Jeolojik, bilimsel ve antropolojik araştırmalarını kurgulayarak sanat pratiğiyle örüntüleyen Deniz Üster, .artSümer’deki T E R R A N U L L I U S: Yerçekiminin Hasadı başlıklı kişisel sergisinde son döneme ait çalışmalarını sergiliyor. Pratiğinde oyuncu bir yaklaşım izleyen Üster, uzay araştırmalarından yola çıkarak, Dünya’daki yaşamın ötesinde tasavvur edilecek bir adalet kavramını merkeze alan etik sorunsallar yaratıyor.
Efendisi Olmayan Bölge
T E R R A N U L L I U S: Yerçekiminin Hasadı sergisindeki bu etik muammaların izleyicide yol açtığı ikirciklilik, sanatçının eserlerindeki performatif yönü ortaya çıkarıyor. Sanatçının sergideki üretimleri izleyiciyi çok türlülük yaklaşımlarını aşan bir birliktelik hayal etmeye davet ediyor.
Sanatçı, serginin üst başlığı olan “T E R R A N U L L I U S”u uluslararası hukukta hiçbir devlete ait olmayan, efendisi olmayan bir bölge olarak tanımlıyor. T E R R A N U L L I U S ancak hukuki olarak işgal yoluyla elde edilir. Buradaki egemenlik doğanın sömürülmesiyle elde edilen mülkiyet haklarını ima eder. Terra Nullius, Yeni Dünya’nın Avrupa tarafından sömürgeleştirilmesini meşru kıldı. Bugün Batı Sahra’dan Antarktika’ya kadar, Dünya yüzeyiyle sınırlı olmayıp yeraltından uzaya kadar uzanan sayısız Terra Nullius iddiası var.
Yerçekiminin Hasadı
Uzayda ikinci bir yerleşik hayata geçişi ironiyle düşleyen Üster, gökcisimleri üzerinde işgal ve kaynakların tüketimini sözleşmelerle yasal hale getirme çabalarını Yerçekiminin Hasadı altbaşlığı ile yorumluyor. İnşaat sektöründe kullanılan malzemeleri geleneksel el sanatları yöntemleriyle birleştirerek özel teknikler geliştiren sanatçı, bu sergide, heykellerinde kullanmak amacıyla belirli bir hafızaya sahip bazı özel nesnelerin peşine düşüyor. Bu nesneler ayın yörüngesinde tomurcuklanan bir fidanın yapraklarından, Nasa’nın Mars jeolojisine yakınlığı sebebiyle numune olarak örneklediği dünya taşlarına kadar uzanıyor ve katmanlanarak sanatçının öykülemesine eklemleniyor.
Sanatçının sergide dikkat çeken işleri arasında cam fanuslar içinde yarattığı ekosistemler de dikkat çekiyor. Üster cam fanus içerisinde yarattığı bu dünyalaştırılmış (terraformed) ortamlarda tanıdık olan üretim mekanizması ve iş gücüne vurgu yapıyor.
Su İmgesi
Sanatçının sergideki çizimlerinde, yerleştirmelerinde ‘su’ imgesi de öne çıkıyor. Bu aynı zamanda sanatçının sergideki işlerini birbirine kenetleyen düğüm gibi.. Sanatçı, bu düğümlerin izini süren izleyiciyi yarattığı farklı ölçeklerin birlikteliğinde yersizleşmeye davet ediyor.
T E R R A N U L L I U S: Yerçekiminin Hasadı sergisinde sanatçı sadece mikroorganizmaları değil, sudan minerallere kadar tüm elementleri ve güçleri içeren bir çoğulluk düşlüyor. Bu nedenle de kullandığı malzemeler ve süreçler sanatçını çalışmalarında özel bir önem taşıyor. Bilimkurguyu temel disiplini olarak kullanan Deniz Üster’in anlatılarında, doğadaki kurgusal değişim alternatif toplumsal yapıların ve ekonomik sistemlerin temelini oluşturuyor.
*Sergi, 18 Mayıs’a kadar .artSümer’de görülebilir.
