İstanbul’un her köşesinde kentin tarihinde ve hafızasında iz bırakmış birçok kültür varlığını yeni kamusal mekânlar olarak şehre kazandıran İBB Miras, bu kez İstanbul’un önemli su yapılarından Taksim Maksemi’nde yeni bir kamusal müze projesini hayata geçirdi. Taksim Cumhuriyet Meydanı’na da adını veren, meydanın simge yapılarından Taksim Maksemi, İBB Miras’ın yürüttüğü kapsamlı restorasyonun ardından İBB Cumhuriyet Müzesi olarak kapılarını açtı. Cumhuriyet Müzesi, millî mücadele yıllarından Türkiye Cumhuriyeti’ne uzanan kapsamlı içeriği ve Atatürk’ün kişisel eşyalarını da barındıran koleksiyonuyla ilgi çekiyor.
Cumhuriyet’in 100. yılına armağan edilen müzeyi İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat ile konuştuk.
Cumhuriyet Müzesi’nin Kadir Topbaş döneminden beri Taksim Meydanı’nda açılacağı rivayet ediliyordu, sonunda gerçekleşti. Neden bu kadar bekledi?
Biz göreve başladığımızda Cumhuriyet Müzesi’nin Taksim’de açılacağı ile ilgili herhangi bir çalışma ya da bir gelişme yoktu. Açıkçası böyle bir bilgiye de vakıf değilim. Açılışta da kaydettiğimiz ürün 2021 yılında mekânda yapılan bir sergide elektrik sisteminin önünde sıkıntı olduğunu gördük. Alanı kapatıp, restorasyona aldık ve Cumhuriyet’in 100. yıldönümünde şehrin Cumhuriyet Müzesi olarak Cumhuriyet Meydanı’na yakışır bir şekilde düzenlemesini yaptık. Bu proje başından sonuna kadar Başkanımız Ekrem İmamoğlu’nun projesidir.
Müze neleri içeriyor?
İBB Cumhuriyet Müzesi, bir toplumsal tarih müzesidir. Türkiye’nin toplumsal gelişmesini anlatan müzede sosyal yaşantıdan ekonomiye, tarihten ticari ve siyasal gelişmelere kadar bir dizi tema var. Cumhuriyet’in değerlerini ve kazanımlarını yansıtan, kapsamlı içeriğiyle Kurtuluş’tan Kuruluş’a uzanan bir Cumhuriyet yolculuğu sunan müzenin ayrıca; Atatürk’ün müşir üniforması, çizmesi, triko süveteri, kalpağı gibi kişisel eşyalarını içeren koleksiyonuyla da ziyaretçiler için özel bir deneyim mekânı olmasını amaçladık.
Bizler özellikle çocukların ve gençlerin bu temaları gezdiklerinde o temalar ekseninde Cumhuriyet tarihini özümsemesini hedefleyen bir program yaptık. Taksim Cumhuriyet Meydanı’nda Cumhuriyet Müzesi artık gençleri ve her kuşaktan ziyaretçisini bekliyor.
Müzenin Taksim’in çehresini değiştireceğini düşünüyor musunuz?
Taksim, Türkiye tarihi ve toplumsal hafızamız açısından oldukça önemli bir nokta… Herkesin de bildiği gibi çeşitli nedenlerden dolayı her geçen gün değişime ve dönüşüme uğrayan bu bölge için bizler İBB olarak göreve geldiğimiz ilk günden beri önemli çalışmalar yürütüyoruz. İşte o çalışmalardan biri de eksikliğini hissettiğimiz ve Cumhuriyetin 100. yılında hayata geçirdiğimiz Cumhuriyet Müzesi… Bu amaçla üç asırlık Taksim Maksemi’ni, herhangi bir zümreyi ayırmadan Cumhuriyeti anlamak ve anlatmak amacıyla Cumhuriyet Müzesi’ne dönüştürdük ve İstanbul’a, İstanbul’un kalbinde yepyeni bir buluşma noktası kazandırdık. Böylece Türkiye’nin ilk modern meydanlarından olan ve 8 Ağustos 1928 tarihinde açılışı gerçekleştirilen Cumhuriyet Anıtı ile Millî Mücadele’yi ölümsüzleştiren Taksim Meydanı, Cumhuriyet Müzesi’yle bu kimliğini pekiştirerek İstanbul’un en önemli buluşma mekânlarından biri olmaya devam edecek.
Taksim Maksemi
Taksim Cumhuriyet Meydanı’na adını veren Taksim Maksemi, I. Mahmud tarafından yaptırılan Taksim Suyu Tesisleri ile şehre ulaştırılan suyun dağıtıldığı yapılardan. İstiklal Caddesi üzerindeki giriş kapısında yer alan kitabeye göre yapı, I. Mahmud tarafından H. 1145 / M. 1732-33 yılları arasında inşa edilir. Sekizgen planlı ve iki katlı olarak tasarlanan Taksim Maksemi’nde galeriden gelen suyu üç ayrı kola bölerek dağıtan mermer sandık bulunur. Suyun bölmeleri üzerindeki pirinç lüleler her kola verilen su miktarını ölçmeye yarar. Üç kol için cephede 20, yanda 4 lüle vardır. Tophane-Fındıklı kolu için18 (648 litre), Beyoğlu-Galata kolu için 18 (648 litre) ve Kasımpaşa kolu içinse 5 lüle (180 litre) su dağıtılmıştır.
Taksim Maksemi’ndeki sandığa gelen su, duvardan çıkıntı yapan bir çörtenden (bir çeşit su oluğu) akmaktadır. Çörtenin girişe göre sağ tarafında Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın yaptırdığı çeşmelere, diğer tarafında ise Sadrazam Yusuf Paşa’nın yaptırdığı çeşmelere tahsis edilen su miktarı hakkında bilgi veren kitabeler yer alıyor. Taksim Maksemi’nin arkasında ise Taksim Su Deposu yer almaktadır. Dikdörtgen planlı deponun içerisinde 24 göz bulunmaktadır; depo, 2.730 m3 su depolama kapasitesine sahip.
Uzun yıllar İBB Taksim Cumhuriyet Sanat Galerisi olarak hizmet veren Taksim Maksemi, İBB Miras’ın yürüttüğü kapsamlı restorasyon ve yeniden işlevlendirme çalışmalarının ardından 2024 yılında “İBB Cumhuriyet Müzesi” olarak şehre kazandırıldı.
