İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından düzenlenecek olan 18. İstanbul Bienali ertelendi. Aylardır çeşitli tartışmaların odağında olan bienalin 2025’e ertelendiği İKSV tarafından açıklandı.
2023 yılında küratör seçimi ve şeffaflık tartışmalarıyla gündeme gelen İstanbul Bienali’nin 18’inci edisyonu 14 Eylül-17 Kasım 2024 arasında gerçekleştirilecekti.
İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından 2007-2036 Bienal Sponsoru Koç Holding’in desteğiyle düzenlenen İstanbul Bienali Direktörü Bige Örer, kısa bir süre önce İKSV ile yollarını ayırmış ardından İstanbul Bienali Direktörü Kevser Güler olarak açıklanmıştı. 18. İstanbul Bienali’nin küratörlüğünü İngiliz yazar ve sanat tarihçisi Iwona Blazwick üstlenmesi bekleniyordu. İKSV’den gelen açıklamada şu ifadelere yer verildi:
İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) olarak 18. İstanbul Bienali için 2023 Mart ayından bu yana dünyanın dört bir yanından 58 sanatçıyla birlikte çalışıyoruz. Onlarca yeni sanat eserinin üretimine ve hem yerel hem uluslararası ölçekte verimli işbirliklerine olanak sağlamasını hedeflediğimiz bu bienalin kavramsal çerçevesi, büyük kayıpların ve acıların ardından sanatın nasıl bir rol üstlenebileceğini araştırıyordu.
Eleştiriler aldık
Bu sırada, vakıftaki seçim ve karar süreçlerine dair eleştiriler aldık ve bu eleştirileri değerlendirerek tüm işleyişleri daha katılımcı hâle getirmek üzere harekete geçtik. İstanbul Bienali’nin her zamanki gibi sanatsal ifade, diyalog ve bir araya gelme olanakları sunmasını hedefledik. Buna rağmen, sanat çevrelerinde asla arzu etmeyeceğimiz biçimde tarafların oluştuğunu, bienale katılmayı kabul etmiş veya etmeyi değerlendiren sanatçıların, yürütülen işbirliklerinin ve ortaklıkların olumsuz etkilendiğini gözlemledik. Bu durum, İstanbul Bienali’nin planlandığı şekilde düzenlenmesini imkânsız hâle getirdi.
Bu nedenle, 14 Eylül 2024’te kapılarını açması planlanan 18. İstanbul Bienali’nin ertelendiğini kamuoyuna üzülerek duyuruyoruz. Her zaman en iyi şekilde gerçekleştirmek için çaba sarf ettiğimiz İstanbul Bienali’ni yeni yönetmelik çerçevesinde ele alınacak bir süreçle 2025 yılında yeniden izleyicilerle buluşturacağız.
Ne Olmuştu?
18. İstanbul Bienali’nin Iwona Blazwick küratörlüğünde 14 Eylül–17 Kasım 2024 arasında İstanbul’da düzenlenmesi planlanıyordu. Ancak bienalin küratörlüğüne atanan Iwona Blazwick’in yerine aslında ilk başta danışma kurulunca Defne Ayas’ın önerildiği, İKSV’nin son anda Blazwick’i atadığı iddiaları, uzun süre gündemi meşgul etti. Atamanın ardından İKSV’nin danışma kurulunun üç üyesi istifa etti.
Tartışmalar sürerken Venedik Bienali Türkiye Pavyonu küratörü Esra Sarıgedik, Ağustos ayında görevinden istifa ettiğini duyurdu. Gülsün Karamustafa’nın Venedik Bienali Türkiye Pavyonu’nda yer alacak sergisinin küratörlüğünü sanatçının uzun yıllardır birlikte çalıştığı Esra Sarıgedik Öktem üstlenmişti. Sarıgedik’in istifa haberi medyada “İKSV’ye tepki” ve “dayanışma” olarak yer buldu. Küratör ise, “Sevgili dostum ve meslektaşım Defne Ayas’ın etrafında gelişen tartışmalar beni olağanüstü üzdü; daha şeffaf bir seçim sürecine duyulan ihtiyacı ve karşılıklı iletişimin eksikliğini de gözler önüne serdi. Sadece bir profesyonel olarak değil, gelecek kuşaklara, çocuğuna ne bıraktığının farkında olması gereken sorumlu bir birey olarak, alınan tüm kararları yeniden değerlendirmemi elzem kıldı. Her ne kadar BüroSarıgedik’in yönetim ve çalışma şeklini değiştirmiş olsak da, şu anda öngöremediğim şekillerde doğabilecek çatışmalardan kaçınmak konusunda daha da hassas olmam gerektiğine karar verdim. Bu nedenle görevden üzülerek çekiliyorum” diye açıklama yaptı.
Ekim ayında da sanatçılar bir araya gelerek İKSV’ye açık mektup yazıp İKSV’nin şeffaflık, hesap verebilirlik, etik ve kapsayıcılık konusundaki yetersizliğine vurgu yaptı. İKSV Müdürü Görgün Taner ise gereğinin yapıldığına ve yapılacağına, “değişime hazır olduklarına” dair bir açıklamada bulundu. Bu açıklamanın üzerinden altı ay geçtikten sonra 27 Aralık’ta 2008’den beri İstanbul Bienali Direktörü olan ve 2018’de İKSV Güncel Sanat Projeleri’nin direktörlüğünü de üstlenen Bige Örer’in ayrılık haberi geldi. Boşalan İstanbul Bienali direktörlüğüne, 15 Ocak 2024 itibarıyla küratör ve araştırmacı Kevser Güler getirildi.
