Brookyln merkezli çevrimiçi sanat dergisi Hyperallergic, geçtiğimiz haftalarda ortaya çıkan hırsızlık skandalıyla gündeme gelen British Museum’un durumunu masaya yatırdı. Müze, geçtiğimiz haftalarda koleksiyonundaki 2 bin eserin çalındığını açıklamıştı. Müze müdürü Hartwig Fischer bu büyük güvenlik açığı nedeniyle istifa etti. Yerine Mark Jones getirildi. Her yıl 6 milyondan fazla kişi tarafından ziyaret edilen ve 8 milyon eserden oluşan bir koleksiyonu bulunan müzede yaşanan bu skandalı, “British Museum’da Güneş Batıyor” başlıklı yazıda yorumlayan dergi, müzenin imajını düzeltmesinin yolunun önce kendi verdiği zararları düzeltmekten geçtiğini belirtti. Birçok ülke yıllardır, özellikle Yunanistan’ın iadesini istediği Elgin Mermerleri kriziyle bilinen müzeden eserlerini geri istiyordu. Geçmişte illegal yollarla götürülen birçok eseri halen sergilemeye veya koleksiyonunda tutmaya devam eden British Museum’a bu hırsızlık skandalının ardından çeşitli ülkelerden yine iade talepleri yapıldı. Nijerya Benin bronzlarını geri isterken Yunanistan Elgin Mermerleri’nin iade talebini yeniledi. Türkiye de iade talebinde bulunan ülkeler arasına girdi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz, müzede Anadolu kökenli çok önemli eserler bulunduğunu dile getirdi. Boz, eserlerin durumu hakkında bilgi almak için müzeye mektup gönderdiklerini ve iade talebinde bulunduklarını söyledi.
Onarıcı Adalet
Müzenin imajının kurtulmasının tek yolunun “onarıcı adalet” yani mağdurun uğradığı zararın giderilmesini hedefleyen bir anlayışla çözüleceğini yazan Hyperallergic, British Museum’a sömürgecilik döneminde ele geçirdiği eserleri iade etme çağrısında bulundu. Dergi, müzenin kendisini başarısız olmak için çok büyük bir kurum olarak görmesinin, dünyanın kültürel mirasının korunmasında öncü olduğunu iddia eden bu kurumun geleceğini tehlikeye attığını yazdı. Hyperallergic, eserleri ait oldukları ülkelere iade etmeyip daha iyi koruduğunu iddia eden müzedeki eserlerin bir çalışan tarafından çalınmış olmasını da ironik olarak tanımladı. Müzede yapılan büyük bütçe kesintileri de hırsızlığa zemin hazırlayan sebeplerden biri olarak gösterildi. Ülkedeki birçok müze son yıllarda sömürgecilikle elde edilen eserleri koleksiyonundan yavaş yavaş çıkarsa da British Museum’un henüz bu yönde büyük bir adım atmamış olması da eleştirildi.
1963 Tarihli Yasa
Hyperallergic, hırsızlık skandalının ortaya çıktığı süreçten bu yana müzeye imajını düzeltmesi için yapılan bazı tavsiyeleri de derledi. Buna göre arkeolog Dan Hicks tüm koleksiyonun kapsamlı bir veri tabanında toplanmasını, Guardian gazetesinden Jonathan Jones müzenin kendi özel sanat dedektifini tutmasını ve yine Guardian yazarı Simon Jenkins de koleksiyondan bazı parçaların satılmasını önerdi. Ancak dergi, müzenin imajını düzeltmesinin tek yolunun talep eden ülkelere eserleri iade etmesinden geçtiğini söylüyor. Müze, 1963 tarihli British Museum Yasası’nı baz alarak eserleri iade etmekten kaçınıyor. Yasa, birkaç özel istisna dışında müze koleksiyonundaki eserleri iade etmeyi yasaklıyor, İngiltere’nin kültürel eserleri muhafaza etmek için en güvenli ve iyi yer olduğunu savunuyor.
