ABD’nin Los Angeles kentindeki Getty Müzesi’nde, Fransız ressam ve heykeltraş Paul Gauguin’e ait olduğu düşünülerek sergilenen ahşap heykelin orijinal olmadığı ortaya çıktı. Heykel, 2002 yılında 3 ila 5 milyon dolar arasında bir fiyata satın alınmıştı.
Fransa’da yayınlanan Le Figaro gazetesinin haberine göre eserin statüsü Aralık 2019’da ‘bilinmeyen sanatçılar’ kategorisine alındı ve heykel müzenin kalıcı sergisinden çekildi.
Heykel satın alındığında Getty Müzesi’nin o dönemki Müdürü Deborah Gribbon, “Paul Gauguin heykeli son derece nadirdir, bu ilgi çekici çalışma da mükemmel bir örnek olarak dikkat çekiyor,” demişti.
Getty tarafından satın alındıktan sonra heykel dünyayı dolaşmış, Londra’da Tate Modern, Washington’da Ulusal Sanat Galerisi, New York’ta MoMA ve Milano’da Museo delle Culture’da sergilenmişti.
‘Head with Horns’ adlı heykelin fotoğraflarının Gauguin’in not defterlerinde yer alması nedeniyle eserin Fransız sanatçının olduğu düşünülüyordu.
Gauguin’in Tahiti’de yaptığı sanılan heykelin orijinal olmadığına dair iddiayı, ilk olarak galeri sahibi ve koleksiyoner Fabrice Fourmanoir ortaya atmıştı. 19. yüzyıl Tahiti fotoğrafları koleksiyoncusu olan Fabrice Fourmanoir, heykelin Jules Agostini tarafından çekilen ve “Idole Marquisienne” (Marzyen İdol) diye adlandırılan bir fotoğraf bulmuştu. Fourmanoir’un aktardığına göre Agostini, heykelin Fransız Polinezyası olarak adlandırılan Tahiti’nin kuzeydoğusundaki Markiz Adaları’nda yaşayan yerli bir sanatçıya ait olduğunu düşünüyordu. Agostini’nin fotoğraf albümünde “Head with Horns” isimli heykelin fotoğrafı, etnografik sanat koleksiyoncusu olan George Lagarde’nin bir portre fotoğrafının yanında yer alıyordu. Lagarde’nin heykelin sahibi olabileceği tahmin ediliyordu ve iki fotoğraf 1894 yılına aitti.
Menşei hep biraz bulanık kalan heykel, Getty tarafından alınmadan önce Wildenstein & Company tarafından özel bir İsviçre koleksiyoncusundan satın alınmıştı. Çalışma ilk kez Daniel Wildenstein tarafından Paul Gauguin’e atfedildi. Ancak, Wildenstein & Company’nin sahibi olan Wildenstein ailesi Fransa’da vergi kaçırmak, eksik veya çalıntı sanat eserlerini saklamak ve hatta II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerle sanat eserleri ticareti yapmakla suçlandı.
Heykelin Gauguin’e ait olmadığının ortaya çıkması üzerine müze bir açıklama yaptı. Açıklamada, “Yıllar süren araştırma ve incelemeler sonucunda elimizde heykeli satın aldığımızda sahip olmadığımız kanıt ve bulgular var. Heykelin Paul Gauguin’in imzasını taşımadığını saptadık. Ancak hâlâ çok değerli bir eser olduğunu düşünüyoruz. Kime ait olduğunu belirlemek için inceleme sürüyor. Ayrıntılı rapor 2021-2022’de yayınlanacak,” denildi.
Getty Müzesi’ndeki heykel uzmanı Anne-Lise Desmas çalışmaları, “Gauguin’in başka hiçbir eserinin böyle bir kaidesi yok. Ayrıca eserde imza da yok” diyerek özetledi.
Getty şimdi hakkında daha fazla bilgi edinmek için heykelin sandal ağacı malzemesini araştırıyor. Bazı Polinezya sanat uzmanları, heykelin şeytani boynuzlarının temsil ettiği ikonografinin yerel motiflerde olmadığını söylüyor. Fourmanoir ise heykelin Avrupalı bir turist tarafından yapıldığı teorisini dile getiriyor.
