Arter, #evdeçal başlığı altında koleksiyonundan sunduğu video seçkilerinin ikincisini, internet sitesi üzerinden çevrimiçi erişime açtı. Josef Bares, Geta Brătescu, Marie Cool ve Fabio Balducci, Ali Kazma, Diána Keller & Péter Rizmayer, İz Öztat, Sophia Pompéry, Kata Tranker ve Angel Vergara’nın eserlerinin yer aldığı seçki, 21 Haziran’a kadar arter.org.tr’de görülebilir. COVID-19 salgınına karşı alınan sağlık tedbirleri kapsamında geçici olarak ziyarete kapalı olan Arter, yeni #evdeçal seçkisi ile bu defa resmetme ve çizme eylemlerine odaklanan yapıtlar sunuyor.
Arter Koleksiyonu’ndan seçilip evde izlenmek üzere bir araya getirilen dokuz videonun her biri, bağlamları ve kullandıkları araçlar farklılık gösterse de, resmetme ve çizme eylemlerini ön plana çıkarıyor. İster kâğıt üzerinde ister durgun bir su yüzeyinde olsun, gündelik malzemeler ve bedensel jestlerle gerçekleştirilen bu edimler, videonun zamansallığı sayesinde farklı sanatsal mecraların birbirleri içinde yolculuk etmesini mümkün kılıyor.
Josef Bares
Yangpu Köprüsü’nü Geçerken, 2012
Video (siyah-beyaz, sessiz)
Josef Bares’in Yangpu Köprüsü’nü Geçerken isimli videosu, hareketin temsilini irdeleyen ve kentsel mekânın nasıl algılandığını ele alan Hareket serisine aittir. Seyir hâlindeki bir öznenin bakış açısını benimseyen yapıt, Şanghay kentinde bulunan ve dünyanın en uzun köprülerinden biri olan Yangpu Köprüsü’nden geçişi gösterir. Sanatçı tarafından işlenerek yaratılan durağan görüntüler videonun başında süratle akarken, video ilerledikçe giderek yavaşlar. Görüntülerin akışı yavaşlasa da, hareket hâlindeki öznenin bakışından görülen kent manzarası hız ve hareket hissini vurgulamaya devam eder. Aracın hareketinin yönü ise izleyicinin hayal gücüne bırakılır.
Geta Brătescu
Çizgi, 2014
Video (renkli, sesli)
Geta Brătescu, çizgi ile ilişkisini performatif bir biçimde izleyiciyle paylaştığı bu videoda büyük bir resim defterinin yaprakları üzerinde kalın uçlu siyah bir keçeli kalemle çizgisel formlar oluşturur. Çizerken bir yandan da ortaya çıkan formlar hakkında kısa yorumlar yapar ve beğenmediklerini yırtıp atar. Çizimin bir zihin ürünü olmaktan çok el aracılığıyla gerçekleştirilen jestlerin birer izi, hatta ellerin dansı olduğunu vurgulayan Brătescu’nun kendisi de, bu videoda elinin neyi, nasıl üreteceğini görmeyi merakla bekler.
Marie Cool ve Fabio Balducci
İsimsiz, 2006
Video (renkli, sessiz)
1995 yılından bu yana çalışmalarını birlikte sürdüren Marie Cool ve Fabio Balducci, sergi mekânında gerçekleştirdikleri performanslar ya da video kayıtlarından oluşan yapıtlarında, maddi unsurlarla insanlar arasında kurulabilecek hiyerarşik olmayan ilişki olanaklarını araştırırlar. Marie Cool gün ışığı, kâğıt, bant, kalem, cetvel, tuz ve su gibi araçlar kullanarak tekrar ve zamansallığa dayanan bir dizi jest gerçekleştirir. #evdeçal seçkisinin ikincisi kapsamında gösterilen videoda Cool, bir masanın üzerindeki ipi elleriyle yönlendirip şekillendirerek basit çizgilerden oluşan gelip geçici çizimler yaratır.
Ali Kazma
Hat (Rezistans serisinden), 2013
Video (renkli, sesli)
Ali Kazma, 55. Venedik Bienali Türkiye Pavyonu (2013) için geliştirdiği Rezistans serisinde yer alan videolarında insanın kendi bedeninin toplumsal, kültürel, fiziksel ve genetik kodlarını kırmaya çalışıp onu kusursuzlaştırma çabasını ve bunu yaparken nasıl yeni sembollerin ve anlamların taşıyıcısı hâline geldiğini araştırıyordu. Sanatçı, Rezistans serisinin parçalarından biri olarak ürettiği bu videosunda, kamerasını hat sanatçısı Ömer Faruk Dere’nin yazma/resmetme performansına yöneltir. Geleneksel bir sanatın üretim sürecine odaklanan Hat’ta, bedenin bir uzantısı olan el, yazılı ve görsel dil alanında anlam ve form oluşturmak için kusursuz bir araç işlevi görür.
