Bob Dylan, yalnızca Amerikan müziğini şekillendiren bir söz yazarı ve şarkıcı olarak değil, aynı zamanda hayatı her yönüyle kayda geçiren bir gözlemci olarak da varlığını sürdürüyor. Kasım ayında yayımlanacak yeni kitabı Point Blank (Quick Studies), Dylan’ın bu kez kelimeler yerine çizgilerle anlattığı, sıradan anların içinde saklı kalan anlamlara odaklanan bir görsel çalışma. Simon & Schuster tarafından basılacak olan kitap, sanatçının 2021-2022 yıllarında yaptığı ve daha önce hiç yayımlanmamış yaklaşık 100 kara kalem çizimden oluşuyor.
Retrospectrum
Dylan için görsel üretim bir yan uğraş değil, müzikal kimliği kadar tutkulu ve sürdürülebilir bir yaratım alanı. 1960’larda albüm kapakları için yaptığı çizimlerden bu yana, zamanla daha da belirginleşen bir stil geliştirdi. Heykelden yağlı boyaya uzanan üretimleri 2019’da Shanghai’dan Miami’ye uzanan Retrospectrum sergisiyle daha geniş bir izleyiciyle buluştu. Bu sergi, aynı zamanda Dylan’ın ilk kapsamlı sanat monografisinin de önünü açtı. Yani, karşımızda yalnızca bir şarkı yazarı değil, anlatımını formlar arasında gezdiren bir hikâye anlatıcısı var.
Point Blank ise bu anlatıcının son durağı. Kitapta yer alan çizimler; bir karaoke şarkıcısı, bir Paris kanalı, bir adamın çarpık gülümsemesi ya da sıradan bir Scotch bandı rulosu gibi gündelik ögelere odaklanıyor. Dylan, bu imgeleri “hızlı çalışmalar” olarak adlandırıyor—ani gözlemlerin, düşünmeden çizilen taslakların ama bir o kadar da içgüdüsel bir dikkatle ortaya çıkan figürlerin toplamı.
Kitabın editörlüğünü üstlenen Sean Manning, Dylan’ın çizimlerini “hem masum hem yılgın, hem neşeli hem melankolik” olarak tanımlıyor. Dylan’ın yıllardır şarkılarla yaptığı şeyi şimdi çizgilerle yaptığını söylüyor: “Bir ruh hâlini yakalamak, bir hissi tetiklemek, anlamın kıyısında dolanmak…”
Edebî Bir Zeminde Dylan’ın Görsel Dünyası
Kitap yalnızca görsellere değil, o görsellerin etrafında gelişen kısa metinlere de yer veriyor. Eddie Gorodetsky, Lucy Sante ve Jackie Hamilton gibi isimlerin kaleme aldığı bu yazılar, çizimlere eşlik eden duygu katmanlarını açığa çıkarıyor. Bir bakıma Dylan’ın görsel dünyasını edebi bir zeminle bütünlüyor.
Bu çizimlerin bazıları şu anda Londra’daki Halcyon Gallery’de, sanatçının aynı adı taşıyan sergisinde görülebiliyor. Orada bu “hızlı eskizlerin” renklendirilmiş versiyonları yer alıyor: kitap okuyan insanlar, gitar çalan figürler, eski tip saatler ve konserve kutuları…
Bob Dylan, Chronicles: Volume One (2004) ve The Philosophy of Modern Song (2022) gibi kitaplarında nasıl müziğin tarihini ve ruhunu kayda geçirdiyse, Point Blank ile de görsel alanın sunduğu sessiz dili kullanarak çağının izini sürmeye devam ediyor. Müzik, resim ve yazı arasında dolaşan bu üretim hali, Dylan’ın sanatını tek bir kategoriye indirgenemez kılıyor.
Bugün 84 yaşında olan sanatçı, hâlâ sormaya ve gözlemlemeye devam ediyor. “İnsan hâlini gözlemlemek yetmez,” diyor Dylan, “ona büyük bir aceleyle karışmak gerekir.” Point Blank (Quick Studies), işte tam da bu aciliyetin, bu karışma hâlinin görsel bir güncesi.
