ölümüne yol açıyor. Yine Kız Kulesi’nin başrolünde olduğu Leandros efsanesine göre de Leandros ve Hero aralarından geçen deniz nedeniyle birbirlerine kavuşamayan iki aşık. Bir gece kulede ışık yanınca sevgilisinin onu çağırdığını düşünen Leandros denize atlıyor. Ancak ışığı yakan Leandros’un düşmanı, ışığı söndürünce Leandros denizde boğuluyor. Hero da buna çok üzülerek kuleden denize atlıyor. Efsaneye göre bunun üzerine kuleye bir deniz feneri inşa ediliyor.