Diána Keller & Péter Rizmayer
Çiçekli Natürmort, 2009
Video (renkli, sessiz)
Geleneksel natürmort resimlerine referansla stüdyo ortamında kurgulanan Çiçekli Natürmort adlı bu videoda, vazo içindeki bir demet gül renklerini yavaşça, damla damla akıtıp solar. Renklerini kaybederek gri tonlarına dönen güllerin görüntüsü füzen ile gölgelendirilmiş bir eskizi, masanın üzerindeki renk birikintileri ise bir ressamın paletini andırır. Böylece videonun çıkış noktası olan ‘sanat yapıtının üretim süreci’ tersine çevrilmiş olur. Keller ve Rizmayer’in Çiçekli Natürmort’u basit bir dijital müdahale ile farklı sanatsal ifade biçimlerini bir araya getirerek “ölü doğa”ya hayat verir.
İz Öztat
Bir Ada Teşkil Etmek, 2014
Video (renkli, sessiz)
İz Öztat, 2010 yılından beri, tarihsel bir figür, mecrasında aktığı bir ruh ve bir “öteki ben” olarak duyduğu Zişan (1894-1970) ile zamana aykırı bir iş birliği içinde çalışmaktadır. Birlikte gerçekleştirdikleri üretimlerinde, bastırılmış geçmişin bugüne musallat olduğu durumların ve belgeye dayalı tarihsel anlatılara alternatif oluşturan kurmacanın imkânlarının peşine düşerler. Zişan’ın “Cezire-i Cennet/Cinnet” (1915-1917) adlı ütopik kısa hikâyesiyle karşılaşan Öztat, bu metne ilham vermiş olan Adakale’nin izini sürer. 1915 yılında Balkanlar’daki son Osmanlı toprağı olan Adakale, 1968 yılında Demirkapı Barajı’nın yapılmasıyla sular altında kalır. Birbiriyle ilişki içinde üretilen bir dizi yapıttan biri olan Bir Ada Teşkil Etmek adlı video, kanoların kolektif hareketiyle adanın yokluğuna işaret eder.
Sophia Pompéry
Durgun Su, 2010
Video (renkli, sessiz)
Sophia Pompéry’nin Durgun Su isimli videosunda bir el siyah bir masanın üzerine boya fırçasıyla su sürer. Suyun yüzeyindeki yansımalarda videonun kaydedildiği odada bulunan ama kamera açısının dışında kalan bazı objeler, pencere ve dışarısı belirir. Masanın altına yerleştirilmiş bir ısıtıcı suyu buharlaştırdıkça bu görüntüler yavaş yavaş belirsizleşir ve en sonunda silinirler.
Kata Tranker
Kısa Program, 2013
Video (renkli, sessiz)
Kısa Program isimli videoda sanatçının kendi suluboya resimleriyle ürettiği, hareket illüzyonu yaratan küçük kitabın (flip book) sayfaları çevrildikçe bir buz patencinin havada dönüşü, düşüşü ve tekrar ayağa kalkışı görülür. Video ismini, yarışma esnasında patencilerin önceden belirlenmiş figürleri yapmakla yükümlü oldukları ve dolayısıyla kuvvetli yönlerini ifade etme imkânı bulamadıkları bölümü tanımlayan bir artistik buz pateni teriminden alır. Kata Tranker bu eseriyle, dolaylı bir yol izleyerek, sanatçının konumu ve üretim koşullarının yanı sıra kendi sanatsal pratiğine işaret eder.
Angel Vergara
Manzaradaki Adalet, 2007
Video
Justice dans le Paysage [Manzaradaki Adalet] Angel Vergara’nın resmedilmiş filmler olarak adlandırdığı video serisinde yer alan yapıtlarındandır. Bu videosunda Vergara, kamerasıyla uzak mesafeden kaydettiği Antwerp Adliye Binası görüntülerinin üzerinden ince uçlu bir fırçayla geçer. Ünlü mimar Richard Rogers tarafından tasarlanan Antwerp Adliye Binası, yapımı öngörülen bütçeyi kat kat aştığı için Belçika’da kamu kaynaklarının kullanımı ile ilgili tartışmalara sebep olmuş ihtilaflı bir projedir. Sanatçı kamerasını sabitleyerek çektiği ve bir manzara resmini andıran video görüntüsünün üzerinden geçerken hiçbir iz ya da leke bırakmaz, fakat konu seçimi, kaydın kadrajı ve manzarada gezen elin hareketiyle izleyicinin bakışını yönlendirir. Vergara bu jestle sanatsal pratiklerin gerçekliği ve güncel sosyopolitik durumları etkileme potansiyelini sorunsallaştırır.
