Doğu Roma resim sanatının son döneminin önemli ve güzel örneklerini sunan, İstanbul’un en eski tarihi eserlerinden olan Kariye Müzesi’nin yönetiminin Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilerek ibadete açılmasına karar verildi. Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş da geçen günlerde Kariye Müzesi’ne gitmişti.
Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre, Kariye Camii’nin müze ve müze deposu olarak kullanılmasına yönelik 1945 yılına ait Bakanlar Kurulu kararının Danıştay 10’uncu Dairesi kararı ile iptal edilmesi üzerine Kariye Camii’nin Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilerek ibadete açılmasına karar verildi.
Yunanistan ve AB’den Tepki: “Türkiye Uluslararası Sorumluluklarını Çiğniyor”
Öte Yandan, Ayasofya’dan sonra Kariye Müzesi’nin de ibadete açılacak olmasına tepki geldi. Yunanistan Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada “Türk yetkililerin kararı uluslararası toplumdaki ve heryerdeki dindarlara karşı bir başka provokasyondur. Türkiye topraklarında bulunan dünya kültür mirası ile ilgili uluslararası sorumluluklarını çiğniyor” dedi.
Avrupa Birliği Komisyonu Sözcüsü Nabila Massral ise, “Ayasofya gibi Kariye de UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde. Türkiye Medeniyetler İttifakı projesinin kurucu üyesi olarak dinler ve kültürler arası diyaloğu, bir arada yaşamayı ve hoşgörüyü teşvik edeceğini taahhüt etmişti” şeklinde konuştu.
İyi Korunmuş Mozaik ve Freskler…
Kariye Müzesi iyi korunmuş mozaik ve freskleriyle dünya çapında tanınıyor. Doğu Roma resim sanatının son döneminin önemli ve güzel örneklerini sunuyor. Mozaiklerdeki derinlik fikri ve figürlerdeki hareketli üslup; Orta Çağ’da Rönesans Dönemi’ni haber veren üstün bir sanatsal değer taşıyor.
Kariye, Eski Yunanca’da kent dışı (kırsal alan) anlamındaki Chora sözcüğünün Türkçeleşmesiyle ortaya çıkmış bir isim. Çünkü eski kilise ve manastır İstanbul surları dışında kalıyordu. Kariye Müzesi, Farklı dönemlerde çeşitli yapılandırma süreçlerinden geçmiş olan Khora Kilisesi’nin tarihi 6. yüzyıla kadar dayandırılmaktadır. Yapı manastır komplesksinin bir parçası olarak o zamanlarda kent surlarının dışında kalan Edirnekapı semtinde inşa edilmiş ve günümüzdeki haline 14. yüzyıldaki köklü onarım ve eklemeler ile gelmiştir.
1945’te Müzeye Dönüştürülmüştü
Önemli dini merasimlerde saray kilisesi ve şapeli olarak kullanılan Kariye, sonra da bir süre kilise işlevi görmeye devam etti. 1511 yılında II. Bayezid’in sadrazamı Atik Ali Paşa tarafından camiye dönüştürüldü. O döneme ilişkin detaylar, güneybatı köşedeki minare ve ana mekanın doğusunda yer alan mihraptan ibaret.
434 yıl cami olarak kullanılan Kariye, 1945 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla müze yapıldı. Danıştay, 2019’da davayı karara bağlamış ve yapının müzeye çevrilmesine yol açan Bakanlar Kurulu kararının hukuka aykırı olduğunu hüküm altına almıştı.
Meryem Ana’nın Hayatını Anlatan Mozaikler
Müze 14. yüzyılda yapılan hayranlık uyandırıcı fresk ve mozaiklerini Logothetes (hazine sorumlusu) Theodoros Metokhites’e borçlu. Dış nartekste (Doğu Roma bazilika ve kiliselerinde genellikle batı giriş bölümü) Hz. İsa’nın hayatı, iç nartekste ise Hz. Meryem’in hayatını anlatan mozaikler bulunuyor. Canlı bir anlatıma sahip olan freskler de Hıristiyan teolojisinden önemli sahneleri betimliyor. Kariye’nin renkli ve kaliteli zemin ve duvar yüzeylerindeki mermer süslemeleri de ilgiyi hak ediyor.
